قرص متفورمین( Metformin) یکی از رایج ترین داروها در درمان دیابت است که به همراه یک رژیم غذایی و برنامه ورزشی مناسب و در کنار سایر داروها، برای کنترل قند خون بالا در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 مورد استفاده قرار می دهند. مصرف شایع این قرص در دوزهای متفورمین 500 و 1000 در درمان دیابت توسط پزشکان تجویز میگردد. متفورمین معمولا یک تا 3 بار در روز بسته به نظر پزشک و طبق شرح حال بیمار مصرف میشود. عوارض جانبی این دارو در برندهای مختلف از تولید کننده های مختلف میتواند متفاوت باشد. بهترین راه برای کنترل عوارض جانبی صحبت با پزشک و پرهیز از مصرف تداخلات دارویی همراه با این دارو است.
کنترل قند خون بالا به جلوگیری از بروز آسیب کلیه، کوری، مشکلات عصبی، از دست دادن اندام ها و مشکلات عملکرد جنسی کمک می کند. همچنین، کنترل مناسب دیابت ممکن است خطر حمله قلبی یا سکته را کاهش دهد. داروی متفورمین به بدن کمک می کند تا بتواند به انسولین طبیعی تولید شده، پاسخ مناسب بدهد.. همچنین میزان قندی را که کبد می سازد و معده جذب می کند را کاهش می دهد.
نحوه استفاده از متفورمین در درمان دیابت
دارو ها با توجه به شرکت‌های سازنده ممکن است عوارض جانبی متفاوتی داشته باشند. هرچند که این عوارض بر عملکرد کلی متفورمین اثرگذار نیست اما هر بار که این دارو را مجددا تهیه میکنید اگر از یک برند تولیدکننده دیگر دریافت کردید حتما اطلاعات روی بسته بندی دارو را مطالعه کنید.
معمولا، این دارو را طبق دستور پزشک، 1 تا 3 بار در روز همراه با غذا مصرف می کنند. توجه داشته باشید که در حین مصرف این دارو مایعات زیادی بنوشید مگر اینکه پزشکتان دستور دیگری بدهد.
دوز یا مقدار مصرف دارو بر اساس وضعیت بیماری، پاسخ به درمان و سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید، تنظیم میشود. بنابراین، حتما پزشک خود را در مورد تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی)، مطلع کنید. برای کاستن از عوارض جانبی( مانند ناراحتی معده)، پزشک ممکن است دارو را با مقدار یا دوز کم شروع کند و بر اساس شرایط آنرا افزایش دهد. از این رو لازم است به دستورات پزشک به دقت گوش دهید. همچنین حواستان باشد دارو ها را سر وقت و منظم مصرف کنید تا بیشترین اثر را داشته باشد. بخاطر داشته باشید که ساعت زیستی بدن ما نیاز به نظم دارد تا از دارو ها بیشترین بهره را ببرد.
اگر سابقه مصرف داروی دیابت دیگری (مانند کلرپروپامید) را دارید، با پزشک خود درمورد قطع یا ادامه داروی قدیمی و شروع متفورمین، مشورت کنید.
درصورت بالا یا پایین بودن میزان قند خون خود پس از اندازه گیری، به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا ممکن است پزشک میزان دوز تجویزی را برای درمان شما تغییر دهد.
موارد احتیاطی در مصرف داروی دیابتی متفورمین
مواردی که باید قبل از مصرف این دارو مورد توجه قرار دهید عبارت است از:
-
قبل از مصرف متفورمین برای درمان دیابت، اگر به آن یا داروهای دیگر حساسیت یا آلرژی دارید، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیر فعالی باشد که می تواند باعث بروز واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود.
-
سابقه پزشکی خود را به خصوص در صورت ابتلا به: مشکلات تنفسی شدید (مانند بیماری انسدادی ریه، آسم شدید)، مشکلات خونی (مانند کم خونی، کمبود ویتامینB12 )بیماری کلیوی، بیماری کبدی به پزشک خود اطلاع دهید.
-
قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، استفاده از اشعه ایکس یا اسکن با استفاده از ماده حاجب یددار و اقدامات دندانپزشکی، در مورد تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید. در این شرایط، پزشک ممکن است برای انجام عمل جراحی یا اقدامات دیگر، مصرف این دارو را برای مدت کوتاهی قطع کند.
در صورتی که بر روی بسته بندی SR نوشته شده بود این به معنای آن است که داروی شما آسان رهش میباشد از خرد کردن یا تقسیم کردن این نوع از متفورمین خودداری کنید.
در برخی موارد، قند خون بسیار پایین یا بالا می تواند باعث ایجاد تاری دید، سرگیجه یا خواب آلودگی شود. در این صورت، تازمانی که از سازگاری داروی متفورمین در بدن خود مطمئن نشدید، رانندگی نکنید، از ماشین آلات استفاده نکنید و به طورکلی، فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری یا دید واضح دارند را انجام ندهید.
مصرف الکل در هنگام استفاده از این دارو، می تواند خطر بروز اسیدوز لاکتیک و ایجاد قند خون پایین را افزایش دهد.
همچنین، شرایطی از قبیل: تب بالا، استفاده از "قرص های آب" (ادرار آورها مانند هیدروکلروتیازید)، تعریق زیاد، اسهال یا استفراغ ممکن است باعث بروز کم آبی بدن و افزایش خطر اسیدوز لاکتیک شود. اگر اسهال یا استفراغ طولانی مدت دارید، مصرف این دارو را قطع کرده و فورا به پزشک خود اطلاع دهید. حتماً مایعات کافی بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری به شما بدهد.
زمانی که بدن تحت استرس شرایطی مانند تب، عفونت، جراحت یا جراحی قرار دارد، کنترل قند خون دشوارتر می شود. در صورت داشتن استرس، با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است نیاز به تغییر در برنامه درمانی، داروها یا آزمایش قند خون داشته باشید.
افراد مسن در معرض خطر بیشتری برای بروز عوارض جانبی مانند قند خون پایین یا اسیدوز لاکتیک هستند.
متفورمین می تواند باعث تغییر در چرخه قاعدگی (تقویت تخمک گذاری) و افزایش خطر باردار شدن شود. با پزشک یا داروساز خود در مورد استفاده از روش های کنترل بارداری قابل اعتماد هنگام استفاده از این دارو مشورت کنید.
در مورد آزمایشات با مواد حاجب(عکس برداری رنگی) مصرف قرص متفورمین باید دو روز قبل از آزمایش قطع شود.
هشدار در مصرف قرص ضد دیابتی متفورمین
به هیچ عنوان با این دارو الکل مصرف نشود.
در موارد نادر، در صورتی که متفورمین بیش از حد مصرف شود، می تواند در بدن انباشته شده و یک بیماری جدی (گاهی کشنده) به نام اسیدوز لاکتیک را ایجاد کند.
احتمال ابتلا به اسیدوز لاکتیک در این افراد بسیار بیشتر است:
-
افراد مسن
-
مبتلایان به بیماری کلیوی یا کبدی
-
افراد دارای کم آبی بدن
-
بیماران مبتلا به نارسایی قلبی
-
مصرف کنندگان شدید الکل
-
افرادی که جراحی دارند
-
افرادی که از روش‌های اشعه ایکس یا اسکن استفاده می کنند
-
آنهایی که دارای کنتراست ید هستند
درصورتی که به دلیل داشتن شرایط خاص از داروهای خاصی استفاده می کنید، ممکن است پزشک مصرف این دارو را برای مدت کوتاهی متوقف کند. به همین دلیل جزئیات بیشتر را با دکتر خود درمیان بگذارید.
علائم اسیدوز لاکتیک
خستگی غیرمعمول، سرگیجه، خواب آلودگی شدید، لرز، پوست آبی یا سرد، درد عضلانی، تنفس سریع یا مشکل، ضربان قلب آهسته و نامنظم، از علائم بروز اسیدوز لاکتیک هستند، درصورت مشاهده هریک از علائم درد معده همراه با تهوع، استفراغ و اسهال، فوراً مصرف این دارو را متوقف کنید و از پزشک کمک بگیرید.
نکات مهم در مصرف داروی متفورمین
مصرف این دارو را به دیگران به توصیه نکنید. هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک کم، زیاد، شروع به مصرف و قطع نکنید. گاهی با مصرف یک دارو احساس میکنیم که از چند و چون آن آگاهیم و آنرا برای خود یا دیگران تجویز میکنیم، از این کار بپرهیزید.
در یک برنامه آموزشی دیابت شرکت کنید تا درباره نحوه مدیریت دیابت خود با داروها، رژیم غذایی، ورزش و معاینات منظم پزشکی بیشتر بدانید.
با علائم قند خون بالا و پایین و نحوه درمان قند خون پایین آشنا شوید. قند خون خود را به طور منظم طبق دستور بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید.
لیست تمامی داروهای مورد استفاده در درمان دیابت را در صفحه دارو های دیابتی در مرجع دارویی داروبین قابل مشاهده می باشد.
آزمایشات آزمایشگاهی و یا پزشکی (مانند عملکرد کلیه، عملکرد کبد، قند خون، هموگلوبین A1c، شمارش کامل خون) باید قبل از شروع مصرف این دارو و در حین مصرف آن انجام شود. تمام قرارهای پزشکی و آزمایشگاهی را رعایت کنید. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.
شما هم می توانید در مورد این دارو نظر بدهید