چه کسانی و از چه سنی باید واکسن آنفولانزا بزنند؟
در برخی از کشورها تزریق واکسن از سن 6 ماهگی تا بلوغ و سالمندی توصیه و قانون شده است. اما موضوع آن است که این افراد حتما باید نوع مناسبی از واکسن را دریافت کنند. بطور مثال واکسن ایرانی برای افراد زیر 18 سال عملا مناسب نیست و توصیه نمیشود.
هر چند که همه افراد بجز کسانی که آلرژی های شدید دارند باید نسبت به تزریق واکسن اقدام کنند اما بصورت کلی گروه های زیر باید برای تزریق واکسن آنفولانزا جدی باشند:
- افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف
- افراد بالای 60 سال
- افراد دارای بیماری های خود ایمنی(حتما با نظر پزشک)
- زنان باردار
- کودکان با سیستم ایمنی تضعیف شده(حتما با نظر پزشک)
واکسن آنفولانزا چیست؟
ویروس ها موجودات غیر زنده ای هستند که در بدن میزبان دارای حیات میشوند. این موجودات میکروسکوپی توانایی این را دارند که ساختار خود را ارتقا داده و مقاوم شوند. از طرف دیگر به بیان ساده واکسن ها با استفاده از ویروس های تضعیف شده در بدن آنتی بادی یا ضد مهاجم را میسازند. این قاعده در مورد تولید واکسن آنفولانزا نیز صادق است. همه ساله آخرین جهش ویروس آنفولانزا توسط محققان تضعیف شده و واکسن آن تولید میگردد که با تزریق آن به بدن فرد، آنتی بادی فعال برای وی ساخته میشود.
واکسن آنفولانزا هر سال طی دو نوبت توسط متخصصان جهانی تولید میشود. با اینکه گاهی این گزارش وجود دارد که عملکرد واکسن در یک سال خاص به شکل اثر بخشی نبوده است اما با این حال بطور متوسط این نوع از واکسن ها بیش از 50 درصد مصونیت در برابر بیماری ایجاد میکند. به این ترتیب اگر میزان مرگ و میر ها در جهان به علت آنفولانزا بیش از 100 هزار مورد باشد با تزریق این واکسن، این میزان به نصف کاهش خواهد یافت و این موضوع اهمیت تزریق واکسن آنفولانزا را به ما نشان میدهد. در برخی از کشورها از جمله آمریکا تزریق واکسن برای کودکان بالای 6 ماه توصیه و تاکید شده است با این حال مصرف واکسن آنفولانزا چه برای کودکان و چه بزرگسالان حتما باید با تایید و تجویز متخصص و پزشک باشد.
در مورد واکسن آنفولانزا این مورد اشتباه است که متاسفانه برخی از سایت ها و منابع فارسی میگویند که واکسن سال گذشته برای سال آتی بی فایده است. تحقیقات جهانی نشان داده است که با وجود اینکه اثر بخشی این واکسن آنفولانزا کاهش می یابد اما میزان شدت بیماری را کم کرده و درنتیجه میزان مرگ ناشی از آنفولانزا را کاهش میدهد.
روش تولید واکسن آنفولانزا
سه روش برای تولید واکسن آنفولانزا وجود دارد:
- تولید واکسن آنفولانزا بر پایه تخم مرغ
- تولید واکسن آنفولانزا با روش کشت سلولی
- تولید واکسن آنفولانزا به روش نو ترکیب
این سه روش تولید واکسن آنفولانزا بحث های زیادی را پیرامون تزریق یا عدم تزریق واکسن ایجاد کرده است. در مورد تولید واکسن بر پایه تخم مرغ که بیش از 70 سال است که بسیار مرسوم است، این بحث ها شدت بیشتری پیدا کرده است با اینکه در بسیاری از منابع خارجی زدن این نوع از واکسن را با وجود حساسیت به تخم مرغ بلامانع میدانند برخی از منابع نیز در این خصوص احتیاط زیادی به خرج داده و تزریق واکسن آنفولانزا بر پایه تخم مرغ را فقط با نظر متخصص و با توجه به نوع برند و دستورات تولید کننده آن مجاز میدانند. واقعیت این است که در این خصوص نظر متخصصان داروبین نیز همین است و ما به شما پیشنهاد میکنیم که حتما نظر متخصص را بخصوص در مورد حساسیت و مقاومت دارویی جویا شده و سپس اقدام به تزریق واکسن آنفولانزا کنید.
انواع واکسن آنفولانزا
بر اساس روش تولید واکسن آنفولانزا را میتوان به 7 نوع مختلف تقسیم نمود. این انواع در سوالات بیماران در مورد برندهای مختلف واکسن آنفولانزا راهگشا میباشد. عملا تفاوت اصلی در واکسن های تولید شده توسط کشورهای مختلف به روش ساخت و هر یک از انواع آن باز میگردد.
- واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی استاندارد
- واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی سلولی
- واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی نوترکیب
- واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی ادجوانت(برای افراد بالای 65)
- واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی دوز بالا
- واکسن آنفولانزای استنشاقی(اسپری بینی)
- واکسن آنفولانزای ویروس زنده
بر اساس انواع واکسن های بالا در ایران 3 یا 4 نوع از واکسن در اختیار مردم قرار گرفته است که با نام های واکسن های آنفولانزای هلندی، واکسن آنفولانزای فرانسوی و واکسن آنفولانزای ایرانی در بین مردم شناخته میشود.
واکسن آنفولانزای فرانسوی یا vaxigrip tetra
اگر بعد از نام انگلیسی واکسن کلمه تترا یا tetra ذکر شود این به این معنی است که این نوع واکسن 4 ظرفیتی است. تفاوت اصلی بین واکسن 3 و 4 ظرفیتی صرفا در عوارض و نحوه تولید آنها خلاصه میشود و این موضوع را در نظر داشته باشید که الزاما واکسن آنفولانزای 4 ظرفیتی از نوع 3 ظرفیتی بهتر نیست.
واکسن آنفولانزای فرانسوی برای افراد بالای 6 ماه قابل تزریق است. این واکسن نیز بصورت عضلانی باید تزریق شود و در کودکان تزریق واکسی گریپ در عضله ران بلا مانع است. در صورت آلرژی و حساسیت غذایی بخصوص به تخم مرغ حتما موضوع را با متخصص در میان بگذارید. در بسیاری از منابع تزریق واکسن آنفولانزای فرانسوی به افراد دارای حساسیت به تخم مرغ ممنوع اعلام شده است.
واکسن آنفولانزای هلندی یا influvac
Influvac که در بین مردم به واکسن آنفولانزای هلندی شهرت دارد در واقع از نوع 4 ظرفیتی بوده و برای کودکان بالای 6 ماه و نیز بالغین قابلیت تزریق دارد. این نوع از واکسن بر پایه تخم مرغ تولید شده است اما گزارشی در مورد خطر استفاده از آن توسط فرد دارای حساسیت به تخم مرغ بدست نیامده است. مصرف این واکسن آنفولانزا حتما باید توسط متخصص تجویز گردد.
این واکسن هرگز نباید بصورت وریدی تزریق گردد و تزریق آن بصورت عضلانی است.
همچنین واکسن آنفولانزای هلندی به زنان باردار با نظر متخصص قابل تزریق است. داده های مختلفی در مورد موثر بودن آن در 3 ماهه اول بارداری توسط تولید کننده در منابع مختلف ذکر گردیده است.
واکسن آنفولانزای ایرانی یا فلوگارد
واکسن ایرانی فلوگارد از نوع واکسن های نو ترکیب 4 ظرفیتی بوده و فاقد پروتئین و تخم مرغ میباشد. این واکسن فقط برای افراد بالای 18 سال مجوز تزریق داشته و نحوه تزریق واکسن آنفولانزای فلوگارد مانند سایرین بصورت عضلانی است. در صورت حساسیت شدید و آلژری های گوناگون شامل آلرژی های غذایی، دارویی و پوستی مصرف واکسن آنفولانزای ایرانی فلوگارد ممنوع میباشد.
واکسن آنفولانزای هلندی یا فرانسوی؟
تفاوت چندانی بین نوع فرانسوی و هلندی که تولید کننده های اصلی واکسن آنفولانزا وجود ندارد. به یاد داشته باشید که در بالا در مورد نحوه تولید و انواع واکسن ها مطالبی را ارائه دادیم. نکته مهم در مورد اثر بخشی واکسن آنفولانزای فرانسوی و هلندی آن است که میزان اثر بخشی این دو نوع واکسن، تقریبا یکسان است و مطالعات نشان میدهد که هر دو دارای اثربخشی بالای 50 درصد میباشند. ام تفاوت واکسن آنفولانزای فرانسوی و هلندی در آنتی بیوتیکی است که وارد بدن فرد میشود. نوع فرانسوی آنتی بیوتیک نئومایسن را به همراه دارد و در نوع هلندی جنتامایسین به عنوان آنتی بیوتیک معرفی شده است. داروبین توصیه میکند که در صورتی که امکان دسترسی به واکسن آنفولانزا را دارید حتما با مشورت پزشک نسبت به مصرف آن اقدام نمایید. باز هم این توصیه را مکرر تکرار میکنیم که مصرف خود سرانه هر نوع از داروها میتواند سبب مشکلات جدی برای سلامتی و حتی جان فرد باشد.
واکسن آنفولانزا در زمان بارداری و برای کودکان
تزریق واکسن آنفولانزا برای زنان باردار بلامانع است. حتی در برخی از منابع تاکید به تزریق آن توسط زنان باردار بخصوص در 3 ماهه اول شده است. با این حال با توجه به اینکه خانم ها در زمان بارداری حتما باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند توصیه میشود که مصرف هر نوع دارو و حتی مکمل غذایی زیر نظر متخصص انجام شود.
کودکان نیز از 6 ماه تا 18 سال به شرط آنکه دوز و نوع مناسبی از واکسن را دریافت کنند میتوانند تزریق واکسن آنفولانزا را تجربه کنند. با این حال با تجه به اینکه حساسیت ها در دوران کودکی میتوان نا شناخته باشد، تزریق واکسن حتما باید توسط متخصص تایید و انجام شود.
روش تزریق واکسن آنفولانزا
واکسن آنفولانزا حتما بصورت عضلانی باید تزریق گردد مگر آنکه در بروشور محصول چیز دیگری قید شده باشد. یکی از عضلاتی که بیشتر متخصصان بر تزریق واکسن پیشنهاد میدهند، عضله بازو است. با این حال در بعضی از موارد بخصوص برای اطفال تزریق واکسن آنفولانزا به عضله ران صورت میگیرد. در مواردی که متخصص تشخیص میدهد، واکسن آنفولانزا بصورت زیر جلدی عضلانی نیز تزریق میگردد. از تزریق خودسرانه و نیز از تزریق واکسن و آمپول بدون داشتن تخصص کافی بپرهیزید.
عوارض واکسن آنفولانزا
واکسن آنفولانزا مانند هر داروی دیگری میتواند دارای عوارض مصرف مختلفی باشد. البته که هر تولید کننده برای واکسن آنفولانزای خود عارضه مخصوصی را به همراه دارو در دفترچه راهنمای آن ارائه میدهد اما بصورت کلی برخی از عوارض میتواند بعد از تزریق واکسن آنفولانزا شایع باشد. عوارض احتمالی و شایع این نوع از واکسن ها در زیر ارائه میگردد:
- سردرد
- تعریق
- درد عضلات
- سفتی محل تزریق
- درد مفاصل
- ورم ناحیه تزریق
- حالت تهوع
- تب
هر یک از این شرایط ممکن است که بعد از مصرف دارو پیش بیاید با این حال به یاد داشته باشید که اگر عوارض ذکر شده بدتر شد یا بعد از تزریق واکسن آنفولانزا عوارضی جدی مانند غش، سرگیجه شدید، تشنج و سایر علائم خطرناک را تجربه کردید حتما به متخصص و درمانگاه مراجعه کنید. لیست بالا صرفا عوارض شایع مصرف واکسن آنفولانزا را در پی داشت. برای اطلاعات بیشتر در مورد عوارض احتمالی حتما بروشور محصول را مطالعه بفرمایید.
شرایط نگهداری از واکسن آنفولانزا
بصورت کلی این دارو باید در محیط یخچال و سرد نگهداری شود. در صورتی که این دارو برای مدت طولانی در بیرون از یخچال و دمای بالای 8 درجه مانده است یا در صورتی که شکل ظاهری آن تغییر یافته است و در شرایطی که دارو یخ زده باشد از مصرف آن جدا پرهیز کنید.
