واکسن پنوموکوکال

واکسن پنوموکوکال چیست؟

واکسن پنوموکوکال یا پنوموکوک برای جلوگیری از برخی از بیماری های ناشی از باکتری مانند:

• پنومونی (عفونت ریه)
• مننژیت (عفونت مغزی)
• عفونت‌های شدید خون

این واکسن برای ایجاد ایمنی درمقابل پنومونی و سایر عفونت های پنوموکوکی تزریق میگردد. پنوموکوک یکی از باکتری های شایع در ایجاد بیماری برای انسان میباشد. این باکتری سبب ایجاد برخی از عفونت ها بخصوص در ریه میگردد. بطور مثال فرد با ورود این باکتری به بدن میتواند به بیماری هایی نظیر موارد زیر مبتلا شود:

• سینه پهلو
• عفونت گوش میانی
• سپسیس
• مننژیت
• استئومیلیت
• سلولیت
• آبسه

با تزریق واکسن پنوموکوک مقدار کمی از اجزای باکتری غیر زنده وارد خون شده و باعث تحریک بدن برای تولید آنتی بادی می شود و بدن را جهت مبارزه با باکتری های مشابه که ممکن است در آینده فرد به عفونت های ناشی از آنها مبتلا شود، آماده می کند. هرچند که ممکن است که بعد از تزریق واکسن پنوموکوک برخی از علائم بیماری ایجاد شود، اما افرادی که در معرض این باکتری هستند و دارای بیماری زمینه ای میباشند، باید مصرف این دارو را انجام دهند. بخصوص افرادی با شرایط زیر:

• سن بالای 60 سال
• مبتلا به بیماری های مزمن و بدخیم
• بیماری های کلیوی
• مشکلات کبدی
• مشکلات ریوی
• بیماری های قلبی
• بيماران فاقد طحال فعال
• مبتلا به عفونت HIV
• بيماران تحت درمان طولاني مدت با كورتيكوستروئيدها
• بيماران داراي سيستم ايمني ضعيف

باید واکسن پنوموکوک را باید تزریق کنند. این دارو با اثر گذاری بر روی سلولهای ایمنی بدن سبب میشود تا فرد در مقابل بیماری ها ایمن شود.

اسامی تجاری واکسن پنوموکوک

• سرنگ تک دوز پنومو 23
• آمپول پنوموسیل 10 والان
• واکسن پرونار 13
• آمپول سیفلوریکس 10
• واکسن پنومووکس 23

واکسن پنوموکوک برای کودکان

تزریق واکسن پنوموکوک برای کودکان زیر 2 سال توصیه نمی شود. برخی از واکسن های پنوموکوک مخصوص تزریق برای کودکان است و برخی از آنها را می توان برای کودکان و بزرگسالان تزریق کرد. همچنین، ممکن است که براساس سن کودک، تعداد تزریق ها تا 4 مرتبه ادامه داشته باشد که این مورد را پزشک متخصص تشخیص می دهد. این درحالی است که تعداد تزریق واکسن پنوموکوک در بزرگسالان تنها یک بار است. معمولا پزشکان و کادر درمان، تزریق واکسن پنوموکوک برای کودکان نوپا را در داخل ران تزریق می کنند.

تفاوت واکسن پنوموکوک ۱۳ و ۲۳

در بازار دارویی، دو نوع واکسن پنوموکوک غیر فعال وجود دارد که عبارت است از:

1. واکسن پنوموکوک ۱۳ والان یا Prevenar-13: شامل پلی ساکارید غلیظ شده کپسولی 13 سروتیپ پنوموکوک که با پیوند کووالانسی به پروتئین ناقل اتصال دارد و برای پیشگیری از 13 نوع از عفونت های پنوموکوکی استفاده می شود.
2. واکسن پنوموکوک ۲۳ والان یا Pneumovax-23: حاوی پلی ساکارید تغلیظ شده 23 سروتیپ پنوموکوک است و می تواند از 23 نوع عفونت های پنوکوکی پیشگیری کند.

تفاوت دیگر واکسن پنوموکوک 13 با 23، در سلولول های تحریک کننده است. پنوموکوک 13، علاوه بر تحریک سلول های لنفوسیت  B-Cell، قادر به تحریک سلول های T-cell است. این سلول ها برای ایجاد سلولهای خاطره ای لنفوسیت B ضروری است و فقط واکسن پنوموکوک 13 می تواند این کار را انجام دهد.

ازجمله افرادی که فقط باید واکسن پنوموکوک 23 را دریافت کنند عبارتند از:

• افراد ۱۹ تا ۶۴ ساله ای که احتمال ابتلا به پنوموکوک در آنها بیشتر است یا عوارض ناشی از این بیماری در آنها بیشتر است.
• سیگاریهای فعال
• بیماران قلبی مزمن شامل نارسایی احتقانی قلب و کاردیومیوپاتی ( به جز فشار خون)
• بیماران ریوی مزمن شامل آسم و COPD
• بیماران دیابتی
• افراد دارای اختلال سوء مصرف الکل
• بیماران کبدی مزمن شامل سیروز کبدی

در مقابل، برخی افراد باید هر دو واکسن را دریافت کنند. این افراد شامل بزرگسالان 65 سال به بالا هستند. همچنین، افرادی که دارای یکی از بیماری های زمینه ای زیر باشد، با تجویز پزشک، معمولا ابتدا واکسن 13 پنوموکوک را تزریق می کند و سپس واکسن بعدی برای آنها تزیرق می شود. مدت زمان بین دو تزریق به میزان بیماری فرد بستگی دارد. برخی از بیمارانی که باید هر دو واکسن را تزریق کنند، عبارتند از:

• افراد مبتلا به نشت مایع مغزی و نخاعی
• افراد دارای کاشت حلزون شنوایی
• افراد فاقد طحال که دارای شرایط زیر هستند:
• بیماری کم خونی داسی شکل
• سایر هموگلوبینوپاتی ها
• مشکل مادرزادی
• برداشتن طحال با عمل جراحی
• بیماران دارای اختلال سیستم ایمنی
• ضعف مادرزادی یا اکتسابی در سیستم ایمنی (کمبود سلول B یا T، کمبود کمپلمان، اختلالات فاگوسیتی (به جز بیماری مزمن گرانولوماتوز)
• ابتلا به HIV
• بدخیمی گسترده (بدخیمی متاستاتیک یا تحت شیمی درمانی)
• بدخیمی خونی (لوسمی، لنفوم هوچکین، لنفوم غیر هوچکین، میلوم مولتیپل)
• پیوند عضو
• ضعف ایمنی به علت تجویز کورتون یا رادیوتراپی
• نارسایی کلیوی مزمن
• سندرم نفروتیک

نحوه تزریق واکسن پنوموکوکال

با توجه به نوع بیماری و شرایط فیزیکی بیمار، دوز واکسن پنوموکوک ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد بنابراین به هیچ عنوان تزریق این واکسن را بدون هماهنگی با متخصص انجام ندهید.

اطلاعات نحوه تزریق در بروشور واکسن پنوموکوک وجود دارد داروبین به شما توصیه میکند که تزریق این واکسن را حتما در مراکز درمانی انجام دهید.

موارد زیر را در مورد تزریق واکسن پنوموکوکال در نظر بگیرید:

• تزریق دوره ای واکسن پنوموکوک هر 5 سال یکبار میباشد.
• تزریق عضلانی و زیر پوستی است.
• سوابق بیماری های خود را به متخصص اطلاع دهید.
• حساسیت های دارویی و غذایی خود را به پزشک بگویید.
• اگر فرد دوران شیمی درمانی را سپری میکند مصرف این دارو را نباید انجام دهد.

هشدارهای مصرف پنوموکوکال

در مورد مصرف واکسن پنوموکوکال برخی از نکات را باید در نظر گرفت. ما پیشنهاد میدهیم که حتما سوابق بیماری و حساسیت های غذایی و دارویی خود را به متخصص اطلاع دهید. موارد زیر را حتما قبل از تزریق واکسن پنوموکوک بررسی نمایید:

• حساسيت به هر يك از اجزاي واكسن
• كودكان كمتر از 2 سال
• سابقه قبلي واكيسيناسيون با هر نوع واكسن پلي والان پنوموككي
• سابقه هر نوع علائم نورولوژيك بعد از تزريق اين واكسن
• بيماران تحت درمان با داروهاي كاهنده سيستم ايمني
• عفونتهاي حاد ريوي
• ساير عفونتهاي فعال

موارد و نحوه استفاده واکسن پنوموکوکال

واکسن پنوموکوک برای کمک به محافظت از عفونت ناشی از یک باکتری خاص (استرپتوکوک پنومونیه) استفاده می شود. این باکتری می تواند باعث عفونت گوش یا سایر عفونت های جدی تر (مانند ذات الریه، مننژیت) شود. برخی از مارک های واکسن پنوموکوکال ها فقط برای استفاده در کودکان تایید شده اند، در حالی که برخی دیگر را می توان در کودکان و بزرگسالان استفاده کرد. این احتمال وجود دارد که واکسن ها به طور کامل از همه افرادی که آن را دریافت می کنند محافظت نکنند.

قبل از دریافت واکسن، بروشور اطلاعات واکسن را بخوانید و اگر سوالی دارید، از پزشک خود بپرسید.

واکسن پنوموکوکال توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی به عضله تزریق می شود. معمولاً در نوزادان و کودکان نوپا به داخل ران و در کودکان بزرگتر و همچنین بزرگسالان به بالای بازو تزریق می شود.

ممکن است واکسن طی 4 تزریق به کودک تجویز شود. تعداد تزریق هایی که انجام می شود به سن کودک بستگی دارد. بزرگسالان فقط 1 تزریق دریافت می کنند.

اگر این واکسن را قبل از جراحی طحال یا قبل از دریافت شیمی درمانی سرطان یا سایر داروهایی که عملکرد سیستم ایمنی را کاهش می دهد دریافت می کنید، باید حداقل 2 هفته قبل از انجام آنها تزریق انجام شود تا موثر باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک خود صحبت کنید.

موارد احتیاطی در مصرف واکسن پنوموکوک

قبل از دریافت این واکسن پنوموکوکال ، اگر به آن یا به سایر واکسن ها (مانند دیفتری، کزاز، هموفیلوس آنفولانزا) حساسیت دارید، یا اگر آلرژی دیگری دارید، با پزشک مشورت کنید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد (مانند لاتکس یا لاستیک طبیعی خشک که در بسته بندی محصول یافت می شود) که می تواند باعث واکنش های آلرژیک یا سایر مشکلات شود.

قبل از استفاده از این واکسن، سابقه پزشکی خود را به ویژه در مورد سابقه واکسیناسیون یا ایمن سازی، ابتلا به بیماری یا تب اخیر، اختلالات سیستم ایمنی (مانند عفونت HIV، سرطان های خاص مانند لوسمی یا لنفوم، سرطان یا پرتودرمانی) به پزشک اطلاع دهید.

عوارض واکسن پنوموکوکال

به یاد داشته باشید که واکسن پنوموکوک به این دلیل تجویز شده است که از نظر پزشک مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی بوده است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند و فقط ممکن است با عوارض زیر موجه شوند که درصورت ادامه یا تشدید آنها باید به پزشک مراجعه کنند:

• واکنش های محل تزریق (مانند درد، قرمزی، تورم، توده سفت)
• درد ماهیچه و مفاصل
• تب
• خواب آلودگی
• خستگی
• سردرد
• تحریک پذیری
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• اسهال

از پزشک خود در مورد مصرف یک کاهنده تب و درد (مانند استامینوفن) برای کمک به درمان این علائم سوال کنید.

برخی افراد به ندرت بلافاصله پس از تزریق واکسن علائمی مانند غش، سرگیجه، تغییرات بینایی یا صدای زنگ در گوش دارند. در صورت بروز هر یک از این علائم فوراً به پزشک اطلاع دهید. نشستن یا دراز کشیدن در چنین شرایطی ممکن است کمک کننده باشد، چون این علائم معمولا مدت زیادی طول نمی کشند.

در صورت بروز هر گونه عارضه جانبی بسیار جدی، از جمله: تشنج، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله: بثورات پوستی، خارش یا تورم (مخصوصاً در صورت، زبان،گلو)، سرگیجه شدید، مشکلات تنفسی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

در این مطلب سعی شد که به تمامی عوارض واکسن پنوموکوک اشاره شودو اما، اگر با دریافت این دارو دچار عوارض دیگری شدید، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.

تداخلات دارویی واکسن پنوموکوکال

تداخلات  دارویی ممکن است نحوه عملکرد واکسن پنوموکوک را تغییر دهد یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این مطلب شامل تمام تداخلات دارویی ممکن نیست. همواره فهرست کاملی از تمام داروهای مصرفی (از جمله داروهای نسخه ای/غیر نسخه ای و محصولات گیاهی) را به همراه داشته باشید و آن را با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. هیچ دارویی را بدون تأیید پزشک شروع نکنید، متوقف نکنید یا دوز آن را تغییر ندهید.

دوز فراموش شده واکسن پنوموکوکال

مهم است که واکسن پنوموکوکال را طبق برنامه دریافت کنید. برنامه زمانی هر دوز را سوال کرده و یادداشت کنید.

نگهداری واکسن پنوموکوکال

واکسن پنوموکوک در یخچال نگهداری کرده و از یخ زدگی محافظت کنید. تمام داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.