دیابت نوع 2 چیست ؟

دیابت نوع 2 یکی از انواع شایع بیماری دیابت و  یک بیماری مادام العمر است که بدن را از استفاده صحیح از انسولین باز می دارد. گفته می شود که افراد مبتلا به دیابت نوع دو، مقاومت انسولینی دارند. از آنجایی که احتمال ابتلای افراد میانسال یا مسن تر به این نوع دیابت بسیار بیشتر است، به آن دیابت بزرگسالان نیز گفته می شود. اما دیابت نوع 2 عمدتا به دلیل چاقی، بر کودکان و نوجوانان نیز تأثیر می گذارد. دیابت نوع دوم شایع ترین نوع دیابت است.

عواملی که خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهند

موارد مشخصی احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. هر چه یک فرد تعداد بیشتری از این عوامل را دارا باشد، احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در او بیشتر خواهد شد. برخی از این موارد عبارتند از:

• سن45 سال یا بیشتر
• ابتلای یکی از اعضای خانواده به دیابت

عوامل خطرزای مرتبط با سلامت و سابقه پزشکی افراد شامل موارد زیرهستند:

• پیش دیابت
• بیماری قلب و عروقی
• فشارخون بالا، حتی اگر درمان شده یا تحت کنترل باشد
• HDL کم یا کلسترول خوب کم
• تری گلیسیرید بالا
• داشتن اضافه وزن یا چاقی
• حاملگی بر فرزندی که بیش از 4 کیلوگرم وزن دارد
• سابقه ابتلا به دیابت بارداری در زمان بارداری
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• افسردگی

موارد دیگری وجود دارند که خطر ابتلای افراد به دیابت را افزایش می دهند و با عادت های روزانه و سبک زندگی آنها در ارتباط هستند. این ها مواردی هستند که افراد میتوانند در مورد آنها کاری کرده و تغییراتی اعمال کنند:

• ورزش نکردن یا کم ورزش کردن
• سیگار کشیدن
• استرس
• خواب بسیار زیاد یا بسیار کم

تشخیص دیابت نوع 2 و تست های مربوط به آن

تشخیص این بیماری از طریق آزمایش سطح قند خون ناشتا انجام می شود. سطح قند خون در افراد طبیعی معمولا عددی بین 70 تا 100 را  نشان می دهد و اگر نتیجه این آزمایش بیش از 125 باشد، دیابت تشخیص داده می شود.

علاوه بر آزمایش قند خون، پزشک موارد زیر را نیز جهت تشخیص قطعی تر بیماری دیابت نوع دو بررسی خواهد کرد:

• چاقی، به ویژه چاقی شکمی - وضعیتی که خطر ابتلا به این بیماری را در افراد به شدت افزایش می دهد.
• فشار خون بالا - وضعیتی که در بیشتر افراد مبتلا به نوع دوم دیابت وجود دارد و  خطر بیماری قلبی و سکته مغزی  را افزایش می دهد. 
• رسوب خون یا لکه های زرد پف کرده در شبکیه چشم - عوارض دیابت و فشار خون بالا که خطر نابینایی را افزایش می دهد. 
• کاهش حس در پاها - که می تواند باعث شود فرد مبتلا به دیابت متوجه ایجاد زخم پا، به ویژه زخم در زیر پا نشود.
• نبض ضعیف در پا - وضعیتی که می تواند بهبود زخم های پا را کند یا از بهبود آن جلوگیری کند و احتمالاً منجر به قطع عضو شود. 
• تاول، زخم یا عفونت پا 

مهمترین آزمایشاتی که برای ارزیابی وضعیت بیمار مبتلا به این بیماری ممکن است توسط پزشک توصیه شوند، شامل موارد زیر است:

• A1c: این نمایه بیانگر میانگین قندخون در 2 یا 3 ماه گذشته است.
• آزمایش گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG): در این تست، قندخون فرد را در حالی که ناشتا است اندازه میگیرند. قبل از انجام این تست، فرد باید به مدت 8 ساعت، به جز آب، نه چیزی بخورد نه بیاشامد
• تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): این تست 2 ساعت قبل و بعد از اینکه چیز شیرینی مصرف شود، قندخون را اندازه می گیرد تا نحوه مدیریت بدن با قند را بررسی کند.
• آزمایش تصادفی قند خون
• کراتینین خون و میکروآلبومین ادرار
• پروفایل چربی

درمان دیابت نوع دوم

مدیریت و درمان دیابت نوع 2 نیازمند ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی و دارو های مصرفی می باشد.

تغییر در سبک زندگی

ممکن است قادر باشید تنها با رعایت رژیم و انجام ورزش، به سطح قندخون نرمال دست پیدا کنید.

• کاهش وزن: کاهش وزن اضافی می تواند کمک بسیاری در کاهش قند خون کند. با اینکه کاهش 5 درصد از وزن بدن برایتان مناسب است، اما از دست دادن حداقل 7 درصد و حفظ آن در این مقدار ایده آل به نظر می رسد. این به این معناست که فردی با 82 کیلوگرم وزن، میتواند سطح قندخون خود را با حدود 6 کیلوگرم کاهش وزن، تغییر دهد. کاهش وزن در ابتدا می تواند سخت و مشکل به نظر برسد، اما میتوان با خوردن و کنترل غذاهای سالم شروع کرد.
• ورزش: تلاش کنید که روزانه بین 30 تا 60 دقیقه فعالیت فیزیکی داشته باشید. می توانید ورزش هایی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا، یا هر ورزش دیگری که باعث افزایش تپش قلب می شود را انجام دهید. علاوه بر این، تمرین های قدرتی مانند یوگا یا وزنه برداری را نیز به برنامه ورزشی خود اضافه کنید. اگر دارویی مصرف میکنید که قندخون شما را کاهش می دهد، احتمالا باید قبل از انجام ورزش میان وعده ای مصرف نمایید.
• مراقب سطح قندخون خود باشید. بسته به نوع درمانتان، به خصوص اگر از انسولین استفاده می کنید، پزشک در مورد نیاز شما به تست قندخون و مقدار انجام آن در طول روز به شما خواهد گفت.
• ترک سیگار و مواد مخدر
• تغذیه سالم: هیچ رژیم خاصی برای مبتلایان به دیابت نوع دو وجود ندارد. یک متخصص تغذیه تنها  می تواند در مورد مقدار مصرف کربوهیدرات و تنظیم برنامه غذایی مناسب که بتوانید به آن عمل کنید، به شما کمک کند. در رژیم غذایی خود بر روی موارد زیر تمرکز کنید:

- مصرف کالری کمتر

- کاهش مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده، به ویژه شیرینی ها

- افزودن میوه و سبزیجات به رژیم غذایی

- دریافت فیبر بیشتر

رژیم غذایی مناسب دیابت نوع دو

در بیشتر موارد، درمان این بیماری با کاهش وزن با استفاده از  رژیم غذایی و ورزش شروع می شود.

در رژیم غذایی این بیماران باید به موارد زیر توجه شود:

• چربی های اشباع شده و کلسترول کم  
• بدون هیچ گونه چربی ترانس
• کم کالری

همچنین از نظر تغذیه ای باید متعادل و دارای مقادیر فراوان از مواد غذایی زیر باشد:

• غذاهای سبوس دار
• روغن های  غیر اشباع
• میوه ها و سبزیجات 

در برخی افراد مبتلا به این دیابت می توان تنها با کاهش وزن و ورزش بیماری را کنترل کرد. البته نباید فراموش کرد که حتی در صورت نیاز به دارو نیز رژیم غذایی و ورزش برای کنترل این بیماری باید مورد توجه قرار گیرد.

داروهای درمان دیابت نوع 2 

اگر با تغییر سبک زندگی، قادر به کنترل سطح نرمال قندخون خود نبودید، ممکن است که پزشک مصرف دارو را برایتان تجویز کند. برخی از معروف ترین داروهای درمان دیابت نوع 2 شامل موارد زیر می شوند.

توجه داشته باشید که داروهای زیر صرفا جهت افزایش اطلاعات شما بوده و برای مصرف آن حتما باید تجویز پزشک باشد.

• مهارکننده آلفا گلوکوزیداز: مانند آکاربوز

• متفورمین: به طور معمول داروی درمان دیابت متفورمین اولین داروی مورد استفاده برای درمان دیابت نوع دو می باشد. این دارو مقدار گلوکز تولیدی توسط کبد را کاهش می دهد و به بدن کمک می کند که  پاسخ بهتری به انسولین تولید شده بدهد.
• سولفونیل اوره: این گروه از داروها به بدن کمک میکنند تا انسولین بیشتری تولید کنند. این گروه شامل گلیمپیرید، گلیپیزید  و گلیبورید و گلی بنکلامید می شوند. 
• مگلیتینیدها: این داروها در تولید انسولین بیشتر به بدن کمک میکنند. مگلیتینیدها سریعتر از گروه سولفونیل اوره عمل میکنند. در این گروه ممکن است پزشک برای درمان دیابت نوع 2  ناتگلینید  یا رپاگلینید  را تجویز کند.
• تیازولیدین دیون ها:  این داروها مانند متفورمین، بدن را نسبت به انسولین حساس تر میکنند. شما در این گروه می توانید پیوگلیتازون یا روزیگلیتازون را دریافت کنید. اما این داروها همچنین ریسک ابتلا به مشکلات قلبی را بالا می برند، در نتیجه این داروها اولین انتخاب برای درمان دیابت نخواهند بود.
• مهارکننده های DPP-4:  این داروها شامل لیناگلیپتین، ساکساگلیپتین  و سیتاگلیپتین هستند که به کاهش سطح قندخون شما  کمک می کنند. اما می توانند باعث ایجاد درد مفاصل و التهاب لوزالمعده نیز بشوند.
• آگونیست های گیرنده GLP-1:  این داروها به صورت تزریقی بوده و باعث کند کردن فرایند هضم غذا و پایین اوردن سطح قند خون می شوند. اگزناتید، لیراگلوتاید  و semaglutide برخی از رایج ترین این دسته دارویی هستند. 
• مهارکننده های SGLT2:  این دسته، به تولید کمتر گلوکز توسط کلیه ها کمک می کنند. در این گروه ممکن است داروهایی مانند: کاناگلیفلوزین، داپاگلیفلوزین یا امپاگلیفلوزین  برایتان تجویز شود. امپاگلیفلوزین همچنین در کاهش خطر بستری شدن در بیمارستان یا مرگ ناشی از نارسایی قلبی موثر است.
• انسولین:  مانند انسولین دتمیر  یا انسولین گلارژین.

در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دارو های درمان دیابت به دسته بندی دارو های درمان دیابت در داروبین مراجعه فرمایید

حتی اگر سبک زندگی خود را تغییر دهید و داروهای خود را همانطور که تجویز شده است، مصرف نمایید، باز هم ممکن است که با گذشت زمان قندخون شما بدتر شود. این به این معنا نیست که شما کار اشتباهی انجام داده اید، بلکه دیابت در طول زمان پیشرفت می کند و بسیاری از افراد در نهایت به بیش از یک دارو نیاز خواهند داشت. 

وقتی شما بیش از یک دارو برای کنترل دیابت خود مصرف میکنید، این درمان، درمان ترکیبی نامیده می شود.

در این صورت، شما و پزشک باید با هم همکاری کنید تا بهترین ترکیب دارویی برای بدنتان را بیابید. معمولا در این ترکیب دارویی به مصرف متفورمین ادامه داده و یک مورد دیگر در کنار آن مصرف خواهید کرد.

این موضوع به شرایط شما بستگی دارد. برخی از داروها افزایش شدید قندخون (هیپرگلیسمی) که بلافاصله بعد از خوردن غذا ایجاد می شود را کنترل می کنند. داروهای دیگر، بیشتر در توقف افت و کاهش قندخون (هیپوگلیسمی) که بین وعده های غذایی اتفاق می افتد، موثر هستند. برخی از داروها ممکن است در کنار کمک به دیابت به کاهش وزن و کلسترول نیز کمک کنند.

بسیار مهم است که با پزشک خود در مورد احتمال بروز هرگونه عارضه جانبی توسط داروها صحبت کنید. درصورتی که برای درمان بیماری دیگری غیر از دیابت دارو مصرف می کنید، باید آنها را با پزشک درمیان گذاشته و در هر تصمیمی مد نظر قرار دهید. 

توجه داشته باشید که در هنگام شروع به مصرف ترکیب جدیدی از داروها، باید مراجعه به پزشک را بیشتر کنید. 

ممکن است متوجه شوید که اضافه کردن داروی دوم، به کنترل قندخون شما کمکی نمی کند، یا ترکیب دو دارو تنها برای مدت کوتاهی موثر است. درصورت بروز این اتفاق، پزشک ممکن است یک داروی غیرانسولینی به عنوان داروی سوم برای شما در نظر بگیرد، یا ممکن است انسولین درمانی را شروع کنید.

جدیدترین روش درمان دیابت نوع دوم

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) درمان جدیدی برای این بیماری تأیید کرده است؛ این درمان شامل تزریق دارویی به نام Mounjaro به صورت یک بار در هفته است.

نتایج تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که این دارو در کنترل سطح قند خون از دیگر داروها مؤثرتر است. Mounjaro جزء گروه جدیدی از داروهای بیماری دیابت است که با هدف تقلید هورمون GLP-1 توسعه یافته است. این هورمون به صورت طبیعی توسط روده آزاد می‌شود و باعث تنظیم قند خون و اشتهای فرد می شود؛ بنابراین ممکن است این دارو برای درمان چاقی نیز مؤثر واقع شود.

روش های پیشگیری از دیابت نوع 2

در صورتی که یکی از بستگان نزدیک فرد، به خصوص والدین یا خواهر و برادر، مبتلا به این بیماری است یا اینکه نتایج آزمایش سطح قند خون عددی بین 100 تا 125 را نشان می دهد که نشانه پیش دیابت است، احتمال ابتلا به بیماری این بیماری افزایش پیدا می کند.

در چنین شرایطی، پیروی از یک سبک زندگی سالم، میتواند در کاهش ریسک ابتلا به دیابت کمک کند.

• در صدد کاهش وزن خود باشید. کاهش وزن به اندازه 7 تا 10 درصد از وزن شما می تواند ریسک ابتلای شما به دیابت نوع 2 را تا 50 درصد کاهش دهد.
• فعال تر شوید. 30 دقیقه پیاده روی سریع به صورت روزانه میتواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را حدود 30 درصد کاهش دهد.
• غذای درست و مناسب مصرف کنید. از مصرف کربوهیدرات های بسیار فرآوری شده، نوشیدنی های شیرین شده با شکر و چربی های ترانس و اشباع شده بپرهیزید. مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده را محدود کنید.
• ترک سیگار. با پزشک خود همکاری کنید تا شما را از افزایش وزن بعد از ترک مصون نگه دارد، در این صورت شما با حل یک مشکل، مشکل دیگری را ایجاد نمی کنید.

بهترین راه پیشگیری از بروز عوارض ذکر شده این است که دیابت نوع دوم خود را به خوبی مدیریت کنید.

• داروهای دیابت خود را سر موقع مقرر مصرف کنید.
• قندخون خود را بررسی کنید.
• به درستی غذا بخورید و هیچ وعده غذایی را حذف نکنید.
• در صورت بروز نشانه های اولیه مشکل، برای بررسی آن به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید.