اگزناتید چیست ؟
اگزناتید از داروهای دیابتی در دسته آگونیست‌های GLP-1 قرار می گیرد . این دارو برای درمان و کنترل دیابت نوع 2 استفاده می شود . اگزناتید را می توان بنا به تشخیص پزشک به صورت تنها یا همراه با داروهای دیگر استفاده نمود.
روش استفاده از قلم تزریقی (انژکتور) اگزناتید
پیش از استفاده از اگزناتید برای اولین بار و نیز هر بار که دوباره مصرف آنرا تجدید میکنید راهنمای دارویی را بخوانید و از داروخانه مشاوره بگیرید. اگر ابهام یا سوالی دارید حتما از پزشک خود بپرسید.
قبل از استفاده از این دارو برای درمان دیابت، ظاهر دارو را از نظر وجود ذرات یا تغییر رنگ بررسی کنید. در صورت مشاهده هر یک از این موارد، از تزریق دارو بپرهیزید. قبل از تزریق هر دوز، محل تزریق را با الکل ضدعفونی کنید و برای جلوگیری از آسیب پوست هر بار محل تزریق را تغییر دهید.
دارو را طبق دستور پزشک، معمولاً دو بار در روز، زیر پوست ران، شکم یا بالای بازو تزریق کنید. دارو باید 60 دقیقه قبل از وعدههای نهار و صبحانه (یا قبل از دو وعده غذایی اصلی در روز با فاصله حداقل 6 ساعت) تزریق شود. در صورتی که اگزناتید بعد از غذا تزریق شود، اثر خود را از دست میدهد.
در صورت مصرف انسولین، اگزناتید و انسولین را جداگانه تزریق کرده و آنها را مخلوط نکنید. توجه به این نکته ضروری است که اگر این داروها را در یک ناحیه مشترک (مثلا شکم) تزریق میکنید، محلهای تزریق نباید در کنار هم باشند.
از آنجایی که داروی دیابتی اگزناتید سبب کاهش هضم غذا و دارو در معده میشود، ممکن است مصرف همزمان آن با برخی از داروها (مانند قرصهای ضد بارداری و آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی) سبب کاهش اثر دارو شود. قرصهای ضد بارداری یا آنتی بیوتیک را حداقل 1 ساعت قبل از تزریق اگزناتید مصرف کنید. در صورت عدم تزریق اگزناتید، میتوانید این داروها را همراه با غذا یا میان وعده مصرف کنید. سوالات مرتبط با زمان مصرف داروها را از پزشک معالج یا داروساز بپرسید.
دوز یا مقدار مصرف دارو بر اساس وضعیت بیماری شما و نیز پاسخ بدنتان تنظیم میشود برای کاستن از عوارض جانبی، پزشک ممکن است دارو را با مقدار یا دوز کم شروع کند و بر اساس شرایط آنرا افزایش دهد. از این رو لازم است به دستورات پزشک به دقت گوش دهید. همچنین حواستان باشد دارو ها را سر وقت و منظم مصرف کنید تا بیشترین اثر را داشته باشد. بخاطر داشته باشید که ساعت زیستی بدن ما نیاز به نظم دارد تا از دارو ها بیشترین بهره را ببرد.
برنامه مدیریت دیابت شامل داروها، رژیم غذایی و ورزش را به طور منظم و دقیق دنبال کنید.
قند خون خود را به طور منظم و طبق دستور پزشک بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. اگر سطح قند خون شما خیلی بالا یا خیلی پایین است، به پزشک خود اطلاع دهید. در برخی از موارد پزشک برنامه ورزشی، رژیم غذایی و داروهای مناسب با دیابت را در نظر میگیرد.
قلم تزریق خود را حتی در صورت تعویض سوزن، به دلیل خطر انتقال عفونت، با دیگران به اشتراک نگذارید. نحوه صحیح نگهداری و دور ریختن لوازم پزشکی را بیاموزید.
موارد احتیاطی مصرف اگزناتید
در صورت آلرژی به داروی دیابتی اگزناتید، پیش از استفاده از آن با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است این دارو حاوی مواد غیر فعالی باشد که سبب بروز واکنشهای آلرژیک یا مشکلات دیگر میشوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این واکنشها با پزشک خود صحبت کنید.
پیش از مصرف اگزناتید(Exenatide) برای درمان دیابت، در مورد سابقه پزشکی خود به خصوص در موارد زیر با پزشک یا داروساز صحبت کنید:
-
اختلالات گوارشی مانند گاستروپاز
-
بیماری کلیوی
-
بیماری پانکراس (پانکراتیت)
-
سنگ کیسه صفرا
-
اختلالات خونی ناشی از اگزناتید (ترومبوسیتوپنی ناشی از دارو)
با تزریق این دارو ممکن است دچار کاهش یا افزایش شدید قند خون شوید و علائمی مانند تاری دید، سردرد، سرگیجه و یا خواب آلودگی را تجربه کنید. در صورت بروز این علائم رانندگی نکنید و از انجام فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری کامل و بینایی دقیق دارند بپرهیزید. مصرف الکل در مدت زمان استفاده از اگزناتید خطر افت قند خون را شدیدا افزایش میدهد.
در زمان مواجهه بدن با شرایط استرسی (مانند تب، عفونت، جراحت یا جراحی) کنترل قند خون دشوارتر است. با پزشک خود در مورد لزوم تغییر برنامه درمانی، داروها یا انجام آزمایش قند خون مشورت کنید.
قبل از انجام عمل جراحی و حضور در دندانپزشکی، در مورد تمام داروهای مصرفی (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) با پزشک یا دندانپزشک خود مشورت کنید.
هشدارهای لازم در مصرف داروی اگزناتید
در آزمایشات انجام گرفته مشخص شد که، آمپول اگزناتید می تواند باعث ایجاد نوع خاصی از تومور تیروئید (تومورهای سلول C تیروئید) در موش صحرایی شود. اما از تاثیر مشابه این دارو بر روی انسان اطلاعاتی در دسترس نیست لذا، با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات درمان دیابت با این دارو صحبت کنید. اگر سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به نوع خاصی از سرطان مانند: کارسینوم مدولاری تیروئید یا بیماری ارثی خاصی مانند: سندرم نئوپلازی غدد درون ریز متعدد نوع 2 یا MEN 2 دارید، از این دارو استفاده نکنید.
در صورت مشاهده علائم تومورهای تیروئید در حین مصرف این دارو به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم عبارتند از:
-
رشد غیرمعمول یا توده در گردن
-
مشکل در بلع
-
تنگی نفس
-
گرفتگی صدا به طور غیر عادی یا ادامه دار
از اگزناتید به همراه یک رژیم غذایی و برنامه ورزشی مناسب برای کنترل قند خون بالا در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده می شود. کنترل قند خون بالا به جلوگیری از آسیب کلیه، کوری، مشکلات عصبی، از دست دادن اندام ها و مشکلات عملکرد جنسی کمک کرده و ممکن است خطر حمله قلبی یا سکته را کاهش دهد.
اگزناتید(Exenatide) یک داروی دیابت مشابه با یک هورمون طبیعی در بدن به نام اینکرتین است. این دارو با افزایش ترشح انسولین (به خصوص بعد از غذا) و کاهش میزان قند تولیدی کبد، عمل می کند. همچنین هضم غذا در معده را کند کرده، میزان قند جذب شده از غذا را کاهش داده و ممکن است به کاهش اشتها کمک کند.
عوارض جانبی اگزناتید
ازجمله عوارض جانبی مصرف اگزناتید می توان به موارد زیر اشاره کرد.
-
تهوع
-
استفراغ
-
اسهال
-
عصبی شدن
-
ناراحتی معده
-
کاهش اشتها یا کاهش وزن
عوارض فوق معمولا در طول سازگاری بدن با دارو ایجاد می شوند که در بیشتر مواقع با ادامه استفاده از آن، حالت تهوع کاهش می یابد. در صورت بروز طولانی مدت، یا تشدید این عوارض، فوراً به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.
به یاد داشته باشید که هر دارویی علاوه بر مزایا و اثرات مفید، عوارض جانبی نیز دارد البته بسیاری از افراد هرگز با عوارض جانبی داروها مواجه نمیشوند. پزشک شما دارو را به این دلیل تجویز میکند که سودمندی آنرا بیشتر از عوارض جانبی احتمالی تشخیص داده است.
اگرچه معمولاً اگزناتید به خودی خود باعث کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) نمیشود، اما در صورت مصرف همزمان با سایر داروهای دیابت، امکان افت قند خون وجود دارد. با پزشک یا داروساز در مورد امکان کاهش دوز داروهای دیگر صحبت کنید. نوشیدن الکل، عدم دریافت کالری کافی از مواد غذایی و یا انجام ورزشهای سنگین نیز ممکن است منجر به کاهش قند خون شوند. علائم کاهش قند خون شامل:
-
تعریق ناگهانی
-
لرزش
-
ضربان قلب سریع
-
گرسنگی
-
تاری دید
-
سرگیجه
-
سردرد
-
سوزن سوزن شدن دست و پا
مصرف قرص یا ژل گلوکز راهکار خوبی برای درمان افت قند خون حاصل از بیماری دیابت است. در صورت عدم دسترسی به این موارد، با خوردن یک ماده شیرین مانند قند، عسل، آب نبات، یا نوشیدن یک لیوان آب میوه یا نوشابه غیر رژیمی، قند خون خود را به سرعت افزایش دهید. با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا در صورت فراموشی یک وعده غذایی چه کاری باید انجام دهید.
علائم قند خون بالا (هیپرگلیسمی) شامل موارد زیر است:
-
تشنگی
-
تکرر ادرار
-
گیجی
-
خواب آلودگی
-
گرگرفتگی
-
تنفس سریع
-
تنفس با بوی میوه
در صورت بروز این علائم، فورا به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است پزشک تصمیم به تغییر و یا تنظیم دوز داروهای دیابت شما داشته باشد.
تزریق داروی دیابتی اگزناتید، در موارد نادر منجر به بروز بیماری بسیار جدی (احتمالاً کشنده) پانکراس (پانکراتیت) میشود. در صورت مشاهده علائم پانکراتیت، از جمله: تهوع و یا استفراغ مکرر ، درد شدید معده و شکم، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
بروز واکنش آلرژیک بسیار جدی پس از مصرف این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک، مانند بثورات پوستی، خارش یا تورم (مخصوصاً در ناحیه صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
متنی که خواندید و ملاحظه فرمودید تمام عوارض جانبی های مربوط به داروی اگزناتید را شامل نمیشود ممکن است که البته به ندرت اتفاق می افتد که یک فرد نوع خاصی از عوارض را با مصرف این دارو تجربه کند که در صورت بروز این اتفاق حتما با پزشک خود صحبت کنید.
فراموشی دوز و مصرف بیش از حد آمپول اگزناتید
اگر یک نوبت دز مصرف دارو را فراموش کردید به محض یادآوری آنرا مصرف کنید. اما اگر نزدیک به نوبت بعد بود، نوبت فراموش شده را نادیده بگیرید و دیگر مصرف نکنید. هر گونه دوز یا مقدار نوبت بعدی را در صورت فراموشی دو برابر نکنید.
اگر کسی با مصرف بیش از حد دارو دچار بحرانهای پزشکی مانند غش، مشکل تنفسی و شرایط اورژانسی شد بلافاصله با مرکز 115 تماس بگیرید یا وی را به نزدیکترین مرکز درمانی انتقال دهید.
نکات مهم آمپول دیابتی اگزناتید
در یک برنامه آموزشی دیابت شرکت کنید تا در مورد دیابت و روشهای درمان آن از جمله داروها، رژیم غذایی، ورزش، و انجام معاینات منظم چشم، و پا اطلاعاتی کسب کنید.
با علائم قند خون بالا و پایین و نحوه درمان علائم قند خون پایین آشنا شوید. قند خون خود را به طور منظم و طبق دستور بررسی کنید.
به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و آزمایشهای لازم را انجام دهید. آزمایشها (مانند عملکرد کلیه، سطح گلوکز خون، هموگلوبین A1c) باید قبل از شروع درمان و در طول آن به منظور بررسی روند درمانی یا عوارض جانبی دارو انجام شود.
لیست تمامی داروهای مورد استفاده در درمان دیابت را در صفحه دارو های دیابتی در مرجع دارویی داروبین قابل مشاهده می باشد.
شرایط نگهداری از داروی دیابتی اگزناتید
قلم انژکتور جدید و استفاده نشده را بین دمای 36 تا 46 درجه فارنهایت (2 تا 8 درجه سانتیگراد) در یخچال نگهداری کنید. پس از اولین استفاده، آن را در دمای اتاق (حدود 77 درجه فارنهایت یا 25 درجه سانتیگراد) یا کمتر از آن نگهداری کنید. توجه کنید که قلم نباید یخ بزند. همچنین دارو باید در جای تاریک نگهداری شود. 30 روز پس از اولین استفاده، حتی در صورت باقی ماندن مقداری از دارو، آن را دور بریزید. دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.
پس از اتمام تاریخ انقضای دارو یا عدم مصرف، باید دارو را به شیوه درستی که در دستورالعمل آمده دور بریزید. داروها را در توالت یا فاضلاب نریزید؛ مگر اینکه این کار طبق دستور العمل دفع دارو باشد. با داروساز یا شرکت دفع زباله در این مورد مشورت کنید.
تایید شده توسط داروبین
