دومپریدون

دومپریدون یک داروی ضد استفراغ و پروکینتیک است که برای درمان مشکلات مربوط به معده از قبیل تهوع، استفراغ، درد معده، ناراحتی های ناشی از کاهش حرکات معده و دستگاه گوارش فوقانی کاربرد دارد. همچنین از داروی دومپریدون برای افزایش شیر مادر نیز استفاده می شود. داروی دمپریدون(Domperidone) به شکل های قرص، شربت، سوسپانسیون و کپسول در اختیار بیماران قرار می گیرد. از جمله متداول ترین عوارض جانبی که در اثر مصرف داروی دومپریدون ایجاد می شود،  می توان به خشکی دهان اشاره کرد. به دلیل افزایش احتمال خطر اختلال در ریتم قلب و بروز ایست قلبی، به خصوص در افراد بالای 60 سال،  مصرف داروی دومپریدون باید تحت نظر پزشک انجام گیرد.

موارد و نحوه مصرف داروی دومپریدون(Domperidone)

دومپریدون دارویی ضد استفراغ و پروکینتیک می باشد که در گروه داروهایی به نام آنتاگونیست های  دوپامین قرار دارد. داروی دمپریدون به منظور درمان مشکلات معده از جمله حالت تهوع و استفراغ، درد معده و ناراحتی های ناشی از کاهش حرکات معده و دستگاه گوارش فوقانی به کار برده می شود. همچنین در برخی مواقع ممکن است برای افزایش شیر مادر نیز از دمپریدون استفاده شود.

نحوه عملکرد دمپریدون(Domperidone) بدین صورت است که با مسدود نمودن گیرنده های دوپامین در روده، موجب  افزایش حرکت یا انقباض ماهیچه های معده و روده خواهد شد و حرکت غذا در دستگاه گوارش را سریع‌ تر و آسان ‌تر خواهد نمود. از دیگر تاثیرات داروی دومپریدون اثرگذاری بر روی ناحیه محرک گیرنده شیمیایی مغز می باشد که در حالت تهوع و استفراغ نقش دارد. این بخش از مغز خارج از سد خونی مغزی می باشد. داروی دومپریدون برخلاف دیگر آنتاگونیست های دوپامین، از سد خونی مغزی عبور نمی کند و این ویژگی موجب به حداقل رسیدن عوارض جانبی سیستم اعصاب مرکزی CNS می شود. از دیگر نتایج داروی دومپریدون، افزایش سطح هورمونی به نام پرولاکتین است که موجب تحریک تولید شیر مادر شده و موجب افزایش تولید شیر مادر خواهد شد.

مصرف داروی دومپریدون با تجویز پزشک و یا به عنوان داروی بدون نسخه (OTC) در نقاط مختلفی از جهان مانند انگلستان، اروپا، کانادا و نیوزلند در دسترس مردم می باشد. موارد استفاده از داروی دومپریدون در کشورهای مختلف با هم تفاوت دارد؛ در برخی از مواقع از داروی دومپریدون (Domperidone) در مصارفی که تایید نشده و غیر مجاز هستند، مانند افزایش شیر مادر نیز به کار برده می شود. این دارو اولین بار در اواخر دهه هفتاد میلادی در دسترس عموم مردم قرار گرفت.

داروی دومپریدون برای درمان بیماری‌ های زیادی از جمله موارد زیر به کار می رود:

• درمان حالت تهوع و استفراغ به ویژه در مواردی که ناشی از سردرد های میگرنی باشد.
•  به منظور پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ که در اثر استفاده از داروهای خاصی مانند داروهای مصرفی در درمان بیماری پارکینسون از جمله لوودوپا و پرگولید،  ممکن است ایجاد شود.
•  در درمان ناراحتی های ناشی از حرکت آهسته معده یا گاستروپارزی که از جمله مهمترین علائم آن عبارتند از: ( سوء هاضمه ، ناتوانی در تمام کردن وعده غذایی، احساس سیری بیش از حد یا نفخ بعد از غذا، از دست دادن اشتها، احساس بیماری و احتمالا استفراغ یا آروغ زدن بدون تسکین)
• به منظور افزایش شیر مادر 

استفاده از داروی دومپریدون ممکن است موجب افزایش خطر اختلال ریتم قلبی و ایست قلبی شود. این موضوع در افراد مسن بالای ۶۰ سال و یا در صورت استفاده از دوز های بالاتر از ۳۰ میلی گرمی دارو در روز، احتمال بروز بیشتری خواهد داشت. همچنین بروز این خطر ممکن است در صورت همزمانی مصرف داروی دومپریدون با برخی داروها افزایش پیدا کند. در صورتی که برای درمان عفونت هایی از قبیل عفونت قارچی یا باکتریایی،  مشکلات قلبی ، ایدز یا  HIV  تحت درمان می باشید، باید پزشک یا داروساز را در جریان قرار دهید.

 داروی دومپریدون باید در کمترین دوز موثر برای بزرگسالان و نوجوانان ۱۲ سال به بالا و با وزن ۳۵ کیلوگرم یا بیشتر استفاده شود. در زمان مصرف این دارو در صورتی که دچار اختلالات ریتم قلب، مثل تپش قلب،  مشکل در تنفس و از دست دادن هوشیاری شدید؛ باید با پزشک خود تماس بگیرید. در صورت بروز این علائم درمان با داروی دومپریدون باید با مشورت پزشک قطع شود.

مصرف داروی دومپریدون باید طبق تجویز پزشک و با مشورت داروساز صورت گیرد. به طور معمول علائم معده ظرف مدت ۳ الی ۴ روز پس از مصرف دومپریدون(Domperidone) برطرف خواهد شد. توجه داشته باشید که بدون تجویز پزشک بیش از هفت روز از داروی دومپریدون استفاده ننمایید. داروی دومپریدون به صورت قرص، قرص جویدنی، سوسپانسیون، شربت،  قطره و شیاف در دسترس بیماران می باشد.  مصرف خوراکی این دارو باید در حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از غذا باشد و در صورتی که بعد از صرف غذا استفاده شود، جذب آن با تاخیر مواجه خواهد شد. توجه داشته باشید که قرص دومپریدون را باید به طور کامل همراه با یک نوشیدنی یا آب ببلعید و از خرد کردن و جویدن آن پرهیز نمایید. در مورد انواع جویدنی داروی دمپریدون(Domperidone) باید اجازه داد تا دارو به صورت کامل در دهان حل شود و نیازی به مصرف آب همراه دارو نمی باشد. در صورتی که از نوع سوسپانسیون خوراکی دومپریدون استفاده می نمایید، برای مصرف از لیوان مدرج پلاستیکی که همراه دارو وجود دارد، برای اندازه گیری دقیق دوز مصرفی استفاده نمایید و در مصرف قطره های خوراکی دمپریدون نیز  قطره چکان همراه دارو را برای اندازه گیری دقیق به کار ببرید .

موارد احتیاطی و هشدار در مصرف داروی دومپریدون(Domperidone)

 در صورتی که فرد دارای یکی از شرایط زیر باشد نباید از داروی دومپریدون (Domperidone) استفاده نماید:

• داشتن حساسیت به دمپریدون و یا هر یک از مواد سازنده آن؛ نشانه هایی مانند کهیر، مشکل در بلع غذا و تنفس، تورم لب ‌ها، صورت، گلو یا زبان می تواند بیانگر وجود حساسیت به این دارو باشد.
•  مبتلا بودن به تومور غده هیپوفیز یا پرولاکتینوما
• ابتلا به انسداد یا پارگی روده
• مدفوع سیاه، قیری یا وجود خون در مدفوع که البته این مسئله می‌ تواند نشانه خونریزی معده یا روده نیز باشد.
•  مبتلا بودن به بیماری های کبدی متوسط یا شدید
• طولانی بودن فاصله QT
•  ابتلا به نارسایی قلبی
•  کاهش سطح پتاسیم یا منیزیم یا افزایش سطح پتاسیم
•  استفاده از داروهای خاص 

در صورت دارا بودن هر کدام از شرایط ذکر شده،  باید از مصرف داروی دومپریدون(Domperidone) پرهیز نمایید. همچنین برای اطمینان بیشتر از این موضوع می توانید با پزشک یا داروساز مشورت نمایید.

پیش از آنکه داروی دومپریدون را مصرف نمایید، سابقه پزشکی کامل خود در مواردی مانند نارسایی یا اختلال در عملکرد کبد و کلیه را به اطلاع پزشک برسانید. همچنین در طول دوره مصرف داروی دمپریدون(Domperidone) همواره با پزشک خود مشورت نمایید؛ چرا که ممکن است نیاز به مصرف دوز کمتر یا مصرف کوتاه مدت این دارو داشته باشید و در برخی مواقع ممکن است پزشک شما را به طور منظم در صورت نیاز معاینه کند .

عوارض جانبی داروی دومپریدون(Domperidone)

مصرف داروی دومپریدون(Domperidone) می تواند موجب بروز عوارض جانبی جدی گردد. در صورت بروز عوارض زیر باید مصرف دومپریدون را قطع کرده و بلافاصله به پزشک یا بیمارستان مراجعه نمایید:

•  ایجاد ورم دست‌ ها، پاها، مچ پا، صورت، لب‌ ها یا گلو که ممکن است در بلع یا تنفس مشکل ایجاد کند. همچنین ممکن است متوجه بثورات خارش ‌دار و توده ای (کهیر) یا بثورات گزنه (کهیر) شوید که نشانه واکنش آلرژیک به داروی دومپریدون می باشد.
• بروز حرکات کنترل نشده که شامل حرکات نامنظم چشم، حرکات غیر عادی زبان و وضعیت غیرعادی مثل پیچ ​​خوردگی گردن، لرزش و سفتی عضلانی می باشد. احتمال وقوع این عارضه در کودکان بیشتر است. پس از متوقف کردن مصرف دومپریدون باید این علائم نیز از بین بروند.
• ضربان قلب بسیار سریع یا غیرعادی؛ توجه داشته باشید که این عارضه می تواند نشانه ای از یک بیماری قلبی جدی و خطرناک نیز باشد.
• تشنج

رایج ترین عارضه جانبی که در اثر مصرف داروی دمپریدون(Domperidone) رخ می دهد خشکی دهان می باشد. همچنین دیگر عوارض جانبی که در اثر مصرف دومپریدون ممکن است رخ دهند و شیوع کمتری دارند عبارتند از:

• کاهش میل جنسی ( لبیدو) در مردان
• احساس اضطراب
• احساس خواب آلودگی
• سردرد
• اسهال
• خارش پوست
• تولید غیر عادی شیر مادر در مردان و زنان
• سینه های دردناک یا حساس
• احساس ضعف عمومی

همچنین در اثر مصرف داروی دمپریدون ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز به ندرت اتفاق بیفتد که شیوع بسیار کمتری دارند که از جمله مهمترین آنها عبارتند از:

• اختلالات سیستم قلبی عروقی: اختلالات ریتم قلب مانند ضربان سریع یا نامنظم قلب( درصورت بروز این اختلال، باید بلافاصله درمان را متوقف نمایید) دومپریدون ممکن است با افزایش خطر اختلال ریتم قلب و ایست قلبی مرتبط باشد. این خطر ممکن است در افراد بالای 60 سال یا مصرف دوزهای بالاتر از 30 میلی گرم در روز بیشتر شود.
• احساس آشفتگی یا تحریک پذیری
• احساس عصبی بودن غیر عادی در فرد
• حرکات غیر معمول چشم
• ناتوانی در دفع ادرار
• بزرگ شدن سینه در مردان
• قاعدگی نامنظم یا توقف قاعدگی در زنان
• تغییر در نحوه عملکرد کبد

افزون بر موارد ذکر شده،  بیمارانی که در شرایطی با نیاز به نظارت طولانی ‌مدت پزشکی ، از داروی دومپریدون استفاده کرده اند،  ممکن است دچار عوارض ناخواسته ای مانند موارد زیر مواجه شوند:

• بی قراری
• سینه های متورم یا بزرگ شده
• ترشح غیر معمول از سینه ها
• دوره های قاعدگی نامنظم در زنان
• مشکل در شیردهی
• افسردگی  یا حساسیت بالا 

همچنین در کودکان ممکن است با مصرف داروی دومپریدون عوارضی مانند احساس خواب آلودگی، عصبی بودن، بی قراری و تحریک پذیری بروز پیدا کند.

عوارض جانبی  که در این مطلب برای داروی دومپریدون بیان شده، لیست کاملی از تمامی عوارض احتمالی این دارو نمی باشد و  در صورتی که پس از مصرف این دارو با  هرگونه عارضه غیر عادی مواجه شدید، باید با پزشک خود مشورت نمایید.

 فراموشی و مصرف بیش از حد داروی دومپریدون(Domperidone)

اگر دوز مصرفی داروی خود را فراموش کردید به محض  یادآوری آن را مصرف نمایید و  در صورتی که به زمان مصرف دوز بعدی نزدیک شده اید، می‌توانید از آن صرف نظر کرده و مطابق با برنامه منظم تجویزی پزشک ، به مصرف داروی دومپریدون ادامه دهید. توجه داشته باشید که هرگز برای جبران دوز فراموش شده مصرف دارو را دو برابر ننمایید.

در صورت مصرف بیش از حد داروی دمپریدون (Domperidone)، باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود. در چنین مواقعی ممکن است بیمار به درمان علامتی یا مانیتورینگ ECG  نیاز داشته باشد؛ چرا که در صورت اوردوز داروی دومپریدون، احتمال وجود نوعی مشکل قلبی به نام طولانی شدن فاصله QT برای فرد وجود خواهد داشت.

همچنین با مصرف بیش از حد این دارو ممکن است نشانه هایی از قبیل احساس خواب آلودگی، گیجی، حرکات کنترل نشده مثل حرکات غیر عادی چشم و زبان یا وضعیت غیر عادی مانند چرخش گردن در فرد بیمار پدیدار شود .

نکات نگهداری داروی دومپریدون(Domperidone)

نگهداری داروی دومپریدون باید در دمای اتاق و بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد و دور از نور و رطوبت باشد.  همچنین انواع مایع این دارو نیز باید از یخ زدگی محافظت شوند. برای نگهداری شیاف داروی دومپریدون از یخچال یا فریزر استفاده نکنید و در دمای اتاق و کمتر از ۲۵ درجه نگهداری نمایید. همچنین تمامی دارو ها باید از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه داشته شوند.