واژینوز باکتریایی چیست؟

آنچه در این مطلب می خوانیم:

• علائم واژینوز باکتریایی
• علل
• عوامل خطر
• تشخیص
• درمان
• درمان خانگی واژینوز باکتریایی
• عوارض
• پیشگیری

دستگاه تناسلی زنان، یکی از اندام های حساسی است که ایجاد هرگونه اخلال در آن، ممکن است منجر به بروز بیماری های مختلف در زنان شود. عفونت باکتریایی واژن، ازجمله بیماری های مربوط به زنان است که در اثر عدم تعادل باکتری های واژن ایجاد می شود. واژن، درحالت عادی، دارای تعدادی باکتری است که وجود آنها هیچ ضرری برای زنان ایجاد نمی کند اما، تغییر تعادل تعداد باکتری های طبیعی واژن، منجر به واژینوز باکتریایی (BV) می شود. عفونت واژینوز باکتریایی معمولا مشکل سلامتی خاصی ایجاد نمی کند اما، عدم درمان آن می تواند مشکلاتی را به خصوص در زمان بارداری یا هنگام تلاش برای بارداری ایجاد کند.

علائم واژینوز باکتریایی

در بیشتر مواقع، زنانی که دچار واژینوز باکتریایی می شوند، علامت و نشانه خاصی حس نمی کنند. اما گاهی با تشدید عفونت، ممکن است علائم زیر مشاهده شود.

• احساس سوزش هنگام ادرار
• بوی ماهی که بعد از رابطه جنسی شدید می شود
• خارش
• ترشحات نازک سفید، خاکستری یا سبز

دقت داشته باشید که علائم واژینوز باکتریال را با عفونت های قارچی اشتباه نگیرید. عفونت های قارچی اغلب دارای ترشحات سفید غلیظی هستند که بو نمی دهند. با اینحال، ممکن است علائم BV با سایر عفونت ها شباهت داشته باشد. به همین دلیل، مهم است، زمانی که احساس عفونت می کنید، با مراجعه به پزشک، از نوع و علت ایجاد آن آگاه شوید. برخی از شرایط مهمی که با داشتن آنها باید به پزشک مراجعه کرد، عبارت است از:

• ترشحات واژینال جدید همراه با بو یا تب
• داشتن رابطه جنسی پرخطر (ممکن است لازم باشد از نظر بیماری مقاربتی معاینه شوید)
• استفاده از داروهای بدون نسخه برای درمان عفونت قارچی و بی نتیجه بودن آن

علل واژینوز باکتریایی

در واژن تعداد خاصی باکتری خوب به نام لاکتوباسیلوس وجود دارد که با اسیدی کردن محیط واژن، از رشد باکتری های بد یا همان باکتری های بی هوازی، جلوگیری می کند. زمانی که سطح لاکتوباسیلوس کاهش یافته و تعادل آن به هم بریزد، زمینه رشد باکتری های بد فراهم شده و فرد به BV  مبتلا می شود.

عوامل خطر واژینوز باکتریال

احتمال ابتلا به BV  برای هر زنی وجود دارد. اما، شرایط زیر، می تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.

• استعمال دخانیات
• فعال بودن از نظر جنسی: شریک جنسی جدید یا داشتن بیش از یک شریک جنسی، احتمال ابتلا به BV را افزایش می دهد. باوجود اینکه این مسئله ثابت نشده است، اما مشاهده شده است که زنان دارای شریک هم جنس، بیشتر در معرض خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی هستند. این بیماری از طریق رابطه جنسی دهانی و مقعدی نیز منتقل می شود.
• استفاده از دوش واژینال: واژن خاصیت تمیزکننده داشته و نیازی به شستن آن با مواد مختلف نیست. استفاده از دوش های واژینال، صابون های معطر و ژل های شستشوی واژن، تعادل طبیعی باکتری های واژن را به هم زده و منجر به BV می شود. همچنین، حمام کردن با مواد ضدعفونت، استفاده از وان های پر از کف و شستن لباس های زیر با شوینده های قوی نیز، خطر ابتلا به این عفونت را افزایش می دهد.
• دستگاه کنترل بارداری IUD: استفاده از دستگاه IUD در داخل رحم برای کنترل بارداری، تاثیر زیادی بر ابتلا به BV  دارد. خطر بروز این مشکل به خصوص در زنانی که دچار خونریزی های نامنظم هستند، بیشتر است.

عفونت های واژن مانندBV، ازطریق استخرهای شنا یا صندلی های توالت عمومی منتقل نمی شوند.

تشخیص واژینوز باکتریایی

پزشکان برای تشخیص عفونت BV، ابتدا، علائم شما را بررسی که و سپس، سوالاتی درمورد سابقه ابتلا به عفونت های مختلف و بیماری های دیگر پرسیده و اطلاعاتی را درمورد نوع رابطه جنسی شما به دست می آورند.

سپس، با انجام یک معاینه کلی و معاینه دقیق لگن، علائم ابتلا به عفونت را بررسی می کند. همچنین، ممکن است با استفاده از نوار تست PH، میزان اسیدیته بودن واژن را بررسی کند. برای این کار، نوار تست را در داخل واژن قرار می دهد، اگر سطح PH از 4.5 بالاتر باشد، به احتمال زیاد، BV مبتلا شده اید.

برای اطمینان از ابتلا به عفونت، نمونه ای از ترشحات واژن را گرفته و برای مشاهده سلول های پوشیده از باکتری، به آزمایشگاه ارسال می کند.

درمان واژینوز باکتریال

عموما پزشکان برای درمان عفونت BV، داروی های آنتی بیوتیک را در اشکال مختلفی مانند قرص، آمپول، ژل واژینال، قرص یا شیاف واژینال تجویز می کنند. میزان دوز داروهای تجویزی براساس شدت عفونت بیمار متغیر می باشد، از اینرو، داروها را حتما براساس تجویز پزشک مصرف کنید. تزریق داروهای انتی بیوتیک باید در محیط بیمارستانی و توسط پزشک انجام شود. همچنین، درصورتیکه پزشک، برای شما قرص، شیاف یا ژل واژینال را تجویز کرده است، قبل از مصرف، نحوه استفاده صحیح را از راهنمای موجود در بسته بندی دارو مطالعه کرده و سوالات خود را از مسوول داروخانه یا پزشک خود بپرسید.

اکثر درمان های دارویی با آنتی بیوتیک ها را باید به مدت 5 تا 7 روز ادامه داد. بنابراین، حتی اگر با چندبار مصرف دارو، علائم شما رفع شد، بازهم به مصرف داروها تا زمان توصیه شده ادامه دهید. قطع زودتر از موعد داروها، می تواند عفونت را باشدت بیشتری بازگرداند.

مهمترین داروهایی که برای واژینوز باکتریال تجویز می شود عبارت است از:

• مترونیدازول: این دارو به صورت موضعی، تزریقی و خوراکی موجود بوده و پزشک براساس شرایط بیمار و میزان عفونت، یک یا دو نوع از اشکال را تجویز می کند.
• کلیندامایسین: این دارو نیز در اشکال مختلفی ازجمله کرم تولید شده و از طریق ایجاد اختلال در تولید پروتئین در باکتری ها، رشد آنها را متوقف کرده و عفونت های باکتریایی را درمان می کند.
• تینیدازول: این دارو به صورت قرص های 500 میلی گرمی تولید شده و برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شود.

از آنجایی که BV می تواند از طریق رابطه جنسی منتقل شود، تا زمانی که مصرف داروی خود را به پایان نرساندید و علائم از بین نرفته است، از تماس جنسی خودداری کنید.

واژینوز باکتریال، ممکن است حتی پس از درمان و از بین رفتن علائم، عود کند. اگر این اتفاق بیفتد، احتمالاً پزشک، مصرف مجدد آنتی بیوتیک برای مدت طولانی تری را تجویز می کند. اکثر آنتی بیوتیک ها را باید در مدت کمی استفاده کرد زیرا، بدن بعد از مدت، به انها مقاوم شده و اثر درمانی خود ار از دست می دهند یا تاثیر عکس می گذارند. با اینحال، داروی مترونیدازول، ازجمله آنتی بیوتیک هایی است که اکثر پزشکان برای مصرف طولانی، تجویز می کنند.

توجه داشته باشید که داروهای ذکر شده باید توسط پزشک، تجویز و میزان مصرف آن تایید شود. از اینرو، به هیچ عنوان از انها برای خوددرمانی استفاده نکنید.

اگر برای جلوگیری از بارداری از دستگاه IUD داخل رحم استفاده می کنید و به طور مداوم دچار BV می شوید، بهتر است که از روش های دیگری که پزشک تایید کرده است، برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.

درمان خانگی واژینوز باکتریایی

بسیاری از خانم ها زمانی که با ترشحات رنگی واژن مواجه می شوند و احساس خارش می کنند، اقدام به خود درمانی می کنند. این زنان اکثرا بدون مراجعه به پزشک و اطلاع از نوع عفونت خود، اقدام به درمان خود ازطریق سرکه، نمک، بتادین، دوش واژینال و ژل های شستشوی واژینال قوی می کنند. درحالیکه این کارها بسیار مضر بوده و اکثرا منجر به تشدید علائم و عفونت می شود.

همانطور که گفته شد، واژن دارای خاصیت تمیزکنندگی است و نیازی برای تمیز کردن برای رفع عفونت ندارد. همچنین، هیچ نوع درمان خانگی برای عفونت واژن وجود ندارد. بنابراین، زنانی که دچار خارش، التهاب، ترشحات رنگی و بوی بد واژن می شوند، باید سریعا به پزشک مراجعه کنند تا از طریق معاینه و درمواردی انجام آزمایش، نوع عفونت آنها تشخیص داده شده و براساس آن درمان شوند.

عوارض واژینوز باکتریایی

عدم درمان BV می تواند خطر بروز مشکلات سلامتی را افزایش دهد. ازجمله مشکلاتی که با ابتلا به واژینوز باکتریایی بروز می کنند، عبارت است از:

• سایر عفونت باکتریایی: عدم درمان BV و انجام هیسترکتومی یا جراحی های دیگر روی اندام های زنانه، خطر ابتلا به سایر عفونت های ناشی از باکتری را افزایش می دهد.
• تولد نوزاد نارس یا کم وزن
• ابتلا به بیماری های مقاربتی مثل تبخال، کلامیدیا، یا سوزاک، یا انتقال HIV به شریک جنسی
• موفقیت کمتر درمان های باروری مثل لقاح آزمایشگاهی  (IVF)
• بیماری التهابی لگن  (PID)، عفونت رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها

پیشگیری از واژینوز باکتریایی

با رعایت برخی موارد می توانید خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی را کاهش دهید. ازجمله این کارها:

• برای شستن الت تناسلی خود فقط از آب یا صابون ملایم استفاده کنید. از مصرف صابون ها و شوینده های معطر پرهیز کرده و برای جلوگیری از التهاب واژن، از تامپون یا پدهای بدون بو استفاده کنید.
• هیچوقت از دوش های واژینال استفاده نکنید. این کار باعث می شود که باکتری های خوب واژن از بین رفته و تعادل آن به هم بریزد.
• بهتر است برای اطمینان، خود و شریک جنسیتان از نظر بیماری های مقاربتی آزمایش دهید.
• برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی، از کاندوم استفاده کنید.
• بعد از توالت خود را با دستمال تمیز، از جلو به عقب خشک کنید.
• اگر از IUD استفاده می کنید و دچار خونریزی های نامنظم هستید، با پزشک خود درمورد روش های دیگر کنترل بارداری صحبت کنید.

به طورکلی، عفونت واژینوز باکتریایی، عفونتی است که دربیشتر مواقع، درصورت شدید نبودن، علامت خاصی ندارد. دراین صورت، ممکن است زنان از ابتلای خود باخبر نباشند که همین موضوعف عاملی برای تشدید عفونت می باشد. بنابراین، توصیه می شود که زنان، علاوه برانجام مراقبت های ویژه، مانند عدم شستشوی لباس های زیر و واژن با شوینده های قوی، به طور مرتب به دکتر و متخصص زنان مراجعه کرده و تحت نظر قرار گیرند تا درصورت ابتلا به عفونت های مختلف، سریعا از وجود آن باخبر شده و اقدام به درمان اصولی کنند.