میگرن در افراد مختلف متفاوت است و در برخی از افراد به صورت مرحله‌ای اتفاق می‌افتد، که عبارت است از:
پیش‌نشانه های میگرن
- حساسیت به نور، صدا و بو
- خستگی
- هوس غذایی یا بی‌اشتهایی
- تشنگی شدید
- نفخ
- یبوست یا اسهال
اختلال حسی- بینایی (اورا)
هاله ها علائمی از سیستم عصبی سرچشمه می‌گیرد و معمولا بینایی را درگیر میکند. طی یک دوره 5 تا 20 دقیقه‌ای به تدریج آغاز می‌شود و کمتر از یک ساعت طول میکشد. ممکن است در میگرن هاله ای موارد زیر را تجربه کنید:
- دیدن نقاط سیاه، خطوط مواج، جرقه‌های نور و چیزهایی که وجود ندارند (توهم)
- داشتن دید تونلی
- عدم توانایی در دیدن
- گزگز یا بی‌حسی در یک طرف بدن
- صحبت غیرواضح
- احساس سنگینی در دست‌ها و پاها
- زنگ خوردن گوش
- توجه به تغییرات در بو، مزه یا لمس
حمله میگرنی
سردرد میگرنی معمولا با دردی مبهم آغاز می‌شود و به دردی ضربان‌دار تبدیل می‌گردد و معمولا با فعالیت بدنی تشدید می‌شود. درد میتواند از یک طرف به طرف دیگر سر حرکت کند، در قسمت جلوی سر باشد یا کل آن را درگیر کند. حدود 80% افراد به همراه سردرد دارای حالت تهوع هستند و نیمی از افراد دچار استفراغ می‌گردند. ممکن است رنگ‌پریده و عرق کرده باشید و احساس ضعف کنید. اغلب سردردهای میگرنی 4 ساعت طول میکشد و انواع شدیدتر آن میتواند به مدت سه روز ادامه داشته باشد. ابتلا به 2 تا 4 سردرد در ماه شایع است. برخی از افراد ممکن است هر چند روز یک بار دچار سردردهای میگرنی شوند، در حالی که برخی دیگر یک یا دو بار در سال دچار سردرد می شوند.
علائم بعد از میگرن
این مرحله می تواند تا یک روز پس از سردرد ادامه یابد. علائم عبارتند از:
- احساس خستگی، کوفتگی، بدخلقی
- احساس شادابی و خوشحالی غیرمعمول
- درد عضلانی و ضعف
- هوس غذایی یا کمبود اشتها
دلایل ایجاد میگرن
سردردهای میگرنی علائم بیماری است که میگرن نامیده می‌شود. پزشکان از علت دقیق میگرن اطلاع ندارند، با این حال به نظر می‌رسد که به تغییرات مغز و ژن‌های فرد وابسته است. حتی ممکن است محرک‌های میگرن مانند خستگی، نورهای روشن و تغییرات آب و هوایی، از والدین به فرزندان منتقل شود. طی سالهای متمادی دانشمندان باور داشتند که میگرن به دلیل تغییراتی در جریان خون به مغز اتفاق می‌افتد. اکنون بسیاری از آنها معتقدند که این مساله موجب درد می‌شود اما دلیل آغازکننده میگرن نیست.
تفکر فعلی این است که احتمالا میگرن زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های عصبی بیش‌فعال، سیگنال‌های محرکی را به عصب سه‌قلو می‌فرستند و به سر و صورت حس میدهد. این باعث می شود بدن مواد شیمیایی مانند سروتونین و پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP) را آزاد کند. CGRP رگ های خونی مخاط مغز را متورم میکند، سپس، انتقال دهنده های عصبی موجب التهاب و درد می شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص میگرن و انواع آن میتوانید به مرکز سلامت میگرن در داروبین مراجعه فرمایید
عوامل خطر میگرن
برخی از دلایل میتواند احتمال ابتلا به میگرن را افزایش دهد:
- جنسیت: زنان سه برابر بیشتر از مردان به میگرن دچار میشوند.
- سن: اغلب افراد بین سنین 10 تا 40 سالگی به میگرن مبتلا میشوند اما در تعدادی از زنان پس از 50 سالگی میگرن بهبود یافته یا از بین می‌رود.
- سابقه خانوادگی: در چهار‌پنجم افراد مبتلا به میگرن، شخص دیگری از خانواده هم به میگرن دچار است. اگر یکی از والدین به این نوع از سردرد دچار باشد، فرزند او با احتمال 50% به میگرن مبتلا می‌شود. در صورت ابتلای هردوی والدین خطر به 75% افزایش می‌یابد.
- سایر شرایط پزشکی: افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی، مشکلات خواب و صرع، احتمال ابتلا را افزایش میدهد.
محرک‌های میگرن
برخی محرک‌های رایج میگرن عبارتند از:
- تغییرات هورمونی: بسیاری از زنان متوجه میشوند که در هنگام قاعدگی، بارداری و تخمک‌گذاری به سردرد دچار میشوند. همچنین ممکن است علائم میگرن با یائسگی، قرصهای ضدبارداری هورمونی یا درمان‌های جایگزین هورمون مرتبط باشند.
- استرس: درهنگام استرس مغز، مواد شیمیایی ترشح میکند که به تغییراتی در رگ‌های خونی و میگرن می‌انجامد
- غذاها: برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها مانند پنیر، الکل و افزودنی‌های غذایی ازقبیل نیترات‌ها (در پپرونی، هات‌داگ و گوشت‌های ساندویچی) و مونوسدیم گلوتامات (MSG) در برخی از افراد باعث شروع دردند.
- حذف وعده‌های غذایی
- کافئین: مصرف بیش از حد یا مصرف کمتر از میزان موردنیاز بدن میتواند موجب سردرد شود. خودِ کافئین درمانی برای حملات حاد میگرن است.
- تغییرات آب و هوایی: جبهه‌های طوفانی، تغییر در فشار هوا، باد شدید و تغییرات ارتفاع موجب تحریک میگرن میشوند.
- حواس: صدای بلند، نورهای درخشان و بوهای تند باعث ایجاد میگرن میشوند.
- داروها: وازودیلاتورها که گشادکننده‌های عروق خونی هستند، موجب ایجاد میگرن می شوند.
- فعالیت فیزیکی: شامل ورزش و رابطه جنسی.
- تنباکو
- تغییرات خواب: ممکن است پس از خواب طولانی یا در اثر خواب ناکافی به سردرد دچار شوید.
انواع میگرن
انواع مختلفی از میگرن وجود دارد که شایع ترین آنها میگرن با اورا (همچنین به عنوان میگرن کلاسیک شناخته می شود) و میگرن بدون اورا (یا میگرن معمولی) هستند. انواع دیگر عبارتند از:
- میگرن قاعدگی: این میگرن با دوره‌های قاعدگی زنان مرتبط است.
- میگرن خاموش: در این میگرن که به میگرن استافالژیک معروف است، اورای بدون سردرد وجود دارد.
- سرگیجه میگرنی: دراین میگرن مشکل تعادل، سرگیجه، تهوع و استفراغ وجود دارد. در این میگرن، سردرد میتواند وجود داشته باشد یا وجود نداشته باشد. این نوع از میگرن در افرادی که سابقه بیماری حرکت دارند ایجاد می‌شود.
- میگرن شکمی: کارشناسان درباره این نوع از میگرن اطلاعات چندانی ندارند. این نوع از میگرن باعث درد شکمی، تهوع و استفراغ می‌شود. معمولا در کودکان ایجاد می‌شود و بعد از مدتی میتواند به میگرن کلاسیک تبدیل شود.
- میگرن نیمه فلجی: دوره‌های کوتاهی از فلج یا ضعف در یک طرف بدن وجود دارد. همچنین ممکن است احساس سرگیجه، بی‌حسی یا تغییرات بینایی وجود داشته باشد. این علائم میتواند نشانه‌های سکته هم باشد، بنابراین درصورت مشاهده این علائم سریعا به پزشک مراجعه نمایید.
- میگرن شبکیه: این نوع از میگرن به میگرن چشمی یا شبکیه معروف است و میتواند باعث از دست دادن کوتاه مدت، جزئی یا کامل بینایی در یک چشم، همراه با درد مبهم در پشت چشم شود که به بقیه سر هم قابل سرایت است. درصورت وجود هرگونه تغییرات بینایی سریعا کمک پزشکی دریافت کنید.
- میگرن با اورای ساقه مغز: ممکن است سرگیجه، گیجی و عدم تعادل پیش از شروع سردرد وجود داسته باشد. درد پشت سر را تحت تاثیر قرار میدهد. این علائم معمولا بصورت ناگهانی آغاز میشوند و ممکن است با مشکل در صحبت کردن، زنگ زدن گوش و استفراغ همراه باشد. این نوع از میگرن شدیدا به تغییرات هورمونی وابسته است و عمدتا زنان بزرگسال جوان را تحت تاثیر قرار میدهد. این علائم را سریعا با پزشک درمیان بگذارید.
- میگرن طولانی یا پیوسته: میگرن پیوسته این نوع شدید از میگرن میتواند تا 72 ساعت ادامه داشته باشد. درد و تهوع به قدری شدید است که ممکن است نیاز به رفتن به بیمارستان وجود داشته باشد. گاهی مصرف دارو یا ترک دارو موجب این نوع از سردرد می‌شود.
- میگرن چشمی: این نوع از میگرن باعث درد در اطراف چشم و فلج شدن ماهیچه‌های اطراف آن می‌شود. این مساله یک مورد اورژانسی پزشکی است زیرا، این علائم ممکن است در اثر فشار روی عصب های پشت چشم و یا آنوریسم نیز روی دهد. علائم دیگر این نوع میگرن شامل افتادگی پلک، دوبینی یا سایر تغییرات بینایی است.
تشخیص میگرن
پزشک درباره سابقه سلامتی و علائم شما سوالاتی خواهد پرسید. اگر یادداشتی از علائم و محرک‌هایی که توجه شما را جلب کرده، داشته باشید، بسیار کمک کننده خواهد بود. مواردی که باید یادداشت کنید عبارتند از:
- چه علائمی دارید، کجا درد میکند
- هرچند وقت یکبار اتفاق می‌افتد
- چقدر طول میکشد
- افراد دیگر خانواده که میگرن دارند
- داروها و مکمل‌های مصرفی حتی داروهای بدون نسخه
- داروهایی که قبلا مصرف کردید
- پزشک ممکن است آزمایش هایی را برای رد سایر مواردی که می تواند باعث علائم شما شود، درخواست دهد. از جمله:
- آزمایش خون
- تست های تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن
- نوار مغزی (EEG)
داروهای میگرن و درمان‌های خانگی
هیچ درمانی برای سردردهای میگرنی وجود ندارد. اما بسیاری از داروها می توانند آنها را درمان یا حتی از آنها پیشگیری کنند. درمان های رایج میگرن عبارتند از:
- مُسکن درد: داروهای بدون نسخه (OTC) اغلب به خوبی جواب می‌دهند. مواد اصلی این داروها شامل استامینوفن، آسپرین، کافئین و ایبوپروفن است. به دلیل خطر ابتلا به سندرم رِیز هرگز به افراد زیر 19 سال آسپرین ندهید. هنگام مصرف داروهای OTC مراقب باشید زیرا مصرف بیش از حد آنان موجب سردردهای برگشتی یا وابستگی به آنان می‌شود. اگر یکی از داروهای بدون نسخه را بیش از دوبار در هفته مصرف می‌کنید، با پزشک درباره داروهای تجویزی که ممکن است عملکرد بهتری داشته باشند، صحبت کنید. پزشک ممکن است داروهایی مثل تریپتان ها، و همچنین دیتان ها و گپانت های جدیدتر را تجویز کند که برای پایان درد میگرن موثر باشد. پزشک میتواند به شما بگوید که آیا این داروها برایتان مناسب هستند یا خیر.
- داروی تهوع: درصورت بروز حالت تهوع به همراه میگرن، پزشک میتواند داروی مناسبی تجویز کند.
- تریپتان: این داروها مواد شیمیایی مغز را به تعادل می‌رسانند. پزشک ممکن است برای شما یکی از اشکال تریپتان مانند: قرصی برای بلعیدن، قرص حل شونده روی زبان، اسپری بینی یا داروی تزریقی را تجویز نماید. به عنوان مثال می توان به آلموتریپتان، التریپتان، سوماتریپتان، ریزاتریپتان و زولمیتریپتان اشاره کرد.
- ارگوتامین: این داروها نیز بر مواد شیمیایی مغز موثرند.
- لازمیتیدین: این دارو درد، تهوع و حساسیت به نور و صدا را برطرف میکند.
- آنتاگونیست های گیرنده CGRP: اگر سایر درمان‌ها موثر نباشند، پزشک ممکن است به شما rimegepant یا ubrogepant بدهد.
- داروهای پیشگیری کننده: اگر سایر درمان‌ها موثر نباشند، سردردتان شدید باشد یا بیش از چهار میگرن را در ماه تجربه کنید، پزشک از این داروها استفاده میکند. برای کاهش شدت و تعداد سردردهایتان باید این داروها را به صورت منظم مصرف کنید. این داروها شامل داروهای تشنج، داروهای فشار خون (مانند مسدودکننده‌های بتا و مسدودکننده‌های کانال کلسیم)، برخی داروهای ضد افسردگی و تزریق سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس) هستند. آنتاگونیست های CGRP مانند eptinezumab ، erenumab، fremanezumab و galcanezumab نیز می توانند از میگرن جلوگیری کنند.
- تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تک پالسی (STMS): این دستگاه باید در شروع میگرن‌های با اورا، در پشت سر قرار بگیرد. این دستگاه، پالسی از انرژی مغناطیسی را که ممکن است از درد بکاهد یا آن را متوقف کند، به مغز می‌فرستد.
- دستگاه های نورومدولاسیون: دستگاه‌های دیگر می‌توانند بر روی عصب واگ و عصب سه قلو تأثیر بگذارند تا میگرن را تسکین داده یا از آن جلوگیری کند.
درمان‌های خانگی میگرن
شما میتوانید علائم میگرن را از طرق زیر کاهش دهید:
- با چشمان بسته در اتاقی تاریک و ساکت استراحت کنید
- گذاشتن کمپرس خنک یا کمپرس یخ روی پیشانی
- نوشیدن مایعات زیاد
درمان‌های مکمل و جایگزین
برخی از افراد به جای درمان‌های معمولی یا در کنار آنها از سایر روش‌های درمانی برای تسکین استفاده میکنند که به آنها درمان‌های مکمل یا جایگزین گفته می‌شود. که عبارتند از:
- بیوفیدبک: این روش به شما کمک میکند که از موقعیت‌های استرس زایی که موجب تحریک میگرن میشوند یادداشت برداری کنید. اگر سردرد به آرامی شروع شود، بیوفیدبک می تواند حمله را قبل از اینکه کامل شود متوقف کند.
- رفتاردرمانی شناختی (CBT): یک متخصص به شما می‌آموزد که افکار و اعمال شما چگونه می‌توانند بر احساس شما از درد اثر بگذارند.
- مکمل‌ها: تحقیقات حاکی از این است که برخی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و گیاهان می‌توانند میگرن را درمان یا از آن پیشگیری کنند که شامل ریبوفلاوین، کوآنزیم Q10 و ملاتونین میباشند. باتربور هم ممکن است از میگرن جلوگیری کند، اما می تواند آنزیم های کبدی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
- کار بدنی: درمان های فیزیکی مانند کایروپراکتیک، ماساژ، طب فشاری، طب سوزنی و درمان از طریق ماساژ سر ممکن است علائم سردرد را کاهش دهند.
- پیش از استفاده از هر گونه درمان مکمل یا جایگزین، حتما با پزشک خود صحبت کنید.
پیشگیری از میگرن
برای پیشگیری از علائم، مراحل زیر را انجام دهید:
- محرک‌ها را بشناسید و از آن اجتناب کنید. از الگوهای علائم خود در یک دفتر یادداشت برداری کنید، تا از علت آنها آگاه شوید.
- استرس خود را مدیریت کنید. تکنیک های تمدد اعصاب مثل مراقبه، یوگا و تنفس آگاهانه می توانند مفید باشند
- طبق برنامه منظمی غذا بخورید.
- مایعات زیادی بنوشید.
- به قدر کافی استراحت کنید.
- ورزش منظم و متوسطی داشته باشید.
اگر در حوالی دوره قاعدگی خود دچار میگرن می شوید یا اگر تغییرات سبک زندگی موثر نیستند، از پزشک خود در مورد داروهای پیشگیری کننده سوال کنید.
برخی از دستگاه‌های جدید هم می‌توانند از میگرن پیشگیری کنند. سِفالی یک ابزار سربند مانند است که پالس‌های الکتریکی را از طریق پوست به پیشانی می‌فرستد و عصب سه‌قلو را که با سردردهای میگرنی مرتبط است، تحت تاثیر قرار میدهد. از سِفالی یک بار در روز و به مدت 20 دقیقه استفاده می‌شود. زمانی‌که دستگاه روشن است احساس سوزن سوزن شدن یا ماساژ خواهید داست. گاماکور که یک دستگاه محرک دیگر است، سیگنال‌های الکتریکی ملایمی را به فیبرهای عصب واگ در گردن می‌فرستد تا درد را تسکین دهد و به پیشگیری از میگرن کمک کند.
سوالات متداول در مورد میگرن
آیا میگرن قابل معالجه است؟
هنوز هیچ معالجه‌ای برای میگرن وجود ندارد. اما داروها می‌توانند به پیشگیری، توقف و یا ممانعت از تشدید علائم آن کمک کنند. همچنین می توانید از چیزهایی که باعث تحریک میگرن می شود نیز اجتناب کنید. تغییرات سبک زندگی مانند کاهش استرس و داشتن عادات خواب خوب نیز می تواند کمک کننده باشد.
آیا میگرن کشنده است؟
اکثر میگرنها آسیب دائمی ایجاد نمی‌کنند. به ندرت ممکن است عارضه‌ای به نام سکته میگرنی به وجود آید، یعنی طی حمله میگرن سکته ایجاد می‌شود اما هیچ مدرکی وجود ندارد که میگرن میتواند باعث سکته شود. با اینکه بسیار نادر است اما میگرن نیمه‌فلجی میتواند منجر به کما یا سایر عوارض جدی گردد. سردرد بسیار شدیدی که به طور ناگهانی شروع می‌شود، میتواند نشانه یک بیماری جدی‌تر دیگر مانند سکته مغزی یا آنوریسم باشد. اگر این اتفاق افتاد فورا کمک پزشکی دریافت نمایید.
چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟
درصورت برطرف نشدن سردرد یا عود آن به پزشک مراجعه کنید. اگر سردردی همراه با خشکی گردن، تب، استفراغ، بی‌حسی یا ضعف در اندام‌ها یا مشکل در صحبت کردن دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید.
