داروی اریتروپویتین (Erythropoietin) یک داروی نوترکیب انسانی است که موجب تحریک فرآیند تولید گلبول های قرمز خون می شود. از این دارو برای درمان کم خونی در افراد دارای مشکلات کلیوی استفاده می شود. این دارو به نام های اپوئتین آلفا و اپوئتین بتا تولید می شود. این دو دارو از نظرکلی شبیه به هم هستند و فقط در میزان مصرف باهم تفاوت دارند. تفاوت اپوئتین آلفا و بتا در این مطلب آمده است. اریتروپوئیتین به صورت تزریقی و با تجویز پزشک تزریق می شود. افرادی که این دارو برای آنها تجویز شده است، باید پیش از مصرف، پزشک خود را درجریان حساسیت ها و سوابق پزشکی خود قرار داده و موارد احتیاطی در مصرف آن را به طورکامل رعایت کنند. مصرف این دارو ممکن است فرد را دچار عوارض گذرایی مانند سردرد، گرفتگی بدن، سرفه و درد در محل تزریق کند که درصورت تداوم یا تشدید آنها باید با پزشک صحبت کرد. علاوه بر این ها، این دارو می تواند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند که درصورت عدم توجه به آنها، می توانند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشند.
هشدار: در مورد مزایا و مضرات مصرف اریتروپویتین با پزشک خود مشورت کنید زیرا این دارو به ندرت موجب بروز عوارض بسیار شدید و گاهی کشنده مانند لخته خون، حمله قلبی، سکته یا نارسایی قلبی می‌شود. لازم است که درحین مصرف این دارو تمامی آزمایش‌های خود را به موقع انجام دهید. زیرا پزشک نیاز دارد که میزان گلبول‌های قرمز و سطح هموگلوبین شما را به دقت بررسی کند. میزان مصرف این دارو باید کمترین مقدار ممکن باشد.
درصورتی که این دارو برای درمان کم‌خونی ناشی از سرطان استفاده شود، احتمال مرگ یا رشد سریع‌تر تومور را افزایش می‌دهد. مصرف این دارو پس از تکمیل دوره شیمی‌درمانی باید به شیوه توصیه شده توسط پزشک متوقف شود.
موارد مصرف داروی اریتروپویتین Erythropoietin
این نوترکیب انسانی مانند هورمون اریتروپویتین طبیعی در بدن، برای تحریک اریتروپویزیس یا فرآیند تولید گلبول های قرمز خون عمل می کند. اریتروپویتین هورمونی است که کلیه ها به طور طبیعی برای تحریک تولید گلبول های قرمز خون می سازند. سطوح بالا یا پایین اریتروپویتین می تواند باعث ایجاد مشکلات سلامتی شود. سطح اریتروپویتین با انجام آزمایش خون اندازه گیری می شود.
داروی اریتروپویتین برای درمان موارد خاصی استفاده می شود که عبارت است از:
-
درمان کم‌خونی (کمبود گلبول قرمز خون) در افراد دارای مشکل کلیوی شدید طولانی مدت (نارسایی مزمن کلیه)
-
مصرف کنندگان زیدوودوین برای درمان HIV
-
دریافت کنندگان شیمی‌درمانی برای برخی سرطان های غیر مرتبط با مغز استخوان و سلول‌های خونی
-
کاهش میزان انتقال خون، پیش از انجام برخی جراحی‌هایی که خونریزی بالایی دارند (معمولا همراه با یک داروی ضد انعقادی یا رقیق‌کننده خون مانند وارفارین برای کاهش خطر لخته خون جدی) در افراد مبتلا به کم‌خونی استفاده می‌شود.
*این دارو با نام های اپوئتین آلفا و اپوئتین بتا تولید می شود که درکنار شباهت هایی که دارند، دارای تفاوت هایی هم هستند.
شباهت های بین اریتروپویتین آلفا و بتا چیست؟
-
اریتروپویتین آلفا و بتا دو نوع از عوامل تحریک کننده اریتروپوئیزیس نوترکیب هستند.
-
اریتروپویتین آلفا و اریتروپویتین بتا از نظر ویژگی های مولکولی و داده های فارماکوکینتیک شبیه یکدیگر هستند.
-
هر دو دارو از توالی اسیدهای آمینه یکسان تشکیل شده اند.
-
این داروها برای درمان کم خونی در افراد مبتلا به بیماری های کلیوی جدی طولانی مدت مانند بیماری مزمن کلیوی استفاده می شود و همچنین به کاهش نیاز به تزریق خون کمک می کند.
-
این داروها در فهرست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت قرار دارند.
اریتروپویتین آلفا یک هورمون گلیکوپروتئینی است که وزن مولکولی کمتری دارد، در حالی که اریتروپویتین بتا یک هورمون گلیکوپروتئینی است که وزن مولکولی بالاتری دارد. بنابراین، این تفاوت اصلی بین اریتروپویتین آلفا و بتا است. علاوه بر این، اریتروپویتین آلفا دارای تعداد بیشتری از باقی مانده های گلیکان سیالیله است، در حالی که اریتروپویتین بتا دارای تعداد کمتری از باقی مانده های گلیکان سیالیله است. این موارد باعث ایجاد تفاوت در میزان مصرف هرکدام شده است.
پیش از شروع مصرف دارو و در هر بار خرید مجدد آن، بروشور داخل جعبه را مطالعه کنید. اگر هر سوالی دارید از پزشک و یا داروساز سوال کنید.
این دارو به صورت تزریق زیر پوستی یا وریدی، به شیوه توصیه شده توسط پزشک، معمولا ۱ تا ۳ بار در هفته مصرف می شود. مصرف این دارو پیش از جراحی، ممکن است که به زمان‌بندی خاصی نیاز داشته باشد. این دارو برای بیماران دیالیزی باید به صورت تزریق وریدی انجام شود.
توصیه می شود که این دارو را از طریق یک متخصص دریافت کنید، اما اگر پزشک تزریق این دارو را در خانه برای شما مجاز دانسته است، همه مراحل آماده‌سازی و مصرف را از متخصص بیاموزید.
دارو را تکان ندهید. پیش از مصرف دارو را از لحاظ وجود ذرات اضافی یا تغییر رنگ بررسی کنید و در صورت وجود هر کدام از این موارد از مصرف آن خودداری کنید. در صورت تزریق زیر جلدی، در هر بار مصرف، محل تزریق را با الکل تمیز کنید. برای کاهش احتمال آسیب زیر جلدی، در هر بار مصرف محل تزریق را تغییر دهید.
روش نگهداری و امحای ایمن مواد دارویی را بیاموزید.
میزان دوز دارو به وضعیت بیماری، وزن و واکنش بدن به درمان بستگی دارد. به منظور بررسی عملکرد دارو و تعیین دوز مصرف، نیاز است که آزمایش خون به صورت مداوم انجام بشود. برای جزئیات بیشتر با پزشک مشورت کنید.
به منظور دریافت بیشترین اثرگذاری، این دارو را به صورت منظم و در ساعات مشخص مصرف کنید.
بدون هماهنگی با پزشک هیچ تغییری در میزان مصرف ایجاد نکنید. این کار باعث تسریع بهبود بیماری نخواهد شد و احتمال بروز عوارض را نیز افزایش خواهد داد.
ممکن است که برای افزایش میزان گلبول قرمز نیاز به ۲ تا ۶ هفته زمان باشد. در صورتی که بعد از این مدت علائمتان تشدید شد یا هیچ بهبودی حاصل نشد، به پزشک اطلاع دهید.
در صورت حساسیت به این دارو یا اپوئتین آلفا-epbx یا سایر داروهای ضد کم‌خونی (مانند دربپوئتین آلفا)، یا هر نوع حساسیت دیگری، پیش از مصرف، پزشک را مطلع کنید. این دارو ممکن است حاوی موادی باشد که موجب بروز حساسیت یا سایر مشکلات میشوند. برای جزئیات بیشتر با داروساز مشورت کنید.
پیش از مصرف این دارو پزشک را در جریان سابقه پزشکی خود به خصوص درموارد زیر قرار دهید.
-
فشار خون بالا
-
بیماری قلبی (مانند نارسایی قلبی، سکته، حمله قلبی در گذشته)
-
اختلال تشنج
-
کم‌خونی شدید ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک
-
درمان توسط اریتروپویتین در گذشته (آپلازی خالص گلبول قرمز)
برخی از انواع این دارو از خون انسانی ساخته شده است و با وجود تست دقیق خون و فرایند تولید ویژه، همچنان شانس بسیار کمی برای بروز عفونت (مانند ویروس‌هایی نظیر هپاتیت) وجود دارد. برای اطلاعات بیشتر با پزشک یا داروساز صحبت کنید.
پیش از انجام عمل جراحی، پزشک یا دندان‌پزشک را در جریان داروهای مصرفی‌تان (شامل داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه و محصولات گیاهی) قرار بدهید.
عوارض جانبی داروی تزریقی اریتروپویتین
درصورتی که هر کدام از علائم زیر ادامه داشت یا تشدید شد، فورا به پزشک اطلاع دهید.
-
سردرد
-
گرفتگی بدن
-
سرفه
-
ناراحتی یا درد محل تزریق
به یاد داشته باشید که پزشک این دارو را به این دلیل برای شما تجویز کرده است که تشخیص داده است مزایای آن برای شما از مضراتش بیشتر است. همچنین بسیاری از افرادی که این دارو را مصرف میکنند با عوارض جانبی حادی مواجه نمی‌شوند.
معمولا مصرف این دارو در 3 ماه اول درمان، به دلیل افزایش سریع تعداد گلبول‌های قرمز، باعث تشدید فشار خون، به خصوص در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی طولانی مدت شود.
به همین دلیل، اگر فشار خون بالا دارید، پیش از مصرف این دارو باید به خوبی تحت کنترل قرار بگیرید. لازم است که فشار خونتان را به صورت مداوم چک کنید. در صورتی که با مصرف این دارو، فشار خونتان تشدید می‌شود، از دستورات پزشک در مورد تغییرات رژیم غذایی و تغییرات داروهایتان پیروی کنید. کاهش فشار خون بالا به پیشگیری از سکته، حمله قلبی و بروز مشکلات کلیوی کمک می کند. برای بررسی منظم سطح هموگلوبین یا تعداد گلبول های قرمز، همه آزمایش‌هایتان را سر موقع انجام بدهید تا احتمال بروز عوارض دارو کاهش یابد.
با مصرف این دارو ممکن است که بدن علیه آن، شروع به تولید آنتی بیوتیک کند. این موضوع در بلند مدت، باعث کاهش تاثیر دارو و ایجاد کم خونی شدید شود. از این رو، با مشاهده علائم بازگشت کم خونی، ازجمله موارد زیر، فورا به پزشک اطلاع دهید:
-
افزایش خستگی
-
کمبود انرژی
-
رنگ‌پریدگی
-
تنگی نفس
علاوه براین، مصرف اریتروپویتین ممکن است عوارض جانبی شدید دیگری ایجاد کند که با مشاهده آنها باید فورا به پزشک اطلاع داد یا کمک پزشکی دریافت کرد. علائم هرکدام از عوارض جانبی این دارو عبارتند از:
علائم نارسایی قلبی
-
تنگی نفس
-
تورم پا یا قوزک
-
خستگی غیرعادی
-
افزایش وزن ناگهانی یا غیرعادی
در صورت بروز عوارض جانبی بسیار شدید مانند تشنج فورا به ۱۱۵ زنگ بزنید.
علائم مشکلات حاد ناشی از لخته خون (مانند حمله قلبی، سکته، لخته در پا یا ریه)
-
تنگی نفس یا تنفس تند
-
درد در دست چپ، فک یا سینه
-
تعریق غیر عادی
-
گیجی
-
سرگیجه یا غش ناگهانی
-
درد، تورم، گرما در کشاله ران یا ساق پا
-
سردرد شدید یا ناگهانی
-
اختلال تنفس
-
ضعف در یک طرف بدن
-
تغییرات بینایی
-
لخته خون در محل اتصال دیالیز
علائم واکنش آلرژیک و حساسیتی
-
بثورات پوستی
-
خارش یا تورم (به خصوص در صورت، زبان، گلو)
-
سرگیجه شدید
-
تنگی نفس
موارد فوق، تمامی عوارض جانبی متداول یا نامتداول اریتروپویتین را شامل نمی شود. درصورتی که بامصرف این دارو، متوجه عوارضی غیر از عوارض بالا شدید، فورا به پزشک اطلاع دهید.
فراموشی دوز و مصرف بیش از حد اریتروپویتین
در صورتی که مصرف یک نوبت از دارو را فراموش کردید فورا در مورد زمان‌بندی جدید با پزشک صحبت کنید. مصرف دارو را دو برابر نکنید.
در صورتی که فردی این دارو را بیش از حد مصرف کرده و دارای علائمی نظیر بی‌هوشی ویا تنگی نفس می‌باشد، با اورژانس تماس بگیرید. در غیر این صورت با پزشک تماس بگیرید.
نکات مهم در مصرف اریتروپویتین
مصرف این دارو را به دیگران پیشنهاد ندهید.
در طول مصرف این دارو، باید تست‌های پزشکی یا آزمایشگاهی (مانند فشار خون، آزمایش خون کامل شامل سطح هموگلوبین) به صورت منظم انجام شود. تمامی فعالیت‌های درمانی‌تان را سر موقع انجام دهید. برای جزئیات بیشتر با پزشک مشورت کنید.
همچنین، در طول مصرف این دارو تست سطح آهن نیز انجام شده و ممکن است که پزشک مصرف مکمل آهن را تجویز کند. ممکن است پزشک توصیه کند که یک رژیم غذایی متعادل سرشار از آهن را دنبال کنید.
برخی از محصولات حاوی آهن عبارتند از:
-
رزین‌ها
-
انجیر
-
گوشت
-
تخم مرغ
-
سبزیجات
-
غلات صبحانه غنی شده با آهن
این دارو را در یخچال، دور از نور آفتاب نگهداری کرده و از فریز کردن آن جلوگیری کنید. تا پیش از مصرف، دارو را در بسته‌بندی اصلی نگهداری کنید و قبل از تزریق، آن را به دمای اتاق برسانید.
میزان باقی‌مانده دارو در آمپول یکبار مصرف را پس از تزریق دور بریزید. آمپول باز شده چند بار مصرف را در یخچال نگهدارید و آن را پس از سه هفته به دور بریزید. تمامی اقلام دارویی را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگهداری کنید.
داروها را در توالت یا سینک تخلیه نکنید. پس از پایان مصرف یا رسیدن تاریخ انقضا، دارو را در سطل زباله بیاندازید.
برندهای پرکاربرد
داروخانه های برتر
تایید شده توسط داروبین
