آنچه در این مطلب می خوانیم:
- انواع افکار مزاحم
- چگونه افکار منفی را از خود دور کنیم
- اختلالات احتمالی سلامت روان که باید مراقب آنها بود
- چه زمانی نیاز به کمک دارید
افکار مزاحم، افکاری هستند که بدون تمایل، به ذهن فرد خطور کرده و تکرار می شود. مطمئنا برایتان پیش آمده است که فکر یا تصویری، به صورت ناخواسته در ذهنتان تکرار شود. معمولا شما این افکار را از ذهن خود دور می کنید و به روند عادی خود ادامه می دهید اما، این فکرها بعد از مدتی به طور ناگهانی ظاهر می شوند.
تقریبا همه انسان ها گهگاهی این افکار که می تواند تصاویری اتفاقی، ایده هایی خشن و مخرب مثل مشت زدن به صورت کسی یا آسیب رساندن به خود باشد را تجربه می کنند. این افکار معمولا بی ضرر هستند اما، اگر شما به آنها وسواس پیدا کرده اید و با زندگی روزانه شما تداخل یافته است، می توان آن را نشانه ای از یک اختلال روانی زمینه ای درنظر گرفت. افکار مزاحم و تکرار شونده می توانند نشانه ای از اضطراب، افسردگی و اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) باشد.
انواع افکار مزاحم
افکار مزاحم ناخواسته اشکال متفاوتی داشته و بیشتر در موارد زیر نمود پیدا می کنند:
- افکار مزاحم جنسی: صرف نظر از جنسیت، داشتن افکار جنسی اغلب طبیعی است. اما، زمانی که این افکار ناراحت کننده و غیرطبیعی باشند، احتمالا سخت تلاش می کنید تا آنها را از خود دور کنید. متخصصان داروبین توصیه می کنند که در هنگام ظهور این افکار، به خودتان یادآوری کنید که این افکار گذارا بوده و به هیچ وجه تعریف کننده شخصیت شما نیستند.
- افکار خشونت آمیز: افکار شما می تواند تیره و خشونت آمیز مثل صدمه زدن به دیگری یا خودتان باشد. اغلب آنها افکار تکراری و بی ضرری هستند که شما نیت انجام آنها را ندارید و حتی نمی خواهید آنها را در ذهن خود داشته باشید. این افکار معمولا با مرور زمان برطرف می شوند. اما اگر متوجه شدید که درصدد عمل به افکار خشونت آمیز خود هستید، نیازمند کمک حرفه ای برای مدیریت عواطفتان می باشید. بنابراین، به یک پزشک یا درمان گر مراجعه کنید.
- افکار منفی: زمانی که کارها مطابق برنامه پیش نمی رود، ممکن است شما خودتان را یک "بازنده" تلقی کنید یا احساس کنید که به قدر کافی خوب نیستید. این افکار باید با تغییر وضعیت شما ازبین بروند، اما در صورت داشتن افسردگی یا اضطراب، می توانند طاقت فرسا شوند. توصیه می شود که با یک متخصص سلامت روان در مورد چگونگی کنترل علائم خود صحبت کنید.
- سایر افکار مزاحم: ممکن است شما دارای افکار عجیب و غریب و پارانوئید باشید که در اصل افکار بیهوده ای می باشند. معمولا کنترلی بر روی آنها ندارید و در اکثر اوقات مفهوم و ارتباطی با زندگی شما ندارند. بهتر است که آنها را شخصی تلقی نکرده و به آنها توجه نکنید. اما اگر برای مدت طولانی ادامه دارند یا دوره هایی از آن را تجربه کرده اید، با پزشک خود صحبت کنید تا با بررسی علائم شما، احتمال ابتلا به اختلال روانی زمینه ای را رد کند.
چگونه افکار منفی را از خود دور کنیم؟
اکثر افکار مزاحم در پایان روز، فقط یک "تفکر" هستند و به معنی قصد انجام دادن کارهای آزاردهنده موجود در تفکراتتان نیست. اما، اگر از وجود این افکار مزاحم ناخواسته و تکرار شوند آزرده اید، می توانید با انجام اقداماتی از شدت و تکرر آن بکاهید.
- این افکار را تشخیص دهید و برچسب بزنید-افکار مزاحمی که توانایی کنترل آنها را ندارید.
- به جای تلاش برای دور کردن افکار، اجازه دهید که در فکرتان معلق بمانند
- بپذیرید که در نهایت گذرا هستند و خود به خود از بین می روند
- به خودتان زمان بدهید تا محو شوند
- خودتان را برای بازگشت افکار ناخواسته آماده کنید
- هنگام هجوم افکار، به کاری که مشغولش بودید، ادامه دهید
کارهایی که نباید برای رهایی از افکار منفی انجام دهید:
- به افکار تصادفی و تکراری عمل کنید یا درگیر آنها شوید
- از خودتان بپرسید که چرا این افکار را دارید
- به دنبال معنی در آنها بگردید
- آنها را سرکوب کنید. درصورت انجام این کار بیشتر روی افکار متمرکز می شوید
شاید این کارها در ابتدا دشوار باشد اما حساس نبودن به افکار مزاحم با مرور زمان، می تواند از تاثیر عاطفی آنها بر شما بکاهد و به شما کمک کند که به طور موثرتری کنترل افکار منفی را در دست بگیرید.
اختلالات احتمالی سلامت روان که باید مراقب آنها بود
برخی از اختلالات روانی، ضرر خاصی برای بیمار ندارند و بیمار با کنترل آنها می تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. اما، گاهی اوقات، این اختلالات بی ضرر، عود کرده و منجر به انجام کارهای غیرمنطقی و عجیب می شود که در این صورت باید اقدام به درمان آنها کرد. برخی از این اختلالات عبارت است از:
- افکار مزاحم ناخواسته: گاها افکار از مرز مزاحم بودن عبور می کنند و شخص برای تکرار آنها تمایل دارد. افکار ناخواسته و تکراری می تواند نشانه ای از OCD باشد. در اختلال اضطراب، شما دارای افکار مکرر و ناخواسته ای هستید که قابل کنترل نیستند. همچنین، ممکن است تمایل داشته باشید که رفتارها یا اعمال خاصی را بارها و بارها تکرار کنید. یکی از این افکار مزاحم، تفکراتی درمورد میکروب ها و آلودگی ها است که باعث می شود فرد به طور ناخواسته، عمل تمیز کردن را به صورت غیرطبیعی تکرار کند.
- افکار هذیانی: مثل فکر کردن به اینکه شخصی مدام در حال تماشای شماست یا قصد آسیب زدن به شما را دارد. این افکار می تواند نشانه ای از طیف های اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی باشد. اگر چنین افکاری دارید، با یک روان پزشک برای تشخیص و درمان سریع آن مشورت کنید.
تمامی این اختلالات از طریق داروها ، درمان های رفتاری و ترکیبی از این دو قابل درمان هستند. برای درمان دارویی افکار مزاحم ناخواسته و سایر روش های درمانی باید با پزشک متخصص صحبت کرده و نوع درمان را مشخص کرد.
چه زمانی نیاز به کمک دارید
اگر افکار مزاحم انرژی شما را زایل می کنند، موجب پریشانی شما می شوند یا گذران عادی زندگی را برایتان دشوار می کنند، با پزشک خود درباره آنها صحبت کنید. درصورت نیاز، آنها شما را نزد رفتاردرمانگر، روان شناس، مددکار اجتماعی یا روان پزشک برای تشخیص و درمان بیشتر ارجاع می دهند. اگر احساس می کنید که ممکن است با عمل به افکار مزاحم، موجب آسیب به خودتان یا دیگری شوید، در اسرع وقت کمک پزشکی دریافت کنید.
