هپارین (Heparin) یک داروی ضد انعقاد است که با کمک به عملکرد پروتئین ضد لخته در بدن، باعث بهبود جریان خون می‌شود. این دارو برای پیشگیری و درمان لخته خون در ریه یا پا (فیبریلاسیون دهلیزی)، برخی اختلالات انعقاد خون، لخته خون بعد از جراحی، در حین دیالیز و انتقال خون، در جریان آزمایش خون یا در مواردی که فرد برای مدت طولانی توانایی حرکت ندارد، استفاده می شود. هپارین یک داروی تزریق وریدی یا زیر پوستی با غلظت های متفاوت است که استفاده نادرست از غلظت های آن موجب عوارض شدید و گاه کشنده می شود. لذا، در مصرف این دارو، حتما باید تجویز پزشک را مورد نظر قرار داده و درصورت مصرف برخی داروهای خاص، مانند ضدپلاکت ها، به پزشک اطلاع داد. این دارو ممکن است با بیماری هایی نظیر فشار خون بالا، سرطان، بیماری کبدی و... تداخل ایجاد کرده و مشکلات شدیدی را ایجاد کند. لذا، مصرف کنندگان داروی هپارین، درصورت ابتلا یا داشتن سابقه ابتلا به هرنوع بیماری، باید پزشک متخصص را در جریان قرار داده و موارد احتیاطی در مصرف آن را رعایت نمایند. ایجاد قرمزی، درد و تحریک در محل تزریق، از عوارض جانبی شایع هپارین (Heparin) است که بعد از مدتی از بین می رود، با اینحال، اگر هرکدام از این علائم ماندگار یا تشدید شد، باید به پزشک مراجعه شود. سایر عوارض جانبی هپارین در ادامه آمده است.
نحوه مصرف داروی تزریقی هپارین
پیش از مصرف دارو و در هر بار خرید مجدد آن بروشور دارو را مطالعه کنید. اگر هر سوالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید.
داروی هپارین بر اساس تجویز پزشک، به صورت وریدی یا زیر جلدی تزریق می‌شود. این دارو را نباید به صورت عضلانی تزریق کرد. میزان مصرف دارو و مدت زمان مصرف آن به وضعیت بیماری، وزن و واکنش بیمار به درمان بستگی دارد.
داروی هپارین غلظت‌های مختلفی دارد و استفاده از غلظت‌های نادرست آن می‌تواند موجب آسیب شدید و گاهی کشنده شود. لذا، پیش از مصرف دارو غلظت و دوز آن را چک کنید.
در صورتی که از داروهایی استفاده می‌کنید که با هپارین تداخل دارند، مانند: دوکسوروبیسین، دروپدیرول، سیپروفلوکساسین و میتوکسانترون، کاتتر یا سوزن را پیش و از پس از تزریق با یک محلول نمکی نرمال شست‌وشو دهید.
اگر هپارین (Heparin) را به صورت زیر پوستی تزریق می‌کنید، محل تزریق را با دستمال الکلی تمیز کنید. برای پیشگیری از آسیب در زیر پوست، هر بار محل تزریق را عوض کنید.
اگر این دارو را خودتان تزریق می‌کنید، همه دستورالعمل‌های آماده‌سازی و تزریق را از متخصص بیاموزید. در صورتی که دارو حاوی ذرات اضافی یا تغییر رنگ است، از مصرف آن خودداری کنید. روش ایمن نگهداری و امحای مواد دارویی را بیاموزید.
به منظور دریافت بیشترین اثرگذاری، دارو را روزانه به صورت منظم و در ساعات مشخص مصرف کنید.
ممکن است پزشک توصیه کند که در کنار این دارو از یک داروی ضد انعقاد خوارکی (مانند وارفارین) استفاده کنید. تمامی داروها را دقیقا بر اساس دستور پزشک مصرف کنید.
موارد احتیاطی در مصرف داروی تزریقی هپارین
در صورتی که به این دارو، گوشت خوک یا پنتوزان پلی‌سولفات سدیم یا هر ماده‌دیگری حساسیت دارید، قبل از مصرف دارو به پزشک اطلاع بدهید. ممکن است در ساخت این دارو از برخی موادی (مانند بنزیل الکل) استفاده شده باشد که می‌توانند باعث بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشوند. برای جزئیات بیشتر با داروساز صحبت کنید.
قبل از مصرف دارو پزشک را در جریان سابقه پزشکی‌تان قرار دهید. بخصوص در مورد:
- مشکلات خونریزی یا خون (مانند کمبود پلاکت، هموفیلی)
- فشار خون بالا
- مشکلات قلبی (مانند عفونت قلبی، حمله قلبی)
- اگر اخیرا جراحی داشته‌اید
- سرطان
- بیماری کبدی
- پتاسیم خون بالا
به منظور کاهش احتمال بریدگی، کبودی یا آسیب، از وسایل تیز مانند تیغ یا ناخنگیر با احتیاط استفاده کنید و از انجام ورزش‌هایی که نیاز به ارتباط با دیگران است (ورزش های تماسی)، خودداری کنید.
مصرف هپارین ممکن است باعث خونریزی معده شود که مصرف منظم الکل در زمان مصرف این دارو احتمال خونریزی معده را افزایش می‌دهد. بنابراین، مصرف الکل و مشوربات الکلی را کنار بگذارید.
پیش از انجام عمل جراحی، پزشک یا دندانپزشک را در جریان تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید (شامل داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه و محصولات گیاهی) قرار بدهید.
این دارو حاوی سدیم است. در صورتی که مصرف نمک باعث تشدید بیماری مانند بیماری نارسایی احتقانی قلب) شما شده و باید از مصرف آن پرهیز کنید، با پزشک مشورت کنید.
افراد مسن، بخصوص زنان بالای ۶۰ سال ممکن است که به عوارض جانبی این دارو بخصوص خونریزی حساس‌تر باشند.
عوارض جانبی داروی ضد انعقاد خون هپارین
مصرف هپارین (Heparin) ممکن است موجب بروز درد، قرمزی و تحریک خفیف در محل تزریق شود که در صورت ادامه یا تشدید هرکدام از علائم، فورا به پزشک اطلاع دهید.
به خاطر داشته باشید که پزشک به این دلیل این دارو را برای شما جویز کرده است که تشخیص داده فواید آن برای شما از مضراتش بیشتر است. همچنین بیشتر افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند با عوارض جانبی حادی روبرو نمی‌شوند.
در صورت بروز عوارض حاد زیر به پزشک اطلاع دهید:
- تورم در محل تزریق
- درد استخوان
- شکنندگی استخوان‌ها
- ممکن است که مصرف بیش از حد مجاز تجویز شده هپارین باعث خونریزی شود. در صورت مشاهده علائم خونریزی شدید فورا پزشک را در جریان بگذارید:
- درد، تومور یا نارحتی غیر عادی
- خونریزی ممتد از بریدگی یا لثه
- افزایش خونریزی بینی
- قاعدگی طولانی یا سنگین غیر عادی
- کبودی غیر عادی یا افزایش کبودی
- ادرار تیره
- مدفوع سیاه
- سردرد شدید
- سرگیجه غیر عادی
ممکن است که برخی از بیماران به هپارین واکنش بدی نشان داده و دچار ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین (HIT) یا ترومبوسیتوپنی و ترومبوز (HITT) ناشی از هپارین بشوند. این مشکل ممکن است در طول مصرف دارو یا هفته‌ها بعد از مصرف بروز کند. اگر با این بیماری مواجه شدید، هرگز نباید از هپارین استفاده کنید.
در صورت بروز عوارض بسیار حاد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- درد یا کاهش حواس دست‌ها
- تغییر در رنگ دست یا پا
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- گیجی
- ضعف در یک طرف بدن
- مشکل در تکلم
- تغییر بینایی
این دارو به ندرت باعث حساسیت بسیار شدید می‌شود. اما در صورت بروز حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید. علائم حساسیت شدید عبارت‌اند از:
- بثورات پوستی
- خارش یا تورم (بخصوص در صورت زبان، گلو)
- سرگیجه شدید
- تنگی نفس
موارد فوق، شامل تمامی عوارض جانبی داروی هپارین نیست. بنابراین، درصورتی که با مصرف این دارو، عوارضی به غیر از عوارض ذکر شده مشاهده کردید، فورا با پزشک خود صحبت کنید.
جهت مشاهده تداخلات هپارین (Heparin)
به قسمت تداخلات دارویی در بالای صفحه مراجعه نمایید.
فراموشی و مصرف بیش از حد هپارین
مهم است که این دارو را درست سر وقت مصرف کنید. در صورت فراموشی مصرف دارو، فورا در مورد برنامه زمان‌بندی جدید با پزشک مشورت کنید. میزان مصرف دارو را دو برابر نکنید.
اگر می بینید که فردی دچار اوردوز شده و علائم حادی مانند تنگی‌نفس یا بی‌هوشی دارد، با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید. سایر علائم حساسیت به این دارو عبارت‌اند از:
- افزایش خونریزی یا خونریزی غیر عادی (مانند افزایش خونریزی بینی)
- افزایش کبودی یا کبودی غیر عادی
- خون در ادرار
- مدوع سیاه
نکات مهم در مصرف داروی هپارین
این دارو را در اختیار دیگران قرار ندهید.
در زمان مصرف این دارو لازم است که برخی از تست‌ها (مانند هماتوکریت، آزمایش خون کامل، تعداد پلاکت، زمان پروترومبین، پتاسیم خون، تست خون مدفوع) انجام بشود. برای اطلاعات بیشتر با پزشک مشورت کنید.
نحوه نگهداری از هپارین (Heparin)
برای کسب اطلاعات در مورد روش نگهداری این دارو به داروساز یا بروشور دارو مراجعه کنید. همه داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.
داروها را در فاضلاب نریزید مگر اینکه اینطور توصیه شده باشد. وقتی که مصرف دارو تمام شد یا اینکه تاریخ انقضا سر رسید دارو را به سطل زباله بیاندازید. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه با داروساز یا مرکز مدیریت بازیافت شهرداری مشورت کنید.
شما هم می توانید در مورد این دارو نظر بدهید