آنچه در این مطلب می خوانیم:
- افسردگی عمده
- اختلال افسردگی مداوم
- اختلال دوقطبی
- اختلال خلقی فصلی (SAD)
- افسردگی روان‌پریشی
- افسردگی پس از زایمان
- اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD)
- افسردگی موقعیتی
- افسردگی غیرمعمول (آتیپیک)
طبیعی است که هراز چندگاهی احساس ناراحتی کنید. اما اگر اغلب اوقات غمگین هستید و این حس زندگی روزانه شما را مختل کرده است، به احتمال زیاد به یکی از انواع افسردگی بالینی دچار هستید. این بیماری از طریق مصرف دارو، جلسات روان‌درمانی و تغییر سبک زندگی قابل درمان است.
انواع بسیار مختلفی از افسردگی وجود دارد که برخی از آنان در اثر اتفاقات زندگی و برخی دیگر در اثر تغییر مواد شیمیایی مغز به‌وجود می‌آیند. صرف‌نظر از علت ابتلا به افسردگی، اولین قدم این است که به پزشک خود بگویید چه احساسی دارید. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد تا نوع افسردگی شما مشخص گردد. این تشخیص از اهمیت بالایی در انتخاب روش درمانی صحیح برخوردار است. انواع افسردگی ها عبارت است از:
افسردگی عمده
این بیماری با عنوان "اختلال افسردگی عمده" نیز شناخته می‌شود. اگر در اکثر اوقات و روزهای هفته احساس افسردگی داشته باشید، به احتمال زیاد دچار افسردگی عمده هستید. علائم دیگری که ممکن است در افسردگی عمده وجود داشته باشد، عبارتند از:
- فقدان علاقه یا لذت به فعالیت‌ها
- افزایش یا کاهش وزن
- مشکل در به خواب رفتن یا احساس خواب‌آلودگی در طول روز
- احساس بی‌قراری و آشفتگی
- کند شدن جسمی یا ذهنی
- خسته و بی‌انرژی بودن
- احساس گناه و بی ارزشی
- مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری
- افکار خودکشی
اگر حداقل 5 مورد از علائم فوق به مدت دوهفته یا بیشتر و در اکثر روزها وجود داشته باشد، تشخیص پزشک افسردگی عمده خواهد بود. وجود حداقل یک علامت مثل خلق افسرده یا از دست دادن علاقه به فعالیت ها الزامی‌ست.
افسردگی عمده در افراد مختلف به شکل متفاوتی بروز می‌کند و بسته به نوع حس افسردگی که دارید، می‌تواند شامل حالات زیر شود:
- پریشانی اضطرابی: در این حالت، اکثر روزها احساس تنش و بی‌قراری می‌کنید. به دلیل نگرانی از رخ دادن اتفاقات ناگوار قادر به تمرکز نیستید و حس می‌کنید که ممکن است کنترل خود را از دست بدهید.
- مالیخولیا: در این حالت شدیدا غمگین هستید و علاقه خود را به انجام کارهایی که قبلا از آنها لذت می‌بردید از دست داده‌اید و حتی زمانیکه اتفاقات خوبی رخ می‌دهد، احساس بدی دارید. همچنین ممکن است احساس خستگی کنید (بخصوص صبح ها)، کاهش وزن داشته باشید، به خوبی نخوابید یا افکار خودکشی داشته باشید. افراد مبتلا به افسردگی مالیخولیا، معمولا صبح‌ها به هنگام بیدار شدن، علائم وخیم‌تری دارند. از اینرو، بهتر است، برای انجام دادن کارهای اولیه روزانه خود، از شخصی کمک بگیرید و حتی اگر احساس گرسنگی نداشتید هم، به خوبی غذا بخورید.
- آشفتگی: در این حالت، اکثر اوقات مضطرب هستید و ممکن است زیاد حرف بزنید، بدون دلیل حرکت کنید (مثل بی‌قراری در دستان یا قدم زدن در طول اتاق) عجولانه عمل کنید. در این شرایط می‌توانید از گفتگو درمانی کمک بگیرید، و با یک متخصص سلامت روان ملاقات کنید تا به شما در پیدا کردن راه‌هایی برای کنترل افسردگی کمک کند. همچنین، مصرف داروهای ضدافسردگی نیز ممکن است موثر باشند، اما اگر پاسخ مناسبی از دارو درمانی و روان‌درمانی دریافت نکردید، پزشک موارد دیگری برای درمان پیشنهاد می دهد. ازجمله:
- شوک درمانی (ECT): استفاده از پالس‌های الکتریکی
- تحریک مغناطیسی مغز (TMS): استفاده از نوع خاصی از آهنربا
- تحریک عصب واگ (VNS): جای‌گذاری دستگاه بخصوصی در مغز
تمامی این روش‌ها برای تحریک مناطق مشخصی از فعالیت مغز بوده و به قسمت‌هایی از مغز که مسئول کنترل خلق‌وخو است، کمک می‌کنند تا بهتر کار کند.
اختلال افسردگی مداوم
اگر افسردگی شما به مدت دوسال یا بیشتر طول کشیده باشد، افسردگی مداوم نامیده می‌شود. این اصطلاح برای توصیف دو حالتی که قبلا با نام دیستمی (dysthymia- افسردگی مداوم درجه پایین) و افسردگی عمده مزمن شناخته می‌شدند، کاربرد دارد.
علائم افسردگی مداوم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییر در اشتها (کم خوردن یا پرخوری)
- خواب کم یا بیش از حد
- کمبود انرژی یا خستگی
- عزت نفس پایین
- مشکل تمرکز یا تصمیم‌گیری
- احساس ناامیدی
این نوع از افسردگی با دارو، روان‌درمانی یا ترکیبی از این دو قابل درمان است.
اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی، افسردگی شیدایی نیز نامیده می‌شود، یکی دیگر از انواع افسردگی بوده و شامل دوره‌هایی است که حالاتی از شدیدا پرانرژی با خلق بالا تا خلق افسرده را دربرمی‌گیرد. مشاهده شده است که افراد در حالت خلق پایین، علائمی شبیه به علائم افسردگی عمده را از خود نشان داده اند. نوسانات خلقی ناشی از این نوع از افسردگی را می توان با مصرف دارو کنترل کرد. درحالت شیدایی یا بالا بودن خلق، ممکن است پزشک داروهایی نظیر لیتیوم برای تثبیت‌کردن خلق فرد تجویز کند.
سه داروی مورد تائید FDA برای درمان فاز افسردگی عبارتند از:
- سروکل
- لاتودا
- ترکیب اولانزاپین و فلوکستین
گاهی اوقات ممکن است پزشکان داروهایی تجویز کنند که تائیدیه FDA ندارند ولی کارایی آنها در آزمایشات بالینی به اثبات رسیده، این داروها می‌تواند شامل لاموتریژین ضدتشنج یا ورایلار ضد روان‌پریشی غیرمعمول باشد. داروهای ضد افسردگی، همیشه به‌عنوان خط اول درمان افسردگی دوقطبی توصیه نمی‌شوند، زیرا، نتایج مطالعات صورت گرفته، کارایی این داروها را در درمان افسردگی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، بیش از دارونما (قرص قند) تائید نمی‌کند. همچنین، در درصد کمی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، داروهای ضدافسردگی مرسوم، می‌تواند منجر به افزایش خطر فاز بالای بیماری شده و تکرار دوره‌ها را تسریع کند. روان‌درمانی می‌تواند در طول درمان به بیمار و خانواده‌اش کمک کند.
اختلال خلقی فصلی (SAD)
اختلال خلقی فصلی، دوره‌ای از افسردگی عمده است که اغلب در ماه‌های زمستان و به هنگام کوتاه شدن طول روز و کاهش دریافت نورخورشید رخ می‌دهد. این اختلال معمولا با فرارسیدن بهار و تابستان بهبود می‌یابد. داروهای ضدافسردگی در درمان اختلال خلقی فصلی موثرند، همچنین، نوردرمانی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. در نور درمانی، باید روزانه به مدت 15 تا 30 دقیقه، در مقابل جعبه نور روشن مخصوص بنشینید.
افسردگی روان‌پریشی
افراد مبتلا به افسردگی روان‌پریشی دارای علائم افسردگی عمده، به‌اضافه علائم جنون هستند، این علائم عبارتند از:
- توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند)
- هذیان (باورهای غلط)
- پارانویا (باور اشتباه اینکه دیگران سعی دارند به شما آسیب برسانند)
ترکیبی از داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدجنون و ECT به عنوان گزینه‌های درمان این نوع از افسردگی هستند.
افسردگی پس از زایمان
زنانی که در هفته‌ها و ماه‌های پس از زایمان دارای افسردگی عمده هستند، ممکن است افسردگی پس از زایمان نیز داشته باشند. تقریبا یک نفر از هر 10 مرد هم در ماه‌های آخر بارداری و پس از آن دچار افسردگی می‌شوند. داروهای ضدافسردگی قادر هستند به‌طور مشابهی به درمان افسردگی عمده غیرمرتبط با زایمان کمک کنند.
اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD)
زنان مبتلا به PMDD پیش از شروع قاعدگی ماهانه دچار افسردگی و علائم آن می‌شوند. علاوه بر احساس افسردگی امکان بروز علائم زیر نیز وجود دارد:
- نوسانات خلقی
- تحریک‌پذیری
- اضطراب
- مشکل تمرکز
- خستگی
- تغییر اشتها یا الگوی خواب
- تحت فشار بودن
داروهای ضدافسردگی و گاها داروهای ضدبارداری خوراکی می‌توانند این نوع از افسردگی را درمان کنند.
افسردگی موقعیتی
این یک اصطلاح تکنیکی در روانپزشکی به شمار نمی‌رود. اما زمانیکه در کنترل یک اتفاق استرس‌زا نظیر مرگ اعضای خانواده، طلاق یا از دست دادن کار دچار افسردگی شوید، پزشک آن را "سندرم پاسخ به استرس" می‌نامد. روان‌درمانی می‌تواند به شما در گذراندن دوره افسردگی مربوط به یک حادثه استرس‌زا کمک کند.
افسردگی غیرمعمول (آتیپیک)
این نوع از افسردگی با غم مداوم ناشی از افسردگی معمولی تفاوت دارد و به عنوان "مشخص‌کننده" در توصیف الگوی علائم افسردگی در نظر گرفته می‌شود. بروز رویدادهای مثبت، به‌طور موقت قادر به بهبود خلق شخص مبتلا به این نوع از افسردگی هستند. سایر علائم افسردگی آتیپیک عبارتند از:
- افزایش اشتها
- خوابیدن بیش از حد معمول
- احساس سنگینی در دست‌ها و پاها
- حساسیت بیش از حد به انتقاد
معمولا پزشکان به‌عنوان خط اول درمان این نوع از افسردگی از نوع بخصوصی از داروهای ضد افسردگی موسوم به SSRI (مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین) استفاده می‌کنند. همچنین، گاه ممکن است مصرف نوع قدیمی‌تری از داروهای ضدافسردگی با عنوان MAOI ( مهارکننده‌های مونوآمین اُکسیداز) را توصیه کنند. این دسته از داروهای ضدافسردگی در درمان افسردگی آتیپیک، به خوبی موردمطالعه قرار گرفته‌اند.
درمان افسردگی مقاوم به درمان
معمولا حدود یک‌سوم افراد مورد درمان افسردگی، چندین روش درمانی بدون موفقیت را تجربه می‌کنند. اگر شما هم جزو این دسته به‌شمار می‌روید ممکن است به افسردگی مقاوم به درمان دچار شده باشید. افسردگی مقاوم به درمان می‌تواند به چندین دلیل (مانند ابتلا به یک بیماری دیگر که پاسخ به درمان را دشوار می‌کند) ایجاد شده باشد. زمانیکه پزشک تشخیص افسردگی مقاوم به درمان داد، ممکن است استفاده از گزینه‌های درمان نامتعارف مانند الکتروشوک‌درمانی (ECT) را توصیه کند.
