علائم اختلال دوقطبی، مانیا و هیپومانیا

آنچه در این مطلب می خوانیم:

• علائم مانیا و هیپومانیا چیست؟
• علائم افسردگی حاد در اختلال دوقطبی
• رابطه اختلال دوقطبی و خودکشی

اختلال دوقطبی، نوعی بیماری روانی است که در آن فرد، دچار نوسانات خلقی چشمگیر می شود. علائم اولیه این اختلال شامل دوره های بالا بودن خلق و خو یا تحریک پذیری همراه با افزایش چشمگیر انرژی، فعالیت و تفکر سریع است. این بیماری دارای دو مرحله متضاد (قطبی) شامل مانیای دو قطبی یا هیپومانیا و افسردگی است که هرکدام علائم خاصی دارند.

علائم مانیا و هیپومانیا چیست؟

مانیا یک اختلال روان شناختی شامل نوسانات خلقی چشمگیر است که در آن فرد می‌تواند از اعماق افسردگی، به پرش افکار، انرژی بالا و احساس نشئگی برود.

"هیپومانیا" نوع خفیف‌تر مانیا است. این حالت ممکن است خوب هم به نظر برسد زیرا، روحیه فرد بالا رفته و انرژی بیشتر از حد معمول است، اما از کنترل خارج نمی شود. مشکلی که وجود دارد این است که، هیپومانیا در افرادی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستند، می تواند به مانیا یا افسردگی حاد تبدیل شود. اما، چون مدل آن قابل پیش بینی نیست، نمی توان حدس زد که کدام نوع ممکن است اتفاق بیوفتد.

ازجمله علائم مانیای دو قطبی یا علائم هیپومانیا عبارتند از:

• سرخوشی یا تحریک پذیری
• افزایش انرژی و فعالیت
• صحبت بیش از حد معمول و سریع
• ریسک پذیری بالا
• پرش افکار
• اعتماد به نفس بالا
• احساس نیاز کمتر به خواب
• حواس پرتی بیش از حد معمول
• تشدید حواسی مانند بویایی و لامسه
• تکانشگری، جستجوی بی پروا برای لذت بردن (خریدهای سریع، مسافرتهای مکرر، رابطه جنسی بیشتر و گاه بی پروا، سرمایه گذاری‌های تجاری پرخطر، رانندگی سریع)

برخی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در هنگام بروز مانیا یا افسردگی، دچار روان پریشی می‌شوند و ممکن است چیزهایی بشنوند که وجود ندارد یا باورهای غلطی را قبول داشته باشند. این بیماران در این حالت، خودشان را دارای مهارت‌ها و قدرت‌های فوق بشری می‌دانند و حتی خود را خداگونه (ملکوتی) می‌پندارند. توجه داشته باشید که علائم روان پریشی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، مربوط به مانیا است نه هیپومانیا.

گاهی ممکن است که فرد مبتلا به اختلال دوقطبی، متوجه علائم خود نباشد و اطرافیان یا اعضای خانواده به خصوصیات غیرعادی او پی ببرند. اما، اگر علائم فرد یک هفته یا بیشتر طول کشید و مشکلاتی را در زندگی او ایجاد کرد، امکان بروز مانیا وجود دارد.

علائم افسردگی حاد در اختلال دوقطبی

همانطور که گفته شد، در اختلال دوقطبی، فرد دو حالت متفاوت از خلق و خو را تجربه می کند. معمولا بیماران پس از گذشت دوره سرخوشی و مانیا، دچار افسردگی شدیدی مواجه می شوند. فاصله دوره مانیا تا افسردگی حاد، مشخص نبوده و ممکن است فرد بعد از گذشت مانیا، مدت زیادی را بدون علائم سپری کند یا بالافاصله بعد از مانیا، دچار افسردگی حاد شود. برخی از علائم افسردگی حاد در بیماری دوقطبی عبارت است از:

• خلق و خوی افسرده و عزت نفس پایین
• سطح پایین انرژی و بی علاقگی
• احساس گناه، غم، تنهایی، درماندگی
• کندی گفتار
• خستگی و هماهنگی ضعیف اعضا
• بی خوابی یا خواب بیش از حد
• افکار و احساسات خودکشی
• تمرکز ضعیف
• عدم علاقه یا لذت در فعالیتهای معمول

رابطه اختلال دوقطبی و خودکشی

افراد مبتلا به اختلال دوقطبی اگر تحت درمان قرار نگیرند در معرض خطر زیادی برای خودکشی قرار خواهند گرفت. انجمن ملی سلامت روان گزارش می‌دهد که 30 تا 70 درصد قربانیان خودکشی از نوعی افسردگی رنج می‌برند. تقریباً 75 درصد از خودکشی‌ها را مردان انجام می‌دهند، هرچند زنان دو برابر آن‌ها اقدام به خودکشی می کنند.

عوامل خطرافرین در خودکشی عبارتند از:

• داشتن اختلالات روانی و سوء مصرف مواد
• سابقه خانوادگی اختلالات روانی یا سوء مصرف مواد
• داشتن سابقه اقدام به خودکشی
• داشتن سابقه خانوادگی سوء استفاده جسمی یا جنسی
• داشتن اعضای خانواده یا دوستانی که اقدام به خودکشی کرده اند
• نگهداری اسلحه گرم در خانه

اگر خودتان یا شخصی در اطرافیانتان دچار نوعی افسردگی است و علائم هشداردهنده اقدام به خودکشی نشان داده است، آنها را تنها نگذارید و بلافاصله از یک متخصص مربوط به سلامت روان کمک بگیرید. افراد اغلب قبل از اقدام به خودکشی در مورد آن صحبت می‌کنند، بنابراین به صحبت‌های آنها توجه کنید و آنها را جدی بگیرید.

برخی از علائم هشداردهنده خودکشی عبارتند از:

• صحبت در مورد خودکشی
• صحبت یا تفکر همیشگی در مورد مرگ
• اظهار ناامیدی، درماندگی یا پوچی
• گفتن جملاتی مانند "اگر اینجا نبودم بهتر بود" یا "می خواهم بروم"
• تشدید افسردگی
• تغییر حالت ناگهانی از بسیار غم انگیز به بسیار آرام یا ظاهر شاد
• مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر
• داشتن "آرزوی مرگ"
• تلاش برای تغییر سرنوشت با ریسک هایی که می‌تواند منجر به مرگ شود، مانند رانندگی برای عبور از چراغ قرمز
• از دست دادن علاقه به چیزهایی که قبلاً به آنها اهمیت می‌داد مانند: ملاقات یا تماس با افرادی که مهمند، نظم دادن به امور، بستن کارهای باز
• نوشتن وصیت نامه
• اختلال خواب، نخوابیدن یا بیش از حد خوابیدن
• آشفتگی یا بیقراری

همچنین، اگر شرایط زیر را در خود احساس کردید، حتما با کسی تماس بگیرید و به پزشک مراجعه کنید:

• فکر می‌کنید نمی توانید از آسیب رساندن به خود جلوگیری کنید
• صداهایی می‌شنوید که به شما می گویند به خودتان آسیب برسانید
• می خواهید خودکشی کنید