دیفنوکسیلات چیست و چه کاربردی دارد ؟
دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) برای درمان اسهال استفاده می شود و با کند کردن حرکت روده ها به کاهش تعداد و دفعات اجابت مزاج کمک می کند. دیفنوکسیلات شبیه مسکن های مخدر است، اما عمدتاً برای کند کردن حرکات روده استفاده می شود. از آن جایی که این دارو از مشتقات داروهای مخدر ( مانند ترياك) می باشد، جهت جلوگیری از سوء مصرف آن در فرم خوراکی از مقادیر اندکی داروي آتروپین نیز استفاده شده است.
آتروپین موجود در قرص در صورت مصرف بیش از حد این دارو، منجر به عوارضی همچون تپش قلب و بی قراری می شود که احتمال بروز این عوارض در صورت مصرف مقدار مجاز جهت درمان اسهال بسیار کم است. آتروپین متعلق به دسته ای از داروها به نام آنتی کولینرژیک است که به خشک شدن مایعات بدن و همچنین کندی حرکت روده کمک می کند. این دارو نباید برای درمان اسهال ناشی از انواع خاصی از عفونت (مانند اسهال ناشی از C. difficile به دنبال آنتی بیوتیک درمانی) استفاده شود.
استفاده از دیفنوکسیلات در کودکان کمتر از 6 سال به دلیل افزایش خطر عوارض جانبی جدی (مانند مشکلات تنفسی) توصیه نمی شود.
نحوه استفاده از دیفنوکسیلات
-
این دارو معمولاً 4 بار در روز یا طبق دستور پزشک از طریق خوراکی مصرف می شود. تنظیم دوز در بزرگسالان بر اساس وضعیت پزشکی بیمار، پاسخ به درمان و در کودکان بر اساس وزن صورت می‌گیرد. اگر پس از کنترل اسهال نیاز به ادامه درمان وجود داشته باشد، احتمالا پزشک مقدار دوز مصرفی را کاهش میدهد .
-
توصیه می شود که مقدار دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) مصرفی خود را بصورت خودسرانه افزایش ندهید، یا دارو را بیش از زمان تجویز شده استفاده نکنید.
-
اگر از شکل مایع دیفنوکسیلات استفاده می کنید، مقدار تجویز شده را با استفاده از قاشق مخصوص، اندازه گیری کنید. برای این کار از قاشق خانگی استفاده نکنید چون ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.
-
همزمان با مصرف دیفنوکسیلات، نوشیدن مقدار مناسب مایعات و الکترولیت ها برای جلوگیری از کم آبی بدن اهمیت بسزایی دارد. در صورت بروز علائم کم آبی بدن (مانند تشنگی شدید، کاهش ادرار، گرفتگی عضلات، ضعف، غش) فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است طی دوره درمان با دیفنوکسیلات نیاز به پیروی از یک رژیم غذایی ملایم وجود داشته باشد تا تحریک معده و روده به حداقل برسد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با پزشک مشورت کنید.
-
ممکن است در صورت قطع ناگهانی مصرف دیفنوکسیلات دچار علائمی مانند گرفتگی معده، حالت تهوع، استفراغ شوید، پزشکان برای جلوگیری از این علائم، مقدار دارو را به آرامی کاهش می‌دهند. اگر از دیفنوکسیلات برای مدت طولانی یا در دوزهای بالا استفاده کرده باشید، احتمال بروز علائم ترک وجود دارد، در این شرایط فورا به پزشک اطلاع دهید.
موارد احیاطی مصرف دیفنوکسیلات
قبل از مصرف دیفنوکسیلات، اگر به این دارو یا به هیوسیامین حساسیت دارید؛ یا به هر نوع آلرژی غذایی یا دارویی دیگری مبتلا هستید، به پزشک یا داروساز اطلاع دهید. ممکن است فرمولاسیون دیفنوکسیلات حاوی مواد غیر فعالی باشد که می توانئد باعث واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شوند. جهت دریافت اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید.
قبل از استفاده از دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) شرح کاملی از سوابق پزشکی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید. به خصوص در موارد زیر:
-
بیماری کبد (مانند زردی انسدادی، سیروز)
-
کم آبی
-
عدم تعادل مواد معدنی
-
نوع خاصی از بیماری روده (کولیت اولسراتیو حاد)
-
سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (از نوع زاویه بسته)
دیفنوکسیلات می تواند باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شود، الکل یا ماری جوانا (کانابیس) نیز، چنین اثری دارند. لذا، حین مصرف این دارو رانندگی نکنید، از کار با ماشین آلاتی که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری نمائید و از مصرف نوشیدنی های الکلی و مواد مخدر اجتناب کنید.
معمولا اشکال مایع دیفنوکسیلات حاوی مقادیر اندکی الکل هستند. از این رو، اگر وابستگی به الکل یا بیماری کبدی دارید، احتیاط کنید و در مورد استفاده ایمن از دیفنوکسیلات با پزشک و یا داروساز مشورت کنید.
کودکان، به ویژه کودکان مبتلا به سندرم داون، نسبت به عوارض جانبی دیفنوکسیلات حساسیت بیشتری دارند و ممکن است در صورت مصرف بیش از حد دیفنوکسیلات، اثرات بسیار جدی رخ داده و جان آنها به خطر بیوفتد.
دیفنوکسیلات برای درمان چه بیماری های استفاده می شود ؟
از این دارو معمولا برای درمان اسهال حاد یا مزمن استفاده می شود . اسهال حالتی است که باعث مدفوع شل و آبکی می شود . در صورتی که این شرایط مدت کوتاهی بین 1 تا 2 روز ادامه داشته باشد به آن اسهال حاد می گویند که عوامل مختلفی از جمله بیماری های معده عامل آن هستند . در صورتی که دوره اسهال از 4 هفته یا بیشتر طول بکشد آن را اسهال مزمن می نامند و معمولا علت آن مربوط به بیماری های معده یا گوارشی است .
آیا دیفنوکسیلات برای دل پیچه مفید است ؟
دل پیچه یا درد شدید در شکم معمولا احساس نیاز به دفع مدفوع را به همراه دارد. از آنجایی که عملکرد دیفنوکسیلات باعث کاهش تحرکات روده میشود مصرف آن می تواند به کاهش درد کمک کند .
عوارض جانبی در مصرف دیفنوکسیلات
داروها به این دلیل تجویز می شوند که از نظر پزشک مزایای آنها برای بیمار بیشتر از خطر عوارض جانبی است. از طرفی بسیاری از افرادی که از دیفنوکسیلات استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند و فقط ممکن است عوارضی از قبیل خواب آلودگی، سرگیجه، سردرد، خستگی، تاری دید، خشکی دهان و از دست دادن اشتها را تجربه کنند. اگر هر یک از این اثرات ماندگار شد یا تشدید شد، فوراً به پزشک یا داروساز اطلاع دهید.
در صورت بروز هر گونه عارضه جانبی جدی، از جمله موارد زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
-
درد یا تورم معده و شکم
-
حالت تهوع شدید
-
استفراغ
-
تغییرات روانی و خلقی (مانند گیجی، افسردگی، بی قراری)
-
بی حسی یا گزگز بازوها و پاها
-
درد، تورم یا قرمزی چشم
-
تغییرات بینایی (مانند دیدن رنگین کمان در اطراف نور در شب)
واکنش آلرژیک بسیار جدی به دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله: بثورات پوستی، خارش یا تورم (مخصوصاً در صورت، زبان، گلو)، سرگیجه شدید، مشکلات تنفسی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
این مطلب دربرگیرنده لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی دیفنوکسیلات نیست، لذا اگر متوجه اثرات دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک یا داروساز تماس بگیرید.
فراموشی و مصرف بیش از حد دیفنوکسیلات
اگر یک نوبت از مصرف دیفنوکسیلات را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اما اگر زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، نوبت فراموش شده را نادیده بگیرید و دوز بعدی را در زمان منظم مصرف کنید و از دوبرابر کردن آن برای جبران دوز فراموش شده بپرهیزید.
اگر فردی دچار اوردوز با دیفنوکسیلات شده است و علائم جدی مانند غش کردن یا مشکل تنفسی دارد، با 115 تماس بگیرید. در غیر این صورت، فوراً او را به نزدیکترین مرکز درمانی برسانید. سایر علائم مصرف بیش از حد دیفنوکسیلات عبارتند از:
-
خواب آلودگی شدید
-
ضعف عضلانی
-
ضربان قلب سریع
-
تب بالا
-
تنفس غیرمعمول سریع، آهسته یا نامنظم
-
تشنج
-
از دست دادن هوشیاری
نکات مهم در مصرف دیفنوکسیلات
دیفنوکسیلات برای بیماری فعلی شما تجویز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه و توصیه به دیگران اکیداً خودداری کنید.
مصرف دیفنوکسیلات در افراد دچار کم آبی بدن و مبتلا به اسهال ناشي از ميكروارگانيسم ها باید با احتياط فراوان همراه گردد.
كودكان و بيماران سالخورده، به ضعف تنفسي ناشي از ديفنوكسيلات حساستر هستند.
در صورت درمان با دیفنوکسیلات از فعالیت زیاد در هوای گرم و فعالیت هایی که منجر به از دست دادن آب بدن می شوند، خودداری نمایید و به مقدار کافی مایعات مصرف کنید.
مصرف دیفنوکسیلات در کودکان زیر ۲سال ممنوع است.
نحوه نگهداری از دیفنوکسیلات
دیفنوکسیلات را در دمای اتاق به دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. فرم مایع را از یخ‌زدگی محافظت کنید و تمام داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.
اگر دوره درمان با دیفنوکسیلات تمام شده یا تاریخ مصرف آن به اتمام رسیده، باقیمانده دارو را در فاضلاب تخلیه نکنید. بهتر است نحوه دور انداختن صحیح دارو را از بسته بندی آن بررسی کنید.
تایید شده توسط داروبین
