تاکرولیموس

نحوه و موارد مصرف کپسول تاکرولیموس برای پیوند اعضا

از داروی تاکرولیموس (Tacrolimus)‌ به همراه سایر داروها برای پیشگیری از پس‌زدن پیوند کلیه، قلب، کبد یا ریه استفاده می‌شود. این دارو به دسته داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی تعلق دارد. این دارو سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و در نتیجه بدن می‌تواند عضو جدید را به عنوان یکی از اعضای بدن بپذیرد.

پیش از مصرف دارو و در هر بار خرید مجدد آن بروشور دارو را مطالعه کنید. اگر هر سوالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید.

این دارو را به صورت خوراکی، همراه یا بدون غذا، هر ۱۲ ساعت یک بار و یا بر اساس توصیه پزشک مصرف کنید. اگر دچار تهوع یا دلپیچه می‌شوید می‌توانید دارو را همراه با غذا مصرف کنید. البته این کار می‌تواند جذب دارو را در بدن کاهش بدهد. در هر صورت لازم است که یکی از این روش‌ها را انتخاب کنید (همراه با غذا و یا بدون غذا) و همواره از همان روش استفاده کنید تا میزان جذب دارو در بدن ثابت باقی بماند. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز صحبت کنید.

کپسول دارو را کامل ببلعید. آن را باز نکنید و نیز نشکنید.

اگر از گرانول دارو استفاده می‌کنید دستورالعمل مصرف آن را مطالعه کنید. برای مصرف دارو تنها از فنجان، قاشق یا سرنگ دهانی غیر پلاستیکی استفاده کنید. گرانول‌ها را روی غذا نریزید. میزان مورد نیاز از گرانول را از بسته‌بندی خارج کنید، با یک یا دو قاشق غذاخوری آب ولرم (۱۵ تا ۳۰ میلی‌لیتر) مخلوط کنید و خوب هم بزنید. ترکیب آماده شده را فورا بنوشید. می‌توانید برای مصرف دارو از سرنگ دهانی نیز استفاده کنید. مخلوط گرانول را از قبل آماده نکنید و مخلوط آماده شده را برای مصرف آینده نگهداری نکنید.

میزان مصرف دارو به وزن، وضعیت بیماری، نتایج آزمایش خون (مانند سطح تاکرولیموس) و واکنش به درمان بستگی دارد.

تاکرولیموس فرمولاسییون‌های متعددی دارد (مانند جذب سریع و گسترده رهش). بدون هماهنگی با پزشک نوع داروی مصرفی‌تان را تغییر ندهید.

بدون هماهنگی با پزشک مصرف دارو را افزایش ندهید. این کار باعث تسریع بهبود بیماری نمی‌شود و احتمال بروز عوارض جانبی حاد را نیز افزایش می‌دهد. همچنین بدون هماهنگی با پزشک مصرف دارو را متوقف نکنید.

به منظور دریافت بیشترین اثرگذاری دارو را به صورت منظم مصرف کنید. لازم است که به منظور ثابت نگه داشتن مقدار دارو در داخل بدن آن را درست سر وقت مصرف کنید. دارو را هر روز در زمان مشخص مصرف کنید.

در زمان مصرف این دارو از مصرف گریپ‌فروت و یا آب گریپ‌فروت خودداری کنید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد. گریپ‌فروت می‌تواند میزان برخی از داروها را در بدن افزایش بدهد. برای جزئیات بیشتر با پزشک یا داروساز صحبت کنید.

از آنجایی که این دارو توسط پوست و ریه جذب می‌شود و ممکن است برای جنین مضر باشد، زنان باردار و نیز زنانی که ممکن است باردار باشند نباید به این دارو دست بزنند و نیز غبار ناشی از کپسول را استنشاق کنند.

در صورتی که بیماری‌تان تشدید می‌شود پزشک را در جریان بگذارید.

 موارد احتیاطی مصرف دارو تاکرولیموس 

در صورتی که به داروی تاکرولیموس، یا سایر داروهای ماکرولید (مانند سیرولیموس) و یا هر ماده دیگری حساسیت دارید قبل از مصرف دارو به پزشک اطلاع بدهید. ممکن است در ساخت این دارو از برخی موادی استفاده شده باشد که می‌توانند باعث بروز حساسیت و یا سایر مشکلات بشوند. برای اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید.

قبل از مصرف این دارو پزشک را از سابقه پزشکی خود مطلع کنید. بخصوص در مورد:

• مشکلات مواد معدنی (مانند پتاسیم بالا)
• بیماری کلیوی
• عفونت فعلی/اخیر
• سرطان
• بیماری کبدی
• فشار خون بالا
• دیابت

ممکن است که این دارو بر ریتم قلب تاثیر بگذارد (طولانی شدن QT). طولانی شدن QT ندرتا باعث ضربان قلب نامنظم/تند شدید (ندرتا کشنده) و سایر علائم (مانند سرگیجه شدید، غش) می‌شود و نیاز به رسیدگی فوری پزشکی می‌باشد.

در صورتی که به برخی از بیماری‌ها مبتلا هستید و یا از سایر داروهایی که باعث طولانی‌شدن QT می‌شوند استفاده می‌کنید خطر بروز این بیماری افزایش می‌یابد. پیش از مصرف این دارو پزشک را در جریان تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید و نیز موارد زیر قرار بدهید:

• برخی مشکلات قلبی (نارسایی قلبی، ضربان قلب کند، طولانی شدن QT در تست نوار قلب)
• سابقه خانوادگی برخی مشکلات قلبی (طولانی شدن QT در تست نوارد قلب، ایست قلبی)

کمبود پتاسیم و منیزیم نیز خطر طولانی شدن QT را افزایش می‌دهد. در صورت مصرف برخی از داروها (مانند مدرها) و یا ابتلا به برخی از مشکلات مانند تعریق، اسهال، استفراغ شدید این خطر افزایش نیز می‌یابد. در مورد مصرف ایمن تاکرولیموس با پزشک مشورت کنید.

این دارو خطر بروز سرطان پوست را افزایش می‌دهد. کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرید. از سولاریوم خودداری کنید. در فضای باز از کرم ضد آفتاب و لباس محافظت‌کننده استفاده کنید.

داروی تاکرولیموس می‌تواند بدن را در برابر عوامل عفونی آسیب‌پذیر کند. از تماس با افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی واگیردار (مانند آبله مرغان، سرخک، آنفولانزا) خودداری کنید. در صورتی که در معرض عوامل عفونی بوده‌اید و نیز به منظور دریافت اطلاعات بیشتر با پزشک مشورت کنید.

پیش از ایمن‌سازی/واکسیناسیون متخصص را از مصرف این دارو مطلع کنید. از تماس با افرادی که اخیرا واکسن زنده دریافت کرده‌اند (مانند واکسن استنشاقی آنفولانزا) خودداری کنید.

این دارو می‌تواند سطح پتاسیم خون را افزایش بدهد. پیش از مصرف مکمل‌های پتاسیمی و یا نمک‌های جایگزین حاوی پتاسیم با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

پیش از انجام عمل جراحی پزشک یا داروساز را در جریان تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید (شامل داروهای نسخه‌ای،‌ بدون نسخه و محصولات گیاهی) قرار بدهید.

ممکن است که افراد مسن نسبت به عوارض جانبی این دارو بخصوص طولانی شدن QT حساس‌تر باشند.

 هشدار

این دارو باعث آسیب‌پذیری بدن در برابر بیماری‌ها و عوامل عفونی می‌گردد. این موضوع احتمال ابتلا به عفونت و یا برخی از انواع سرطان (مانند سرطان پوست، لیمفوما) را افزایش می‌دهد. لازم است که به منظور پیشگیری از این عوارض حاد، پزشک کمترین دوز ممکن از دارو را تجویز کند. همه فعالیت‌های درمانی و آزمایشگاهی‌تان را سر وقت انجام بدهید.

در صورت بروز موارد زیر فورا به پزشک اطلاع بدهید:

• تغییرات پوستی ناگهانی
• تغییر در ظاهر/سایز خال‌ها
• رشد/توده غیر عادی
• تورم غدد
• تعریق شبانه
• کاهش وزن بدون دلیل
• علائم عفونت (مانند تب، گلو درد مزمن)

 عوارض جانبی مصرف تاکرولیموس

همچنین بخش هشدار را نیز مطالعه کنید.

برخی از عوارض متداول مصرف این دارو عبارت‌اند از:

• لرزش
• سردرد
• اسهال
• تهوع/استفراغ
• دلپیچه
• کاهش اشتها
• تنگی نفس
• بی‌حسی/گزگز دست/پا

اگر هر کدام از این عوارض بعد از مدتی بهبود نیافت و یا تشدید شد فورا به پزشک اطلاع بدهید.

به خاطر داشته باشید که از نظر پزشک فواید این دارو برای شما از عوارضش بیشتر است. همچنین اغلب افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند با عوارض جانبی حادی روبرو نمی‌شوند.

در صورت بروز عوارض جانبی حاد فورا پزشک را در جریان بگذارید:

• تغییرات خلقی/روانی
• سرگیجه
• علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)
• تپش قلب
• علائم نارسایی قلبی (مانند تنگی نفس، تورم پا/قوزک پا، خستگی غیر عادی، افزایش وزن ناگهانی/غیر عادی)
• مشکلات شنوایی (مانند ناشنوایی، زنگ زدن گوش)
• درد/قرمزی/تورم دست یا پا
• افزایش کبودی/خونریزی
• درد/گرفتگی/ضعف عضلات
• زردی پوست/چشم
• ادرار تیره
• تهوع/استفراغ ممتد
• درد شدید معده/شکم
• درد شدید پا

این دارو احتمال ابتلا به یک عفونت مغزی نادر (PML) اما بسیار حاد  (گاه کشنده) را افزایش می‌دهد. در صورت بروز علائم نادر اما بسیار حاد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

• اختلال حواس
• کاهش تعادل
• ضعف
• تغییر ناگهانی در افکار (مانند گیجی، مشکل در تمرکز)
• مشکل در حرکت دادن عضلات
• اختلال تکلم
• تشنج
• تغییرات بینایی

در صورت بروز عوارض جانبی بسیار حاد فورا به پزشک مراجعه کنید:

• غش
• ضربان قلب نامنظم/تند
• سرگیجه شدید
• درد سینه/فک/دست چپ
• مدفوع سیاه
• استفراغ شبیه به تفاله قهوه

ممکن است که فشار خونتان افزایش پیدا کند. فشار خونتان را به صورت منظم چک کنید و اگر فشارتان بالا بود به پزشک اطلاع بدهید. ممکن است که نیاز به مصرف دارو باشد.

ممکن است که این دارو باعث ابتلا به دیابت بشود. در صورت مشاهده علائم قند خون بالا فورا به پزشک اطلاع بدهید:

• افزایش تشنگی/اشتها
• تکرر ادرار

به ندرت ممکن است که در اثر مصرف این دارو دچار حساسیت بسیار شدید بشوید. اما در صورت بروز حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید:

• راش پوستی
• خارش/تورم (بخصوص در صورت/زبان/گلو)
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

این دارو عوارض دیگری هم دارد. اگر با سایر عوارض مواجه شدید با پزشک تماس بگیرید.

 فراموشی و مصرف بیش از حد تاکرولیموس 

اگر مصرف دارو را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک نوبت بعدی باشد. نوبت بعدی را سر وقت مصرف کنید و میزان آن را دو برابر نکنید.

در صورتی که فردی دچار اوردوز شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید.

 نکات مهم

لازم است که به منظور بررسی فرایند درمان و عوارض جانبی برخی از تست‌ها (مانند سطح پتاسیم، فشار خون، قند خون، سطح تاکرولیموس، عملکرد کبد/کلیه) به صورت دوره‌ای انجام بشود. برای اطلاعات بیشتر با پزشک مشورت کنید.

اگر پیوند اعضا داشته‌اید توصیه می‌شود که در یک دوره آموزشی و یا گروه حمایتی پیوند اعضا شرکت کنید. علائم پس زدن پیوند مانند احساس ناخوشی، تب، حساس‌شدگی/درد در محل پیوند را بیاموزید. و در صورت مشاهده هر یک از این علائم فورا به پزشک اطلاع بدهید.

 نحوه نگهداری کپسول تاکرولیموس

این دارو را در دمای اتاق و بدور از نور و رطوبت نگهدارید. آن را در حمام نگه ندارید. همه داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگه دارید.

داروها را در فاضلاب نریزید مگر اینکه اینطور توصیه شده باشد. وقتی مصرف دارو تمام شد و یا تاریخ انقضا رسید دارو را به سطل زباله بیاندازید. برای اطلاعات بیشتر با داروساز یا مرکز بازیافت شهرداری صحبت کنید.