بیماری های شایع زنان

سلامتی شاید مهمترین رکن زندگی هر انسانی باشد. با این که ما انسان ها  باید همیشه مراقب سلامتی خود باشیم اما باز هم زیاد به این موضوع توجه نمی کنیم  . در خصوص زنان این مورد بسیار حائز اهمیت تر است، به این دلیل که شرایط و حالت هایی در طول زندگی برای آنها رخ می دهد که احتمال ابتلا به بیماری را بسیار بیشتر می کند . تقریبا هر زن در طول مدت زندگی خود به یک یا چند مورد از بیماری های مربوط به زنان دچار می شود . با این که اغلب این مشکلات و بیماری ها خفیف و قابل درمان هستند . اما در بعضی موارد می تواند عوارض جانبی جدی داشته و بر روی کیفیت زندگی آنها تاثیر بگذارد

آنچه در این مطلب می خوانید :

• بیماری های زنان 
• اقدامات پیشگیرانه
• انواع شایع بیماری های زنان
  • بیماری های دستگاه تناسلی
  • سرطان تخمدان
  • سرطان پستان
  • یائسگی
  • سرطان رحم
  • کیست تخمدان
  • تنبلی تخمدان
  • سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)
  • چسبندگی لگن
  • فیبروم رحم
  • عفونت واژن
  • بیماری ‌های مقاربتی و جنسی زنان STD

​

بیماری های زنان

زنان در طول زندگی خود تغییرات فیزیولوژیکی مختلفی را تجربه می کنند. این تغییرات در سنین متفاوتی رخ می دهند و ممکن است با بروز مشکلاتی از قبیل افسردگی، اضطراب و اختلالات تغذیه ای همراه شوند. قاعدگی و یائسگی دو حالت اجتناب ناپذیر از این تغییرات هستند که تقریبا تمام زنان در طول زندگی خود آن را تجربه می کنند . در زنان بزرگسال، این مسائل به صورت مشکلاتی مربوط به اختلالات باروری ، بیماری های مقاربتی و  چالش های  جلوگیری از بارداری خود را نشان می دهند. تغییر هورمون های بدن پس از یائسگی نیز از جمله مواردی است که می تواند سبب اختلال در روند طبیعی سلامتی زنان شود. بیماری های قلبی عروقی، سرطان های پستان ، تخمدان و دهانه رحم ، عفونت های ادراری، عفونت واژن و پوکی استخوان همگی تنها بخشی از مشکلات و بیماری هایی هستند که زنان در طول زندگی خود ممکن است با آنها روبرو شوند .  با وجود تعدد این مشکلات، خوشبختانه در اکثر موارد راههای درمانی موثری برای این اختلالات وجود دارد و درمان به موقع و رعایت برخی نکات بهداشتی می تواند در حفظ سلامت زنان بسیار موثر باشد.

اقدامات پیشگیرانه

هرچند در بیشتر موارد، راههای درمانی موثر برای بیماری های مرتبط با زنان وجود دارد؛ اما اقدامات پیشگیرانه و انجام آزمایشات غربالگری می تواند به تشخیص زود هنگام مشکلات و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک شایانی کند.

علاوه بر آزمایشاتی  که برای بررسی وضعیت عمومی سلامت بین زنان و مردان به صورت مشترک وجود دارد ، انجام برخی تست های اختصاصی برای زنان بسیار مهم می باشد. از مهمترین این آزمایشات غربالگری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تست غربالگری سرطان سینه یا ماموگرافی که معمولا بین 40 تا 49 سالگی با تجویز پزشک انجام می شود و بعد از 50 سالگی به صورت منظم هر دو سال یکبار باید انجام شود.
• تست پاپ اسمیر ( سرطان دهانه رحم) بعد از 21 سالگی هر سه سال یکبار باید انجام شود. همچنین پس از 30 سالگی هر پنج سال یکبار به همراه آزمایش HPV توصیه می شود.
• پس از سن 65 سالگی نیاز به بررسی وضعیت تراکم استخوان ها برای بررسی خطر ابتلا به پوکی استخوان می باشد.
• پیش از باردار شدن باید آزمایشات تشخیص بیماری های مقاربتی انجام شود.

انواع شایع بیماری های زنان

همانطور که گفته شد، زنان به دلیل وضعیت فیزیولوژیک خاص خود ممکن است به برخی از بیماری های متفاوت از مردان مبتلا شوند. در ادامه این مطلب به بررسی شایع ترین این بیماری ها می پردازیم؛

بیماری های دستگاه تناسلی

در بیشتر موارد بیماری های زنان در ارتباط با بخش های مختلف دستگاه تناسلی از جمله، رحم و دهانه رحم، تخمدان، لوله های فالوپ و واژن می باشد. بروز عوارض مختلف در دستگاه تناسلی زنان علاوه بر آسیب هایی که باروری می رساند، موجب بیماری های خطرناکی نیز خواهد شد. معاینات مکرر و مراقبت های بهداشتی تا حد زیادی آسیب های ناشی از این بیماری ها را کاهش می دهد. می توان گفت که بخش عمده ای از بیمارهای زنان در ارتباط با دستگاه تناسلی است و در صورت عدم درمان می تواند سبب مشکلاتی در باروری و دوره های طبیعی قاعدگی زنان شود.

سرطان تخمدان

تخمدان بخشی از اندام های تناسلی زنانه است. اغلب زنان دو تخمدان در لگن و در دو طرف رحم خود دارند که وظیفه تولید تخمک و هورمون های استروژن و پروژسترون را بر عهده دارند. در صورت جهش ژن های کنترل کننده رشد سلولی در تخمدان، سلول های این بخش شروع به تکثیر غیر طبیعی و ایجاد تومورهای سرطانی می کنند.

سرطان تخمدان از جمله سرطان های شایعی است که ارتباط بسیار زیادی با افزایش سن در زنان دارد. نزدیک به 70  درصد موارد ابتلا به سرطان تخمدان متعلق به زنان 50 تا 75 سال است. کمترین درصد ابتلا به این بیماری نیز در زنان زیر 30 سال دیده می شود.

سرطان پستان

بیماری سرطان پستان یا سینه به ایجاد تومورهایی در بافت سینه  گفته می شود که در اثر تکثیر بیش از حد سلول های بافت پستان ایجاد می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که ژن های موجود در سلول های این اندام دچار تغییراتی شده و وظیفه خود را به خوبی انجام ندهند. وجود این توده های سرطانی ممکن است با دست زیر پوست حس شود و در برخی موارد نیز ممکن است تشخیص آن بدون  انجام عکسبرداری و تست ماموگرافی سینه امکان پذیر نباشد.

 در بیشتر موارد توده های ایجاد شده در سینه خوش خیم بوده و سرطانی نیستند و  قابلیت گسترش به دیگر اندام ها را ندارند و تهدیدی جدی برای سلامتی فرد به حساب نمی آیند.  اما نوع بدخیم و سرطانی این توده ها می تواند بخش های اطراف خود را نیز درگیر کند . احتمال بروز سرطان پستان با افزایش سن بیشتر می شود. اغلب موارد ابتلا به سرطان سینه در زنان بالای 50 سالی دیده می شود که ممکن است تا قبل از آن هیچ گونه عامل خطری نداشته باشند. هر چند سابقه خانوادگی احتمال ابتلا  به این نوع سرطان را افزایش خواهد داد، اما وراثت کمتر از 10 درصد  درابتلا به سرطان سینه دخیل است .

یائسگی

زنان با پایان دوره های پریودی و پس از رسیدن به سنی خاص،  وارد دوران یائسگی می شوند . یائسه شدن زنان نشانه پایان دوران باروری و بچه دار شدن است. با شروع این مرحله از زندگی، هورمون های زنانه دچار تغییراتی شده و تخمک گذاری متوقف می شود . چنانچه به مدت یکسال قاعدگی اتفاق نیفتد می توان گفت که یائسگی کامل شده است. البته یائسه شدن زنان و تغییرات هورمونی ،  با برخی عوارض و مشکلات سلامتی برای آنها همراه است  ، شروع این تغییرات که از آن به عنوان پیش یائسگی نیز نام برده می شود در اثر کاهش تعداد تخمک ها، بی نظمی در تخمک گذاری و کاهش سطح هورمون های زنانه است. از مهمترین حالاتی که با شروع یائسگی برای برای زنان اتفاق می افتد  می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عرق شبانه
• اختلالات خواب
• خستگی و سطح پایین انرژی
• اضطراب و مشکلات رفتاری
• اخلال در حافظه و تمرکز
• گرگرفتگی
• خشکی، درد، خارش یا ناراحتی واژن
• کاهش میل جنسی (لیبیدو) یا ناراحتی در زمان رابطه
• دوره های نامنظم
• سردرد
• تپش قلب نامنظم
• عفونت های ادراری
• تحلیل رفتن عضلات بدن
• افزایش وزن
• درد مفاصل

علاوه بر این علائم در دوران پیش یائسگی، احتمال قاعدگی نامنظم یا نشانه های مرتبط با پریودی وجود خواهد داشت.

سرطان رحم

علت بروز سرطان رحم، رشد بی رویه سلول های غیر طبیعی در رحم است. انواع اصلی سرطان رحم شامل موارد زیر می شود:

• سرطان پوشش داخلی رحم یا آندومتر که اکثریت موارد ابتلا به سرطان رحم را شامل می شود.
• سرطان سارکوم رحم که در بافت عضلانی یا میومتر رحم رخ می دهد و شیوع بسیار کمتری در بین بیماران دارد.

اکثر مبتلایان به سرطان رحم میانگین سنی 65 سال دارند، از مهمترین علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خونریزی های شدید واژن؛ بین دوره های پریودی یا پس از یائسگی فرد
• داشتن دوران قاعدگی شدید یا بروز تغییرات در پریودی بیمار
• طولانی شدن بیش از حد پریودی
• ترشحات غیرعادی و در مواردی بد بوی واژن
• کاهش وزن بدون دلیل
• بروز مشکل در دفع ادرار و مدفوع
• درد شکم

در صورت مشاهده هر کدام از این علائم برای انجام اقدامات تشخیصی و درمان به موقع باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود.

کیست تخمدان

به ایجاد کیسه های پر از مایع روی تخمدان ها یا درون آنها، کیست تخمدان گفته می شود. در اغلب موارد کیست های تخمدان خوش خیم بوده و پس از مدتی به صورت خود به خود از بین می روند و ممکن است هیچ گونه علامت ظاهری را نیز ایجاد نکنند.

این نوع کیست ها به دو دسته عمده تقسیم بندی می شوند:

کیست ‌دارای عملکرد:  این نوع کیست  در بخشی از چرخه قاعدگی رشد کرده و اغلب مشکل خاصی ایجاد نمی کنند. این دسته از کیست ها پس از زمان کوتاهی از بین می روند.

کیست ‌پاتولوژیک : که شیوع بسیار کمتری دارد و در اثر رشد غیرعادی سلول های تخمدان به وجود می آید.

همچنین احتمال ایجاد کیست تخمدان در اثر برخی بیماری های زمینه ای مانند اندومتریوز نیز وجود دارد. با وجود اینکه در اکثر مواقع کیست های تخمدان خطرناک نیستند، اما در برخی موارد، به خصوص در دوران یائسگی احتمال بدخیم بودن و سرطانی بودن این کیست ها وجود دارد.

تشکیل این کیست ها تا زمانی که پاره نشده اند، نشانه ظاهری خاصی ندارد و پس از آن احتمال بروز علائم زیر در بیمار وجود دارد:

• درد لگن و درد هنگام رابطه جنسی
• تکرر ادرار و اختلال در مدفوع کردن
• تغییرات پریودی
• تورم و باد کردن شکم و احساس پری
• مشکل در باردار شدن

در صورت مشاهده این گونه علائم حتما با پزشک خود در مورد احتمال ابتلا به کیست تخمدان مشورت نمایید تا در صورت لزوم تحت درمان قرار بگیرید.

تنبلی تخمدان

بیماری تنبلی تخمدان که سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز نامیده می شود، از جمله عارضه های شایع زنان در دوره باروری است. در این بیماری کیست ها یا فولیکول های متعددی در تخمدان به وجود می آید که معمولا رشد چندانی نداشته و پس از مدتی از بین می روند. احتمال ابتلا به تنبلی تخمدان در زنانی که در خانواده خود دارای سابقه این عارضه هستند، نسبت به دیگر افراد بیشتر است. در برخی موارد شخص مبتلا به تنبلی تخمدان ممکن است متوجه بیماری خود نشود؛ مگر در مواردی که به دلایلی همچون مشکلات بارداری توسط پزشک تشخیص داده شود.

ابتلا به این بیماری معمولا با اولین پریودی با بروز علائمی تشخیص داده می شود. در برخی مواقع نیز ممکن است چندین سال بعد یا با سونوگرافی مشخص شود. هرچند که با انجام سونوگرافی نیز در تمام موارد قابل تشخیص نیست. از جمله علائم شایع تنبلی تخمدان  می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قاعدگی های نامنظم
• اختلالات هورمونی از قبیل افزایش هورمون های مردانه که با علائمی مانند افزایش موهای زائد همراه است.
• بزرگ شدن تخمدان و وجود فولیکول که با سونوگرافی قابل تشخیص است.

سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)

در این نوع بیماری در رحم یا دهانه آن بافت های اسکار مانندی ایجاد می شود. بیماری چسبندگی داخل رحمی سبب کاهش اندازه رحم زنان در اثر چسبیدن دیواره های رحم می شود. بروز این بیماری به ندرت اتفاق می افتد و بیشتر در زنانی که برخی اعمال جراحی پس از زایمان انجام می دهند، رخ می دهد.

چسبندگی لگن

ایجاد رشته های فیبر مانند یا تولید بافت های اسکار در مواردی باعث اتصال اندام های داخلی به همدیگر می شود. در حالت عادی اندام های داخلی در مواقع نیاز به آسانی حرکاتی دارند که با بروز این چسبندگی ها محدود می شود. چنین حالتی در اندام های داخلی سبب ایجاد درد یا انسداد روده ها خواهد شد و اگر این چسبندگی های درون لگن در اندام تناسلی ایجاد شوند؛ ناباروری زنان را به دنبال خواهد داشت.

این چسبندگی ها اغلب با آسیب پوشش داخلی شکم و لگن به وجود می آیند. در مراحل ابتدایی این چسبندگی ها، شخص با عارضه خاصی روبرو نمی شود. پیشرفت این بیماری همانگونه که گفته شد همراه با درد و مشکلات باروری خواهد بود.

هر چند علت دقیق این بیماری مشخص نیست اما در مواردی اثرات ناشی از جراحی اندام های داخلی می تواند باعث ایجاد این چسبندگی ها و بافت های اسکار در محل جراحی شود. همچنین عفونت  شدید داخلی پس از ترمیم نیز می تواند موجب چنین عارضه ای شود.

فیبروم رحم

از دیگر بیماری های رحم که در بیشتر موارد نیاز به درمان خاصی هم ندارد، فیبروم رحم است. در این عارضه درون رحم فرد توده هایی عضلانی که خوش خیم و غیر سرطانی هستند، رشد می کند. در برخی مواقع این توده ممکن است در اطراف رحم نیز دیده شوند. بیماری فیبروم رحم که میوم یا لیومیوم نیز نامیده می شود، تنها در صورت رشد بسیار زیاد این توده ها به درمان جدی نیاز دارد که البته بروز چنین حالتی به ندرت اتفاق می افتد.

با این وجود در صورت داشتن علائمی مانند خونریزی های شدید در دوران پریودی، تکرر ادرار، کمر درد و  احساس درد در زمان رابطه جنسی، برای انجام اقدامات درمانی مورد نیاز بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید.

عفونت واژن

از جمله شایعترین بیماری های زنان ابتلا به عفونت واژن است که می توان گفت تقریبا تمام زنان در دوره ای از زندگی خود به آن مبتلا می شوند. واژن هر فرد در حالت طبیعی دارای ترشحاتی است که شفاف، شیری رنگ و بدون بو هستند. وجود این ترشحات سبب حفظ رطوبت واژن می شود؛ چنانچه این ترشحات افزایش پیدا کند و همراه با تغییراتی در رنگ و بو باشد، احتمالا نشانه ای از عفونت است و باید تحت درمان قرار گیرد. عفونت واژن در برخی موارد باعث درد و سوزش در زمان ادرار کردن نیز خواهد شد.

عفونت واژن انواع مختلفی دارد، شایعترین انواع عفونت های واژن عبارتند از:

• عفونت قارچی
• عفونت باکتریایی
• عفونت تریکومونایی

بسته به نوع هر عفونت پزشک ممکن است از روشهای درمانی متفاوتی از جمله تجویز آنتی بیوتیک، استفاده کند. فراموش نکنید که هرچند در برخی مواقع ابتلا به این عفونت ها ممکن بدون انجام اقدامات درمانی بهبود پیدا کند اما سهل انگاری در درمان، احتمال بروز برخی از عوارض خطرناک در اندام های تناسلی را به دنبال خواهد داشت و بهتر است با مشاهده علائم عفونت واژن با پزشک خود مشورت کنید.

بیماری ‌های مقاربتی و جنسی زنان STD

این دسته از بیماری های مقاربتی که از راه ارتباط جنسی منتقل می شوند؛ بیماری عفونت مقاربتی یا آمیزشی زنان می تواند با نشانه های زیر همراه باشد:

• درد و خارش واژن
• ترشحات فراوان و بد بو
• بیرون زدگی اندام های جنسی

بیماری های مقاربتی از راه واژن، مقعد یا دهان قابل سرایت هستند و از مهمترین آنها می توان به مواردی مانند ابتلا به کلامیدیا، سیفلیس، سوزاک و تریکومونیازیس اشاره نمود. انجام برخی اقدامات پیشگیرانه از جمله بهداشت رابطه جنسی می تواند باعث جلوگیری از ابتلا به این بیماری ها گردد.

آنچه به عنوان بیماریهای زنان در این مطلب بیان شد شامل شایع ترین مشکلات و عوارضی بود که اغلب در بین زنان رایج است. علاوه بر این موارد برخی از بیماری ها ممکن است در بین جمعیت زنان شیوع بیشتری داشته باشند اما به دلیل اشتراک بین زنان و مردان به عنوان بیماری های اختصاصی زنان به شمار نمی آیند مانند پوکی استخوان که معمولا موارد ابتلای بیشتری در بین زنان دارد. فراموش نکنید که تشخیص به موقع می تواند سبب بهبود سریع تر و جلوگیری از عوارض جدی این بیماری ها گردد.