داروی آنتی بیوتیک کوتریموکسازول

کوتریموکسازول آنتی بیوتیکی است که به صورت تزریقی یا خوراکی، برای درمان انواع عفونت های باکتریایی تجویز می شود. این دارو برای سنین متفاوت، در دوزهای مختلف تولید شده است که مهم ترین دوز آن، کوتریموکسازول 80/400 است. در این مطلب به بررسی داروی کوتریموکسازول پرداخته و عوارض و تداخلات آن را توضیح می دهیم.

کوتریموکسازول ۴۰۰/۸۰ برای چیست؟

کوتریموکسازول یک آنتی بیوتیک است که از دو داروی سولفامتوکسازول و تری متوپریم در دوزهای مختلف تشکیل شده است. این دارو ازطریق توقف رشد باکتری و قارچ های عامل پنومنی، برای درمان عفونت های مختلفی تجویز می شود که عبارت است از:

• پنومونی
• عفونت مجاری ادراری
• توکسوپلاسموزیس در بیماران مبتلا به ایدز
• برونشیت مزمن بخصوص در افراد با سیستم ایمنی ضعیف
• اسهال مسافران

این دارو در اشکال و دوزهای مختلفی تولید شده است که عبارت است از:

• قرص کوتریموکسازول اطفال 20/100
• قرص کوتریموکسازول بزرگسالان 80/400
• قرص کوتریموکسازول بزرگسالان 160/800
• سوسپانسیون کوتریموکسازول 40/200
• آمپول کوتریموکسازول 80/400

نحوه مصرف آنتی بیوتیک کوتریموکسازول  (Co-trimoxazole)

پیش از شروع مصرف یا خرید مجدد این دارو، بروشور آن را مطالعه کرده و اگر سوالی داشتید، از پزشک یا مسئول داروخانه بپرسید. توجه داشته باشید که برای اثربخشی بهتر داروهای آنتی بیوتیک، باید آنها را به طور منظم و در ساعات مشخص مصرف نمایید.

معمولا پزشکان، میزان دوز و شکل داروی کوتریموکسازول را براساس بیماری، وزن بیمار و پاسخ به درمان مشخص می کنند. اگر پزشک برای شما آمپول کوتریموکسازول را تجویز کرده است، باید به صورت وریدی، در طول 60 تا 90 دقیقه، از طریق انفوزیون(چکانش) تزریق شود. از تزریق داروی ضد عفونت کوتریموکسازول به صورت عضلانی جداً خودداری نمایید.

ازآنجایی که تزریق یک عمل بسیار حساس است، لطفا درصورتیکه علم تزریق را ندارید، درخانه انجام ندهید و حتما به متخصص مراجعه کنید. در زمان مصرف داروی تزریقی  کوتریموکسازول، در صورت وجود هرگونه ذرات خارجی، تغییر رنگ یا عدم یکنواختی در دارو،  از مصرف آن خودداری نمایید و  همچنین پس از مصرف آن، برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه حتماً مقدار زیادی مایعات مصرف کنید.

درصورتیکه پزشک شکل خوراکی کوتریموکسازول ازجمله قرص و سوسپانسیون را برای شما تجویز کرده است، میزان و مدت زمان مصرف آن باید توسط پزشک مشخص شود. توجه داشته باشید که برای اثربخشی بیشتر داروهای آنتی بیوتیک، باید آنها را به صورت منظم و سر وقت مصرف کرد. داروی کوتریموکسازول را تا قبل  از زمان توصیه شده توسط پزشک قطع نکنید؛ زیرا، متوقف کردن مصرف دارو ممکن است سبب بازگشت عفونت گردد. همچنین در صورت وخیم تر شدن علائم بیماری، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید.

موارد احتیاطی در مصرف کوتریموکسازول 

پیش از تزریق داروی کوتریموکسازول، وجود هرگونه حساسیت دارویی، بخصوص در مورد داروهای سولفونامیدی، تری متوپریم را به پزشک داروساز  اطلاع دهید. چرا که ممکن است وجود برخی ترکیبات شیمیایی در داروی  کوتریموکسازول موجب بروز واکنش های آلرژیک در فرد گردد.

همچنین در صورت داشتن هرگونه سابقه بیماری ازجمله موارد زیر، باید با پزشک خود مشورت نمایید.

•  مشکلات کلیوی
•  مشکلات کبدی
•  اختلالات خونی مثل: آنمی، فقر آهن یا فولیک اسید
•  کاهش یا سرکوب فعالیت مغز استخوان به دلایل مختلف
•  حساسیت و آلرژی های شدید
•  آسم
•  اختلالات متابولیسمی مثل: کمبود G6PD، کم کاری تیروئید
•  کمبود یا فراوانی بیش از حد مواد معدنی

تزریق داروی ضد عفونت  کوتریموکسازول باعث کاهش اثربخشی واکسن هایی می شود که از نوع زنده ضعیف شده هستند؛ مانند واکسن تیفوئید، به همین جهت، در صورتی که قصد تزریق چنین واکسن هایی را دارید، پیش از تزریق داروی کوتریموکسازول (Co-trimoxazole) در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف داروی ضد عفونت کوتریموکسازول باعث افزایش حساسیت به نور خورشید می شود و به همین جهت پس از مصرف آن باید تا جای ممکن در معرض نور خورشید و اشعه UV قرار نگیرید و همچنین از کرم های ضد آفتاب و پوشش مناسب استفاده نمایید. در صورت بروز هرگونه علائم ناشی از آفتاب سوختگی، تاول یا قرمزی  شدید پوست به پزشک مراجعه نمایید.

مصرف داروی کوتریموکسازول(Co-trimoxazole) به هیچ عنوان در نوزادان کمتر از دو ماه مجاز نیست؛ چرا که موجب عوارض جدی خواهد شد. همچنین برای افراد مسن نیز می  تواند باعث ایجاد واکنش های پوستی، اختلالات خونی و هایپرکالمی ( پتاسیم بالای سطح خون ) شود.

همچنین در بیماران مبتلا به ایدز نیز می تواند باعث عوارضی چون مشکلات پوستی، تب و اختلالات خونی گردد. در بیماران مبتلا به دیابت به دلیل اینکه داروی کوتریموکسازول  سطح قند خون بدن را تحت تاثیر قرار می دهد، باید به صورت مرتب میزان قند خون اندازه گیری شود و در صورت مشاهده هر علامتی که  نشانه افت قند خون باشد، سریعاً باید به پزشک مراجعه شود.

فراموش نکنید که در تمامی اعمال جراحی یا اقدامات دندانپزشکی باید داروهای مصرفی خود که شامل داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه، مکمل ها و محصولات گیاهی می شوند را به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید.

توجه داشته باشید که هیچ دارویی را در موارد مشابه بدون تجویز پزشک استفاده نکرده و به دیگران نیز توصیه نکنید. در صورت استفاده طولانی مدت از داروی تزریقی کوتریموکسازول (Co-trimoxazole) باید در فواصل زمانی مشخص، تست های آزمایشگاهی از قبیل: سطح پتاسیم، عملکرد کلیوی و سنجش شمار سلول ها را انجام دهید و در مورد نتایج آنها با پزشک خود مشورت نمایید.

مصرف داروی کوتریموکسازول(Co-trimoxazole) ممکن است روی برخی از نتایج آزمایشگاهی اثرگذار باشد؛ به همین دلیل باید در زمان انجام تست های آزمایشگاهی پرسنل آزمایشگاه را از مصرف  آن آگاه سازید.

عوارض جانبی در مصرف داروی کوتریموکسازول

• تهوع و استفراغ
• اسهال
• کاهش اشتها
• سردرد و سرگیجه
• درد، قرمزی و تورم  در محل تزریق
• خارش

• ضعف عضلانی و درد مفاصل
• خواب آلودگی شدید
• اختلالات روحی و روانی
• سردرد مداوم
• سفتی گردن
• تشنج
• ضربان قلب آهسته یا نامنظم
• مشکلات کلیوی (کاهش حجم ادرار، خون در ادرار و...)
• علائم افت قند خون (تعریق شدید، لرز، ضربان قلب تند و سریع، گرسنگی شدید، تاری دید، سرگیجه و سوزن سوزن شدن دست و پا)

• علائم واکنش های آلرژیک (بثورات جلدی، تورم در زبان و گلو، سرگیجه های شدید و اختلالات تنفسی)
• تب و گلودرد مداوم
• تورم غدد لنفاوی
• درگیری های شدید پوستی مثل سندرم استیون-جانسون
• آگرانولوسيتوز، آنمی آپلاستیک
• خونریزی و کبودی های آسان
• رنگ پریدگی
• سرفه مداوم و مشکلات تنفسی
• اختلالات کبدی (زرد شدن پوست و چشم ها، تهوع و استفراغ مداوم، خستگی غیر معمول، تیره شدن ادرار)