آنچه در این مطلب می خوانیم:
- انواع آنورکسیا
- علت ابتلا به آنورکسیا
- علائم بیماری آنورکسیا
- روش های مراقبت از خود در آنورکسیا
- درمان آنورکسیا
آنورکسیا یا بی اشتهایی، نوعی اختلال تغذیه ای است که در آن فرد، مقدار کمی غذا خورده و در بیشتر مواقع گرسنه است. این اختلال می تواند عواقب مهلکی برای بیمار داشته باشد. افراد مبتلا به انورکسیا، سرانجام درحالی که به طور خطرناکی دچار لاغری و سوء تغذیه شده اند، مجبور به بستری شدن در بیمارستان می شوند، اما، بازهم معتقدند که اضافه وزن دارند و نمی خواهند قبول کنند که درگیر یک مشکل روانی هستند. اختلال بی اشتهایی معمولا در دوران بلوغ ایجاد می شود که تقریبا از هر 10 فرد مبتلا، 9 نفر آن زن هستند. زمانی که فرد، مصرف غذای خود را تا حدی محدود کند که منجر به کاهش قابل توجه وزن بدن شود و درکنار آن، ترس شدید از افزایش وزن یا فرم بدن داشته باشد، می توان گفت که به اختلال آنورکسیا مبتلا شده است.
انواع آنورکسیا
به طورکلی، دونوع آنورکسیا وجود دارد که عبارت است از:
- بولیمیا (پرخوری عصبی) و پاکسازی: که در آن فرد غذا می خورد و سپس عمدا استفراغ می کند.
- نوع دیگر با محدود کردن شدید غذا و کالری خود را نشان می دهد.
افراد مبتلا به اختلال آنورکسیا، معمولا در مورد مصرف غذا و وزن خود دچار وسواس می شوند و حتی ممکن است آداب و رسوم عجیبی مانند امتناع از خوردن غذا در حضور افراد دیگر یا کشیدن میزان مشخص و معین غذا در بشقاب، برای خود ایجاد کنند.
معمولا این افراد به غذا اهمیت زیادی می دهند. تاحدی که ممکن است کتاب های آشپزی مختلفی را جمع آوری کرده و غذاهای مجللی را برای دوستان خود آماده کنند، اما خودشان از آنها نخورند. این افراد همچنین، ممکن است یک رژیم ورزشی بسیار فشرده را دنبال کنند.
دلایل ابتلا به آنورکسیا
هنوز علت مشخصی برای ابتلا به اختلال کم خوری عصبی پیدا نشده است. اما، گاهی اوقات، این اختلال در خانواده وجود دارد و ممکن است زنان جوانی که والدین یا خواهر و برادرشان دچار این اختلال هستند، خودشان را به سمت این اختلال کشانده و به آن مبتلا شوند.
علاوه براین، عوامل روانی، محیطی و اجتماعی نیز در ابتلای افراد به آنورکسیا نقش دارند. این افراد معتقدند که لاغری زیاد باعث زندگی بهتری می شود.
افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی، غالبا افرادی کمالگرا هستند و تمایل زیادی به موفقیت بیش از حد دارند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که انورکسیا، نوعی تلاش ناخواسته و ناخودآگاه برای کنار آمدن با درگیری های حل نشده یا تجربیات دردناک در دوران کودکی است. باوجود اینکه ثابت شده است که سوء استفاده جنسی یکی از عوامل پرخوری عصبی است، اما این عامل در ایجاد و پیشرفت انورکسیا ارتباطی ندارد.
علائم بیماری آنورکسیا
یکی از علائم اصلی بی اشتهایی، نخوردن غذای کافی است. اکثر افراد مبتلا به اختلال بی اشتهایی، فکر می کنند که با لاغری بیش از حد، زیبا به نظر می رسند، درحالی که، گرسنگی بیش از حد می تواند فرد را بیمار کرده و حتی منجر به از دست دادن جان او شود. بنابراین، اگر احساس می کنید که به این اختلال دچار شده اید، فورا با یک پزشک صحبت کرده و از ایشان کمک بگیرید.
توجه داشته باشید که، گرسنگی تنها نشانه آنورکسیا نیست و علائم دیگری هستند که با مشاهده آن ها می توان به بروز این بیماری شک کرد. ازجمله این علائم عبارت است از:
- عدم تغذیه کافی و داشتن کمبود وزن
- سنجش عزت نفس خود براساس ظاهر بدنی
- داشتن ترس و وسواس برای افزایش وزن
- سخت خوابیدن در طول شبانه روز
- داشتن سرگیجه یا غش
- ریزش مو
- قطع عادت ماهانه
- یبوست
- تپش قلب نامنظم
- کم آبی بدن
- تورم دست ها یا پاها
علاوه بر موارد گفته شده، برخی دیگر از علائم هشداردهنده وجود دارد که فرد را به سمت آنورکسیا سوق می دهد. ازجمله:
- نگرانی مداوم در مورد رژیم غذایی، غذا، کالری و وزن
- شکایت از "چاق" بودن
- امتناع از خوردن گروه های کامل غذایی مانند کربوهیدرات ها
- انکار گرسنگی
- پایبندی به یک برنامه ورزشی سخت
- دوری از دوستان و عدم علاقه به انجام فعالیت های معمول مدرسه
- بررسی زیاد خود در آینه
- عدم تمایل به غذا خوردن در جمع
- پوشیدن چند لایه لباس برای اینکه مردم نتوانند وزن فرد را ببینند
- حساسیت به سرما
- قاعدگی های نامنظم یا قطع آن
- ریزش مو
- پوسیدگی دندان
- خستگی
- انزوای اجتماعی
- استفراغ یا استفاده بیش از حد از داروی ضد یبوست، داروهای ادرار آور یا تنقیه
روش های مراقبت از حود در آنورکسیا
اولین کاری که می توان برای بهبود خود انجام داد، تنظیم یک برنامه درمانی با پزشک است. در اینجا 7 اقدامی که می تواند احساس قدرت و کنترل بیمار را بازگرداند، ذکر شده است. این اقدامات عبارت است از:
- تعیین اهداف قابل دستیابی: بزرگترین هدف برای فردی که درگیر اختلال بی اشتهایی است، رعایت برنامه درمانی تنظیم شده توسط پزشک می باشد. به این معنی که بیمار باید تمام جلسات درمانی خود را برود و برنامه های غذایی خود را دنبال کند. کارهای دیگری که می توان برای رفع و کنترل آنورکسیا انجام داد عبارت است از:
- نوشتن دلایلی که بیمار به خاطر آنها، لاغری زیاد را بهتر می داند
- تهیه لیستی از دلایل اثابت کننده خوب بودن فرد بیمار
- یافتن فعالیتهای مورد علاقه خود ازجمله فعالیتهای بدنی و برنامه ریزی برای انجام آن
- انجام ورزش با هدف قوی تر شدن، نه فقط کاهش وزن. اما قبل از شروع، برنامه ورزشی را با پزشک خود در میان بگذارید.
- چسباندن علامتی روی آینه، مبنی بر وجود زیبایی داخلی و خارجی در فرد دچار اختلال
توجه داشته باشید که درهنگام تعیین اهدف خود، اهداف زیادی را به طور همزمان تعیین نکنید. زیرا، اگر این اهداف را انجام ندهید، ممکن است نا امید شوید. اگر این اتفاق افتاد و نتوانستید تمام اهداف را انجام دهید، نا امید نشوید و یک لیست اهداف ساده تر، تهیه کنید.
- داشتن عادات غذایی هوشمندانه: بر رژیم غذایی میوه، سبزیجات و غلات کامل تمرکز کنید. وقتی گرسنه هستید، تا زمان سیری، هرچه می خواهید بخورید. همچنین، از پزشک خود بپرسید که آیا نیازی به مصرف مکمل های غذایی وجود دارد یا خیر. زیرا، بدن شما باید مواد مغذی از دست رفته را جبران کند.
- پوشیدن لباس مورد علاقه: سعی کنید بدن خود را زیر لباس های مختلف پنهان نکنید. بهتر است لباس های راحتی که حس خوبی می دهند را بپوشید.
- خود را دوست داشته باشید: با انجام فعالیتهای ساده، مانند حمام طولانی یا قدم زدن در باغ، به خود پاداش دهید.
- حمایت های عاطفی را قبول کنید: دیگران می خواهند به شما کمک کنند تا احساس بهتری داشته باشید. اما ابتدا باید به آنها اعتماد کنید. با گذراندن زمان بیشتر با خانواده و دوستانی که به شما احساس خوبی در مورد خودتان می دهند، شروع کنید. وقتی مردم به شما توصیه می کنند، به یاد داشته باشید که آنها بهترین را برای شما می خواهند.
- به دیگران کمک کنید: نگرانی در مورد غذا و کاهش وزن، زمان و انرژی زیادی می طلبد. از این انرژی برای کمک به افراد نیازمند استفاده کنید. این باعث می شود احساس بهتری نسبت به خود و دنیا داشته باشید.
- به ذهن خود استراحت دهید: موارد دیگری که باید به خاطر بسپارید و ممکن است مفید باشند، عبارت است از:
- برای وزن کردن خود و بررسی مداوم بدن خود در آینه انرژی زیادی لازم است. وقتی متوجه شدید که در حال انجام آن هستید، متوقف شوید.
- شب ها زیاد بخوابید.
- از پیام های مضر یا غیر واقعی که از اینترنت، تلویزیون و مجلات دریافت می کنید، فاصله بگیرید.
درمان آنورکسیا
وقتی به اندازه کافی غذا نمی خورید، در واقع، بدن خود را نیازمند مواد مغذی می کنید. این امر می تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند غش، خستگی، ضعف ماهیچه ها، کند شدن ضربان قلب، فشار خون پایین و موارد دیگر شود. حتی می تواند زندگی شما را در معرض خطر قرار دهد. قبل از رسیدن به این مرحله باید از پزشک کمک بگیرید.
در روند درمان آنورکسیا، باید مشکلات روانی و جسمی بیمار برطرف شود. تیم درمانی که در درمان این اختلال باید حضور داشته باشد، شامل یک متخصص سلامت روان و یک پزشک مراقبت های اولیه می باشد.
درمان موفق در آنورکسیا، معمولاً شامل مراقبت های مداوم پزشکی، درمان منظم، مشاوره تغذیه و گاهی مصرف دارو است. اگرچه بعضی اوقات از داروهای ضد افسردگی برای درمان بی اشتهایی استفاده می شود، اما این داروها همیشه موثر نیستند و درحال حاضر هیچ دارویی برای درمان آن مورد تأیید FDA نیست.
پزشکان در جریان درمان اختلال بی اشتهایی، باید به از دست دادن استخوان، سطح الکترولیت در خون و عملکرد قلب توجه کنند. روانشناسان و سایر متخصصان سلامت روان می توانند به فرد کمک کنند تا افکار و رفتارهای مخرب خود را رها کرده و دیدگاه مثبت تری را اتخاذ کنند.
