مترونیدازول: موارد مصرف، عوارض جانبی، تداخلات دارویی و...

مترونیدازول (Metronidazole) که گاهی به غلط مترونیندازول گفته میشود، آنتی بیوتیکی است که برای درمان یا پیشگیری از عفونت های مختلف ناشی از باکتری بی هوازی یا پروتوزوآ تجویز می شود. عفونت های تناسلی ناشی از باکتری در زنان، یکی از متداول ترین عفونت هایی است که در درمان آن از ژل واژینال مترونیدازول استفاده می شود. همچنین، از این دارو برای پیشگیری از عفونت های پیش از جراحی های تناسلی و شکمی نیز استفاده می شود. داروی مترونیدازول به صورت موضعی، خوراکی و تزرقی تولید شده و در دوزهای مختلف در اختیار بیماران قرار می گیرد. آنتی بیوتیک مترونیدازول با توقف رشد باکتری ها عمل کرده و اثر درمانی آن فقط برای عفونت های باکتریایی می باشد و در درمان بیماری های ناشی از ویروس مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا، تاثیری ندارد.

این دارو در اشکال و دوزهای مختلفی تولید شده و هرکدام برای مقاصد خاصی تجویز می شود. اشکال و دوزهای مترونیدازول عبارت است از:

• ژل واژینال مترونیدازول 75%
• ژل موضعی مترونیدازول 75%
• قرص مترونیدازول 200، 250 و 500 میلی گرم
• قرص و شیاف واژینال مترونیدازول 500 میلی گرم
• ویال 500 میل مترونیدازول
• سوسپانسیون 125 میلی گرم مترونیدازول

موارد و نحوه مصرف داروی آنتی بیوتیک مترونیدازول

داروی مترونیدازول (Metronidazole) یک آنتی بیوتیک است که از طریق توقف رشد باکتری‌ها و انگل‌های خاص، طیف گسترده‌ای از عفونت‌ها ازجمله عفونت های باکتریایی واژن را درمان کرده و برای جلوگیری از عفونت بعد از جراحی روده نیز تجویز می‌شود. توجه داشته باشید که برای مصرف اشکال مختلف مترونیدازول باید پزشک تشخیص و تجویز کند. همچنین، درصورت تایید پزشک برای مصرف دوباره این دارو، باید علاوه بر توصیه های پزشک، راهنمای موجود در برند خریداری شده را مطالعه کرده و اگر سوالی پیش آمد از پزشک خود بپرسید.

نحوه مصرف و دوزهای اشکال مختلف مترونیدازول متفاوت بوده و باید با تجویز پزشک تعیین شود. اما، درحالت کلی، میزان مصرف متعادلی که در راهنمای موجود در بسته بندی مترونیدازول ذکر شده است، به شرح زیر می باشد.

• آمپول مترونیدازول: این شکل دارو را معمولا 3 یا 4 بار در روز، از طریق انفوزین، طی 1 ساعت، به آرامی به رگ ها تزریق می کنند. توجه داشته باشید که این دارو را باید در محیط بیمارستانی و تحت نظر پزشک تزریق کرد. همچنین، درصورت نیاز به نگهداری ویال مترونیدازول در منزل، باید آن را از نظر ظاهری بررسی کرده و درصورت تغییر رنگ یا وجود ذرات، آن را دور انداخت.
• قرص مترونیدازول: توصیه می شود که قرص مترونیدازول (Metronidazole) را به صورت کامل، بدون خرد کردنُ قبل یا بعد از غذا مصرف کنید. درصورتیکه پزشک تایید کرد، می توانید آن را نصف کنید. اگر کمتر از 12 هفته از بارداری شما می گذرد، حتما به پزشک گفته و با تایید ایشان آن را مصرف کنید.
• قرص واژینال مترونیدازول: درصورتیکه پزشک قرص واژینال مترونیدازول را برای شما تجویز کرد، حتما روش مصرف آن را توسط پزشک آموزش دیده و با استفاده از اپلیکاتور مناسب مصرف کنید. معمولا بهترین زمان مصرف قرص واژینال، شب ها قبل از خواب است. اما، اگر پزشک دو نوع داروی واژینال را برای شما تجویز کرده است، نحوه صحیح مصرف را از ایشان بپرسید. اما می توان یکی را شب و دیگری را صبح مصرف کرد. همچنین تا نیم ساعت بعد از مصرف دارو دراز بکشید. درطول مصرف دارو از تماس جنسی بپرهیزید یا از کاندوم استفاده کنید.
• سوسپانسیون مترونیدازول: شربت مترونیدازول را می توان قبل یا بعد از غذا مصرف کرد. قبل از مصرف به خوبی تکان دهید و برای مصرف دوز مناسب از قاشق مخصوص اندازه گیری استفاده کنید.
• شیاف واژینال مترونیدازول: برای استفاده از شیاف واژینال مترونیدازولُ آن را از پوشش خارج کرده و به پشت دراز بکشید. زانوهای خود را خم کنید و شیاف را روی انگشت خود قرار دهید. با فشار کمی شیاف را به داخل واژن هدایت کرده و چند دقیقه در همان وضعیت بمانید تا شیاف مترونیدازول کاملا در محل مناسب قرار بگیرد.
• کرم (ژل) موضعی مترونیدازول: کرم یا ژل مترونیدازول (Metronidazole) تنها برای مصرف موضعی روی پوست بوده و باید از مصرف آن در نواحی چشم دهان بینی گوش و واژن خودداری کرد. قبل از مصرف کرم ناحیه مورد نظر را تمیز و خشک کنید و بعد از مصرف دست هایتان را بشویید. بدون توصیه پزشک روی ناحیه پوشیده با کرم را پانسمان نکنید و دارو را در کنار مواد آتش زا قرار ندهید.

توجه داشته باشید که تا ۲ ساعت بعد از مصرف قرص سوسپانسیون و ویال مترونیدازول از رانندگی و فعالیت های آسیب پذیر خودداری نمایید. همچنین برای دریافت بیشترین اثرگذاری از دارو آن را در فواصل زمانی منظم و در ساعات مشخص مصرف کنید. حتی اگر درطول مصرف دارو علاپم عفونت شما بهبود یافت دوره درمان با آنتی بیوتیک مترونیدازول را کامل کنید. زیرا قطع زودهنگام دارو احتمال بروز مجدد عفونت را بیشتر می کند. درصورتیکه با مصرف منظم دارو مشکل شما بهبود نیافت به پزشک مراجعه نمایید.

 نحوه مصرف مترونیدازول برای عفونت های مختلف

همانطور که گفته شد مترونیدازول یک آنتی بیوتیک است و فقط عفونت های باکتریایی را درمان می کند. به همین دلیل اگر خارش یا ترشحات واژینال دارید باید برای تشخیص نوع عفونت خود به پزشک مراجعه کنید. زیرا ممکن است عفونت شما مربوط به قارچ باشد و برای ان نیاز به مصرف داروهای ضد قارچ (Antifungals)داشته باشید.

درمان عفونت ها با مترونیدازول بر اساس میزان دوزی است که پزشک مشخص میکند. بطور مثال: پزشک تشخیص می دهد که شما برای درمان عفونت خود باید 500 میلی گرم مترونیدازول دریافت کنید که برای این مورد پزشک قرص مترونیدازول 500 را تجویز میکند یا به شما میگوید که دو عدد قرص مترونیدازول 250 مصرف کنید تا میزان دوز دریافتی به 500 میلی گرم برسد.

مترونیدازول معمولا برای درمان عفونت های زیر توسط پزشک تجویز می شود:

• عفونت های بی هوازی و سلولیت: سلولیت نوعی عفونت باکتریایی است که پوست را به خصوص در غشاء میان پوستی و چربی زیرپوستی را درگیر می کند. عمولا پزشکان برای درمان این بیماری روزانه 400 یا 500 میلی گرم مترونیدازول به مدت 7 تا 14 روز تجویز می کند.
• هلیکوباکتری پیلوری: این بیماری معمولا عمال بیماری هایی ازجمله زخم معده و ناراحتی های معده و ابتدای روده است. پزشکان معمولا برای درمان این بیماری روزانه 400 میلی گرم مترونیدازول (Metronidazole) هر 12 ساعت یکبار به مدت 7 تا 10 روز تجویز می کنند.
• عفونت زخم پای دیابتی و زخم بستر: معمولا زخم های افراد مبتلا به دیابت به سادگی درمان نشده و عفونت می کند. همچنین افرادی که به دلایل مختلفی مانند کما مدت زیادی را بدون حرکت سپری میکنند ممکن است دچار زخم بستر شوند. پزشکان معمولا برای این افراد  400 میلیگرم مترونیدازول هر 8 ساعت یکبار تجویز می کنند.
• عفونت باکتریایی واژن و لگن: دربیشتر وارد در عفونت لگن باکتری وارد واژن شده و موجب عفونت می شود و با گذشت زمان می تواند به اندام های درون لگن منتقل شود. معمولا پزشکان برای درمان این عفونت 200 تا 400 میلیگرم مترونیدازول (Metronidazole) را هر 8 ساعت یکبار به مدت 3 تا 7 روز توصیه می کنند.
• پروفیلاکسی جراحی: معمولا پزشکان قبل از انجام عمل جراحی یا اقداماتی که باعث آزاد شدن تعداد زیادی باکتری به جریان خون می شود 2 ساعت قبل از جراحی میزان 400 تا 500 میلیگرم مترونیدازول را توصیه می کنند.
• آمیبیازیس: عفونت انگلی روده که موجب اسهال و گرفتگی شکم می شود. دربیشتر مواقع پزشکان برای درمان این مشکل میزان 800 میلیگرم مترونیدازول سه بار در روز به مدت 5 تا 10 روز را تجویز می کنند.
• عفونت ژیاردیازیس: نوعی عفونت روده کوچک است که موجب اسهال می شود. برای درمان این مشکل دو گرم مترونیدازول (چهار قرص مترونیدازول 500 بصورت یکجا) را یکبار در روز به مدت 3 روز مصرف می کنند.

به این نکته توجه کنید که میزان دوز هر دارویی باید توسط پزشک متخصص و براساس شرایط بیمار تجویز شود. از اینرو لطفا به موارد گفته شده در داروبین اکتفا نکنید و برای تعیین دارو و دوز مناسب خود به پزشک مراجعه کنید.

یکی از عفونت هایی که اکثر پزشکان برای درمان آن مترونیدازول را تجویز می کنند، عفونت های باکتریایی واژینال است که پزشکان بسته به شرایط بیمار یکی از اشکال مترونیدازول را در دوز مشخص توصیه می کند.

درمان عفونت های واژن با مترونیدازول (Metronidazole)

عفونت های واژنینال جزو بیماری های شایع در زنان است که به دلایل مختلفی ایجاد می شوند و اکثرا قابل کنترل و درمان هستند. برخی از علائم عفونت واژینال در زنان عبارت است از:

• تب
• درد
• سوزش ادرار
• درد پهلو
• بی حالی

معمولا پزشکان برای درمان عفونت های واژینال در زنان انجام آزمایش خون را توصیه کرده و براساس آن نوع دارو و دوز مناسب آن را تجویز می کنند. پزشک پس از بررسی آزمایش ها و تشخیص عفونت باکتریایی در بیمار، ممکن است ژل واژینال مترونیدازول قرص یا شیاف واژینال را تجویز کند. درمواردی نیز ممکن است قرص خوراکی مترونیدازول را هر ۸ ساعت یه مدت یک هفته توصیه کند.

به یاد داشته باشید که این اطلاعات صرفا برای آگاهی شماست و میزان مصرف هردارویی ازجمله مترونیدازول،  باید توسط پزشک تجویز شود. بنابراین، هرگز مترونیدازول را خودسرانه مصرف نکنید و آنرا برای کسی تجویز نکنید. زیرا، بدون در نظر گرفتن آزمایش خون و مشخص شدن نوع باکتری و بیماری و بدون توجه به مقاومت بدن به آنتی بیوتیک ها، نباید از مترونیدازول استفاده شود.

موارد احتیاطی در درمان عفونت با مترونیدازول

توصیه می شود که قبل از اینکه پزشک، داروی مترونیدازول را برای شما تجویز کند، اگر به آن یا سایر انتی بیوتیک ها (مانند تینیدازول) حساسیت دارید یا اگر آلرژی دیگری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. زیرا، ممکن است اشکال مختلف مترونیدازول، دارای مواد غیرفعالی باشند که درصورت حساسیت به آنها، آزاد شده و موجب بروز واکنش های آلرژیک می شوند.

همچنین، پیش از مصرف این دارو، درمورد سوابق پزشکی خود با متخصص صحبت کنید. به خصوص اگر سابقه ابتلا به بیماری های زیر را دارید:

• بیماری کبد
• بیماری کلیوی
• برخی اختلالات خونی (تعداد کم سلول های خونی)
• تورم (ادم)
• یک اختلال ژنتیکی نادر و خاص (سندرم کوکین)

 علاوه براین، درمورد تمام محصولاتی که مصرف می کنید، ازجمله داروهای نسخه ای، بدون نسخه، گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، به پزشک خود اطلاع دهید.

درطول مصرف این دارو و حداقل تا 3 روز پس از پایان دوره مصرف، از مصرف نوشیدنی های الکلی و محصولات حاوی پروپیلن گلیکول خودداری کنید. زیرا، مصرف این محصولات با مترونیدازول، ممکن است فرد را دچار ناراحتی یا گرفتگی شدید معده، حالت تهوع، استفراغ، سردرد و گرگرفتگی کند.

مصرف این دارو ممکن است فرد را دچار سرگیجه یا خواب آلودگی کند. لذا، توصیه می شود که پس از مصرف داروی آنتی بیوتیک مترونیدازول، از رانندگی و کارهای پرخطر خودداری کنید. همچنین، از مصرف الکل و مواد مخدر نیز بپرهیزید. زیرا، این محصولات نیز فرد را دچار سرگیجه و خواب آلودگی کرده و می توانند عاملی برای سردرد بیمار باشند.

داروی آنتی بیوتیک مترونیدازول حاوی سدیم است؛ اگر از رژیم غذایی با محدودیت مصرف نمک پیروی می کنید یا شرایطی دارید که با افزایش مصرف نمک بدتر می شود (مانند نارسایی احتقانی قلب، ادم) با پزشک خود مشورت کنید.

مترونیدازول همچنین، ممکن است کارایی واکسن‌های باکتریایی زنده (مانند واکسن تیفویید)‌ را تضعیف کند. بنابراین، پیش از ایمن‌سازی یا واکسیناسیون، متخصص را در جریان مصرف داروی آنتی بیوتیک مترونیدازول قرار دهید.

فراموشی و مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک مترونیدازول

 درصورتیکه مصرف یک نوبت از مترونیدازول را فراموش کردید، به پزشک مراجعه کرده و یک برنامه مصرف جدید دریافت کنید. به هیچ عنوان برای جبران دوز فراموش شده، میزان دارو را دوبرابر نکنید.

درصورتیکه فردی این دارو را بیش از حد مصرف کرد و دچار علائم جدی ازجمله بی‌هوشی، تنگی نفس، حالت تهوع، استفراغ یا بی‌ثباتی شد، فورا با 115 تماس بگیرید یا او را به نزدیکترین مرکز درمانی برسانید.

نکات مهم در مصرف داروی مترونیدازول (Metronidazole)

در صورتیکه پزشک، برای درمان عفونت استفاده از مترونیدازول را تجویز کرده است، نکات زیر را رعایت کنید:

• قرص مترونیدازول برای بیماری فعلی شما یعنی عفونت، تجویز شده‌است، لذا، از مصرف آن برای سایر عفونت‌ها یا توصیه به دیگران خودداری کنید.
• آمپول  مترونیدازول یک داروی بیمارستانی است و نگهداری و تزریق آن باید در مراکز درمانی و زیر نظر پزشک انجام شود.
• داروی مترونیدازول خود را به دیگران ندهید.
• گاهی نیاز است که در طول مصرف مترونیدازول، برای بررسی فرایند درمان و عوارض جانبی دارو، برخی از تست‌ها (مانند شمارش سلول های خونی) انجام شود.
• اگر در 2 هفته گذشته دی‌سولفیرام مصرف کرده‌اید، از مترونیدازول استفاده نکنید.
• تا 2 ساعت پس از مصرف مترونیدازول از فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز و هوشیاری کامل دارند (مثل رانندگی)، خودداری کنید.
• در صورت استفاده از قرص واژینال مترونیدازول یا شیاف واژینال مترونیدازول، ممکن است نیاز باشد که شریک جنسیتان هم از مترونیدازول استفاده کند تا از رشد مجدد عفونت جلوگیری شود.

نحوه نگهداری از آنتی بیوتیک مترونیدازول  (Metronidazole)

 مترونیدازول را در دمای اتاق و دور از نور، رطوبت و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید. برای اطلاع از جزئیات نگهداری، بهتر است راهنمای موجود در بسته دارو را مطالعه کرده ودرصورا داشتن سوال، از پزشک یا مسوول داروخانه بپرسید.

در صورت نیاز به نگهداری و تزریق آمپول آنتی بیوتیک مترونیدازول در منزل، آموزش های لازم را از پزشک بگیرید و در صورت کدر شدن محلول تزریقی یا تغییر رنگ خاص، از تزریق آن خودداری کنید.

این دارو را هرگز داخل توالت یا فاضلاب نریزید. مگر اینکه پزشک یا راهنمای دارو، چنین توصیه ای کرده باشند. درصورتیکه تاریخ انقضا این دارو تمام شد یا مدت مصرف شما از آن به اتمام رسید، آن را به خوبی دور بریزید.