.jpg)
درباره دیابت نوع 1 میخوانیم:
- علائم بیماری دیابت نوع 1
- راههای تشخیص دیابت نوع 1
- عوامل ابتلا به دیابت نوع 1
- روش های درمان دیابت نوع 1
- عوامل خطر ساز در بیماری دیابت نوع 1
- انواع انسولین
- عوارض دیابت نوع 1
- زندگی مشترک با فرد دارای دیابت نوع یک
اگر سلولهایی که وظیفه تولید انسولین را در بدن دارند توسط سیستم ایمنی از بین بروند دیابت نوع یک اتفاق افتاده است. دیابت نوع 1 بیشتر در کودکان و نوجوانان اتفاق می افتد از این جهت به آن دیابت کودکان نیز میگویند. سلولهای بتا در لوزالمعده قرار دارند این سلولها میتوانند به دو وسیله عوامل داخلی(سیستم ایمنی) یا علل خارجی از بین روند به حالت اول دیابت نوع یک و به حالت دوم دیابت ثانویه گفته میشود که با دیابت نوع دو متفاوت هستند. در دیابت نوع 2، پاسخ بدن به انسولین ترشح شده، به درستی صورت نمی گیرد.
علائم بیماری دیابت نوع 1
نشانه های دیابت نوع 1 غالبا سخت تشخیص داده می شوند، اما برخی از این نشانه ها که شامل موارد زیر هستند، میتوانند شدید شوند.
- تشنگی شدید
- گرسنگی مفرط( مخصوصا پس از صرف غذا)
- خشکی دهان
- ناراحتی معده و استفراغ
- تکرر ادرار
- کاهش وزن بی دلیل، اگرچه در حال خوردن غذا هستید ولی احساس گرسنگی می کنید
- خستگی
- تاری دید
- تنفس سنگین و با زحمت فراوان( پزشک شما ممکن است این مورد را Kussmaul respiration بنامد)
- عفونت های مکرر پوست، دستگاه مجاری ادراری، یا واژن
- بدخلقی و آشفتگی یا تغییر حالت روحی و خلقی فرد
- شب ادراری در کودکی که قبل از خواب خشک بوده است.
علائم اورژانسی افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به شرح زیر است:
- لرزش بدن و گیجی
- تنفس سریع
- استشمام بوی میوه در تنفس
- درد شکم
- از دست دادن هوشیاری(نادر)
عوامل ابتلا به دیابت نوع 1
انسولین، هورمونی است که به انتقال قند یا گلوکز، به درون بافت های بدن کمک میکند. سلول های بدن از انسولین به عنوان سوخت استفاده می کنند. ابتلا به دیابت نوع 1 موجب آسیب به سلول های بتا می شود که این آسیب، پروسه سوخت رسانی به سلول های بدن را مختل می کند. در این شرایط، چون انسولینی وجود ندارد که وظیفه خود را انجام دهد، دیگر گلوکز به سلول های بدن منتقل نمی شود. در عوض، گلوکز در خون ذخیره و جمع شده و سلول های بدن گرسنه می مانند. این امر موجب قندخون بالا در فرد می شود.
قند خون بالا می تواند منجر به موارد زیر شود:
کم آبی بدن: زمانی که در خون قند اضافه وجود داشته باشد، میزان ادرار بیشتر از قبل می شود. این راهی است که بدن بتواند از شر قند اضافه خلاص شود. به همراه ادرار مقدار زیادی آب از بدن خارج می شود، که موجب خشکی و کم آبی بدن می شود.
کاهش وزن: گلوکزی که در زمان ادرار از بدن خارج می شود، به همراه خود، کالری ها را نیز دفع می کند. به همین دلیل افرادی دچار قندخون بالا هستند، کاهش وزن را تجربه می کنند. کم آب شدن بدن نیز در لاغر شدن افراد نقش مهمی دارد.
کتواسیدوز دیابتی(DKA): اگر بدن قادر به تامین گلوکز کافی به عنوان سوخت نباشد، به جای آن سلول های چربی را تجزیه می کند. این امر موجب تولید ماده ای شیمیایی به نام کتون می شود. در این میان، کبد برای کمک رسانی به بدن، قند ذخیره ای خود را آزاد می کند. اما بدن به دلیل نداشتن انسولین نمی تواند از آن استفاده کند. در نتیجه، این قندها و کتون های اسیدی(acidic ketones) در خون ذخیره و جمع می شوند. ترکیب گلوکز اضافی، کم آبی بدن و تجمع اسید به عنوان کتواسیدوز شناخته می شود و اگر بلافاصله درمان نشود، میتواند تهدید کننده زندگی باشد.
آسیب به بدن. سطح بالای گلوکز در خون می تواند با گذشت زمان، به عصب ها و رگ های خونی کوچک در چشم ها، کلیه ها، و قلب آسیب وارد کند. اینها می توانند منجر به گرفتگی عروق و سخت شدن عروق یا آترواسکلروز شوند، که میتواند منجر به حمله قلبی یا سکته بشود.
هیچ راهی برای جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع 1 وجود ندارد. پزشکان، درخصوص مواردی که منجر به ابتلا به دیابت نوع 1 می شود، اطلاعات کافی ندارند، اما این مهم را میدانند که ژن ها نقش عمده ای را در بروز این بیماری ایفا میکند.
یکی دیگر از عواملی که پزشکان درخصوص ابتلا به دیابت نوع یک می دانند، این است که، اگر چیزی مانند ویروس، سیستم ایمنی بدن را مجبور به حمله به لوزالمعده کند، در نتیجه این اتفاق، امکان ابتلا به دیابت نوع 1 وجود دارد. اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نشانه هایی از حمله سیستم ایمنی بدن به لوزالمعده دارند، که اتوآنتی بادی ها نامیده می شوند. اتوآنتی بادی ها تقریبا در همه افرادی که دارای قندخون بالا هستند، نقش دارند.
دیابت نوع 1 میتواند در کنار بیماری های خودایمنی دیگری مانند بیماری گریوز(Graves’ disease) یا پیسی(vitiligo) اتفاق بیفتد.
عوامل خطر ساز در بیماری دیابت نوع 1
تنها 5 درصد از افراد مبتلا به دیابت، به نوع 1 آن مبتلا می شوند. این نوع از دیابت، مرد و زن را به طور مساوی تحت تاثیر قرار می دهد. درصورت داشتن حداقل یکی از شرایط زیر، خطر ابتلا به دیابت نوع یک بیشتر خواهد شد:
- سن بیش از 20 سال
- سفید پوستی
- ابتلای یکی از اعضای خانواده (پدر، مادر، خواهر یا برادر) به دیابت نوع 1
راههای تشخیص دیابت نوع 1
اگر پزشک احتمال دهد که شما مبتلا به دیابت نوع 1 هستید، به بررسی میزان قندخون شما خواهد پرداخت. او همچنین، ممکن است ادرار شما را برای بررسی میزان گلوکز یا میزان مواد شیمیایی(موادی که بدن زمانی که انسولین کافی ندارد تولید می کند) موجود در ادرار مورد آزمایش قرار دهد.
روش های درمان دیابت نوع 1
افرادی که مبتلا به دیابت نوع 1 هستند، میتوانند عمر طولانی و زندگی سالمی را تجربه کنند. این افراد باید میزان قندخون خود را با دقت بررسی کرده و آن را در محدوده ای که پزشک مشخص می کند، حفظ کنند. همچنین، افراد مبتلا به دیابت نوع اول، درصورت لزوم باید میزان انسولین، غذا و فعالیت های خود را نیز تنظیم کنند.
همه افراد مبتلا به دیابت نوع 1، برای کنترل قندخون خود نیاز به تزریق انسولین دارند.
زمانی که پزشک در مورد انسولین سخن می گوید، ممکن است 3 مورد اصلی را ذکر کند:
- "Onset" یا اونست یعنی مدت زمانی که طول می کشد تا انسولین به جریان خون برسد و شروع به کاهش قندخون فرد کند.
- "Peak time" یا پیک تام زمانی است که انسولین بیشترین کار و فعالیت خود را برای کاهش قندخون فرد انجام می دهد.
-
"Duration" یا دوره مدت زمانی است که بعد از onset فرایند کاهش قندخون توسط انسولین ادامه می یابد.
انواع انسولین
انواع مختلف انسولین به شرح زیر است:
- نوع عملکرد سریع: در این نوع، شروع به کار انسولین(onset) 15 دقیقه پس از دریافت آن می باشد. زمان رسیدن به اوج فعالیت انسولین(peak time) 1 ساعت پس از دریافت انسولین است و مدت زمان اثر بخشی آن(duration) بین 2 تا 4 ساعت خواهد بود.
- نوع رگولار یا عملکرد کوتاه مدت: این نوع از انسولین 30 دقیقه پس از دریافت، شروع به فعالیت می کند. پس از 2 تا 3 ساعت به بیشترین میزان فعالیت و کار خود می رسد و بین 3 تا 6 ساعت در بدن به فعالیت ادامه می دهد.
- نوع عملکرد میان مدت: این نوع از انسولین 2 تا 4 ساعت پس از دریافت، شروع به فعالیت می کند. پس از 4 تا 12 ساعت به بیشترین میزان فعالیت و کار خود می رسد و بین 12 تا 18 ساعت در بدن به فعالیت ادامه می دهد.
- نوع عملکرد بلند مدت: شروع فعالیت این نوع انسولین بسیار طولانی است و ساعت ها طول می کشد اما پس از شروع فعالیت، تا 24 ساعت به فعالیت خود در بدن ادامه خواهد داد.
پزشک ممکن است برای شروع درمان، روزانه 2 تزریق از دو نوع مختلف انسولین را برای فرد بیمار تجویز کند و میزان دوز آن را پس از مدتی افزایش دهد.
بیشتر انسولین ها در شیشه های کوچکی به نام ویال عرضه می شوند. برای استفاده از این شیشه ها، باید محتویات درون ویال را به وسیله یک سرنگ بیرون بکشید و سپس به خود تزریق کنید. بعضی از انسولین ها به صورت انسولین قلمی (prefilled pen) عرضه می شوند. نوع دیگر آنها، انسولین استنشاقی است. همچنین شما میتوانید انسولین را از طریق پمپ انسولین دریافت کنید. پمپ انسولین وسیله ای است که شما آن را به بدن خود متصل می کنید و این پمپ، انسولین را به وسیله ی یک لوله کوچک به بدن شما می فرستد. پزشک در انتخاب مناسبترین نوع و نحوه دریافت انسولین برای شما، به شما کمک خواهد کرد.
تغییرات سبک زندگی
ورزش، بخش مهمی از روند درمان دیابت نوع 1 است. اما منظور از ورزش چیزی به سادگی دویدن نیست. ورزش کردن بر میزان قندخون شما تاثیر میگذارد. بنابراین، هر فعالیتی که انجام میدهید، حتی اگر وظیفه ساده ای در حوالی خانه یا حیاط دارید، باید متناسب با آن دوز انسولین، میزان و کیفیت غذای مصرفی خود را تنظیم و متعادل کنید. بیماری دیابت به خودی خود کشنده نیست بلکه عوارض جانبی آن میتواند خطر آفرین باشد بنابراین بهترین راه برای مقابله با این بیماری، آگاهی و کنترل دیابت است.
دانش نوعی قدرت است. برای دانستن چگونگی تاثیر هر فعالیت بر میزان قندخون، شما نیاز دارید که میزان قندخون خود را قبل، بعد و در حین انجام فعالیت چک کنید. بعضی چیزها باعث افزایش قندخون می شوند و بعضی دیگر نمی شوند. برای جلوگیری از افت شدید قندخون میتوانید میزان انسولین دریافتی را کاهش دهید یا میان وعده ای حاوی کربوهیدرات میل کنید.
اگر قندخون شما بالاست ( بالای 240 میلی گرم بر دسی لیتر) برای بررسی میزان کتون ( اسیدی که میتواند از قندخون بالا ناشی شود) آزمایش دهید. اگر میزان آن نرمال است، میتوانید به ورزش کردن بپردازید. اما اگر میزان کتون بالا بود، از انجام ورزش جدا خودداری نمایید.
همچنین نیاز خواهید داشت که بدانید چگونه غذا میتواند بر قندخون شما تاثیر بگذارد. زمانی که نقش کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین در بدن را بدانید، قادر به تهیه برنامه غذایی سالم برای حفظ میزان قند خون خود در سطح مشخص، خواهید بود. یک مربی دیابت یا یک متخصص تغذیه می تواند به شما در شروع کار کمک کند.
عوارض دیابت نوع 1
دیابت نوع 1 اگر بخوبی کنترل نشود، میتواند منجر به مشکلات دیگری همچون موارد زیر شود:
- بیماری قلبی و عروقی: دیابت همانند فشار خون و کلسترول بالا میتواند شما را در ریسک بالاتری از ایجاد لخته خونی قرار دهد. اینها می توانند منجر به درد قفسه سینه، حمله قلبی، سکته مغزی، یا نارسایی قلبی شود.
- مشکلات پوستی: افراد دارای دیابت در ابتلا به عفونت های باکتریایی و قارچی به نسبت دیگر افراد مستعد تر هستند. دیابت می تواند باعث ایجاد تاول یا بثورات پوستی در فرد شود.
- بیماری لثه: کمبود بزاق، پلاک دندان بیش از حد و جریان خون ضعیف میتوانند مشکلاتی در دهان ایجاد کنند.
- مشکلات بارداری: زنان مبتلا به دیابت نوع 1 در معرض خطر بیشتری برای زایمان زودرس ، نقایص مادرزادی، تولد نوزاد مرده یا مرگ جنین در رحم، و پره اکلامپسی هستند.
- رتینوپاتی: این مشکل چشمی در حدود 80 درصد از بزرگسالانی که بیش از 15 سال دیابت نوع 1 داشته اند، رخ می دهد. مهم نیست که چه مدت به این بیماری مبتلا بوده اید، باید بدانید که این اتفاق قبل از بلوغ نادر است. برای پیشگیری از این اتفاق و حفظ بینایی، قند خون، فشار خون، کلسترول و تری گلیسیرید را به خوبی کنترل کنید.
- آسیب کلیوی: حدود 20 تا 30 درصد از افراد با دیابت نوع 1 به عارضه ای به نام نفروپاتی دچار می شوند. با گذشت زمان شانس ابتلا به این عارضه افزایش می یابد. احتمال اینکه پس از گذشت 15 تا 20 سال از آغاز دوره بیماری دیابت این عارضه ظاهر شود، بیشتر است. نفروپاتی میتواند به مشکلات جدی دیگری مانند نارسایی کلیه و بیماری قلبی منجر شود.
- جریان خون ضعیف و آسیب عصبی: عصب های آسیب دیده و شریان های سفت شده منجر به از دست دادن احساس و کمبود خون در پا می شود. این امر احتمال آسیب دیدگی شما را افزایش داده و بهبود زخمها و زخمهای باز را مشکلتر میکند. زمانی که این اتفاق رخ دهد، ممکن است یک اندام(دست یا پا) خود را از دست دهید. آسیب عصبی نیز می تواند مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع، استفراغ، و اسهال ایجاد کند.
میتوانید با انجام دادن گام های زیر از ابتلا به عوارض دیابت نوع1 در امان بمانید.
- تمام تلاش خود را برای کنترل میزان قندخون خود بکنید.
- فشارخون و کلسترول خود را پایش و کنترل کنید.
- به خوبی غذا بخورید و ورزش کنید.
- اگر سیگار میکشید، آن را ترک کنید.
- از دندان ها و پاهای خود مراقبت کنید.
- معاینات پزشکی، دندانپزشکی و بینایی را به طور منظم انجام دهید.
دیابت نوع یک و ازدواج
هرچند افرادی که دارای دیابت نوع یک هستند تا آخر عمر میباید تزریق انسولین انجام دهند اما بصورت کلی دارای مشکل فیزیولوژیکی دیگر نیستند. زنان درارای دیابت نوع 1 میتوانند باردار شوند و نوزادشان را بدون مشکل بدنیا آورند هرچند که ممکن است برخی چالشها پیش روی آنها باشد. برای آنکه در مورد زنان و مشکلات جنسی دیابتی بیشتر بدانید میتوانید مقاله اثر دیابت بر مشکلات جنسی را در داروبین بخوانید.
بصورت کلی اما مشکلات آمیزشی آنچنان جدی نیست که غیر قابل حل باشد. به هر حال همسر شما دارای یک بیماری زمینه ای است و شرایط بعد از ازدواج با فرد دیابتی میتواند متفاوت باشد. بهترین کار آن است که زنان حتما با متخصص داخلی و متخصص زنان و زایمان در مورد شرایط جدید خود صحبت کنند.
کنترل قند خون بعد از ازدواج مهمترین وظیفه ای است که همسر یک فرد مبتلا به دیابت نوع یک دارد. شما باید از شرایط بیماری اطلاعات کافی بدست آورید و تنها کاری که باید انجام دهید درک شرایط همسرتان است. داروبین تاکید میکند که با مراجعه بع متخصص و گرفتن آموزش کافی تقریبا دیابت و ازدواج هیچ مغایرتی با یکدیگر ندارند.
شما هم می توانید در مورد این بیماری نظر بدهید