سرم قندی یا سرم دکستروز چیست، چگونه باید مصرف شود و چه عوارض و تداخلات دارویی دارد؟

سرم دکستروز(dextrose)  یک نوع گلوکوز است این دارو در دسته داروهای خون قرار دارد که برای درمان افت شدید قند خون در افراد مبتلا به دیابت استفاده میشود. این دارو بصورت تزریقی مورد استفاده قرار میگیرد و از این رو بیشتر با نام سرم دکستروز شناخته میشود. حساسیت به ذرت و هر نوع حساسیت غذایی در استفاده از این دارو باید بررسی گردد. عوارض جانبی این دارو مواردی را شامل میشود که در صورت  ایجاد و تشدید آنها حتما باید با متخصص تماس گرفت. برای دکستروز تداخل دارویی قابل ذکری مشخص نشده با این حال در مصرف مداوم و متعدد داروها باید احتیاط لازم را در نظر گرفت. کاربردهای دیگر این سرم، درمان سطوح بالای پتاسیم، تامین کربوهیدرات و گاهی برای مصرف زیاد الکل است.

موارد و نحوه مصرف سرم قندی

سرم دکستروز برای درمان قند خون بسیار پایین (هیپوگلیسمی) به صورت تزریقی برای درمان شوک انسولین یا قند خون پایین ناشی از استفاده از انسولین یا نخوردن یک وعده غذایی یا خوردن غذای کافی پس از آن، تزریق می شود ، این دارو اغلب در افراد مبتلا به دیابت شیرین استفاده می شود. سرم دکستروز با افزایش سریع میزان گلوکز در خون که در غذاهای غنی از کربوهیدرات ها مانند نان، غلات، سیب زمینی، میوه، ماکارونی و برنج یافت می شود، عمل می کند. گلوکز منبع انرژی است و تمام سلول ها و اندام های بدن شما برای عملکرد صحیح به گلوکز نیاز دارند.

سرم قندی همچنین برای تأمین کالری کربوهیدرات برای افرادی که به دلیل بیماری، ضربه یا سایر شرایط پزشکی نمی توانند غذا بخورند، استفاده می شود. گاهی اوقات به افرادی که به دلیل مصرف زیاد الکل بیمار هستند داده می شود.

سرم قندی همچنین برای درمان هیپرکالمی (سطوح بالای پتاسیم در خون) نیز استفاده شود.

نحوه استفاده از سرم دکستروز

سرم دکستروز را دقیقاً طبق دستورالعمل روی برچسب یا طبق تجویز پزشک استفاده کنید. این دارو را در مقادیر بیشتر یا کمتر و یا بیشتر از مقدار توصیه شده استفاده نکنید.

قرص جویدنی دکستروز باید قبل از قورت دادن آن جویده شود.

معمولا علائم هیپوگلیسمی 10 دقیقه بعد از مصرف دکستروز بهبود میباید اگر اینگونه نشد پزشک ممکن است با توجه به شرایط بیمار یک دوز دیگر تجویز کند. در صورتی که بعد از مصرف دو دوز علائم بهبود نیافت تنها پزشک و متخصص میتواند بهترین تصمیم درمانی را اتخاذ کند.

تزریق سرم دکستروز از طریق IV به داخل ورید انجام می شود. این دارو را در ماهیچه یا زیر پوست تزریق نکنید. تزریق باید فقط به صورت تزریق داخل وریدی (IV) و باید به آرامی انجام شود. اگر هنگام تزریق سرم دکستروز در اطراف سوزن IV احساس سوزش، درد یا تورم کردید به مراقبین خود اطلاع دهید.

ممکن است نحوه استفاده از IV در خانه به شما نشان داده شود. اگر نحوه استفاده از تزریق را نمی دانید خودتان تزریق نکنید و سوزن ها، لوله های IV و سایر موارد استفاده شده را به درستی دور بیندازید.

فقط یک بار از سوزن یا سرنگ استفاده کنید.

اگر علائم شما بهبود نیافت یا بدتر شد، با پزشک خود تماس بگیرید.

موارد احتیاطی

اگر به ذرت حساسیت دارید، ممکن است واکنش آلرژیک به سرم دکستروز داشته باشید. قبل از استفاده با پزشک خود صحبت کنید.

تمام دستورالعمل های روی برچسب و بسته داروی خود را دنبال کنید. به هر یک از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خود در مورد تمام شرایط پزشکی، آلرژی ها و همه داروهایی که استفاده می کنید بگویید.

اگر به هر یک از ترکیبات موجود در این اشکال دارو حساسیت دارید یا به محصولات ذرت حساسیت دارید، نباید از قرص، مایع یا ژل سرم دکستروز استفاده کنید.

در صورت امکان قبل از دریافت این دارو، اگر تا به حال موارد زیر را داشته اید به پزشک خود اطلاع دهید:

دیابت (مگر اینکه از سرم دکستروز برای درمان هیپوگلیسمی ناشی از انسولین استفاده می کنید)

بیماری قلبی، بیماری عروق کرونر، یا سکته مغزی

• آسم
• بیماری کلیوی
• آسیب احتمالی سر
• اعتیاد به الکل
• هر گونه آلرژی غذایی

عوارض جانبی سرم دکستروز یا سرم قندی

در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک به سرم دکستروز مانند کهیر، تنفس دشوار، تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو کمک فوری پزشکی دریافت کنید.

اگر موارد زیر را دارید به مراقبان خود بگویید یا فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

• قرمزی، تورم، گرما یا تغییرات پوستی در محل تزریق
• گیجی
• احساس سبکی، مثل اینکه ممکن است بیهوش شوید
• تب
• تورم در دست یا پا
• عرق کردن، رنگ پریدگی پوست، تنگی نفس شدید، درد قفسه سینه.

عوارض جانبی رایج تزریق سرم دکستروز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد یا حساسیت در محل تزریق
• برافروختگی (گرمی، قرمزی یا احساس سوزن سوزن شدن) برای چند دقیقه پس از تزریق سرم دکستروز
• واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، مانند: بثورات پوستی، خارش یا تورم (به ویژه در صورت، زبان، گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

این لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی نیست. اگر متوجه عوارض جانبی دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک خود تماس بگیرید.

تئاخلات غذایی سرم دکستروز 

حساسیت به ذرت و برخی غلات در مورد سرم قندی باید مورد بررسی و توجه قرار بگیرد

فراموشی دوز مصرفی و over dose

اگر کسی با مصرف بیش از حد دارو دچار بحرانهای پزشکی مانند غش، مشکل تنفسی و شرایط اورژانسی شد بلافاصله با مرکز 115 تماس بگیرید یا وی را به نزدیکترین مرکز درمانی انتقال دهید.

مصرف و تزریق سرم قندی طبق نظر پزشک باید صورت پذیرید. دوز تجویزی را افزایش ندهید و داروهای تجویزی را خودسرانه قطع نکنید.

شرایط نگهداری سرم قندی

برندهای مختلف این دارو نیازهای نگهداری متفاوتی دارند. بسته محصول را برای دستورالعمل های نحوه نگهداری نام تجاری خود بررسی کنید یا از داروساز خود بپرسید. تمام داروها را از کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.

داروها را داخل توالت یا در زهکشی نریزید مگر اینکه مجاز باشد. این محصول را زمانی که تاریخ مصرف آن تمام شده یا دیگر مورد نیاز نیست، به درستی دور بریزید.