اختلال گفتار و بلع در بیماری MS

آنچه در این مطلب می خوانیم:

• علائم ناشی از اختلال بلع در ام اس
• علائم اختلالات گفتاری در ام اس
• تشخیص اختلالات گفتاری و بلع در MS
• درمان مشکلات گفتاری ناشی از MS
• درمان اختلالات بلع ناشی از بیماری MS

اختلال بلع و اختلالات گفتاری از شایع ترین عوارض جانبی بیماری ام اس هستند. مولتیپل اسکلروزیس یا همان MS یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن، به سلول های عصبی نواحی مختلف مغز یا نخاع حمله می کند. این حمله ممکن است به عصب های کنترل کننده بلع یا گفتار آسیب رسانده و منجر به اختلال بلع یا دیسفاژی و انواع اختلالات گفتاری شود.

میزان شدت اختلال بلع و گفتار در افراد مختلف مبتلا به MS متفاوت می باشد. برخی بیماران با عوارض خفیف اختلال بلع یا گفتار مواجه می شوند و در برخی دیگر بسیار شدید است. در این مطلب به بررسی علائم دو اختلال پرداخته و روش های درمانی مختلفی را ارائه می دهیم.

علائم ناشی از اختلال بلع در ام اس

اشکال در بلع، اختلالی است که در آن غذا و مایعات به جای اینکه وارد مری شوند، وارد نای می شوند. بیمارانی که به این اختلال دچار می شوند، ممکن است با عوارضی مانند آبسه‌های ریوی، پنومونی یا سوء تغذیه (ریسک ابتلای بالا) مواجه شوند. برخی از علائم اختلال بلع عبارت است از:

• سرفه یا احساس خفگی هنگام غذا خوردن
• احساس گیر کردن غذا در گلو
• ابتلا به عفونت‌های مکرر تنفسی، مانند پنومونی مکرر

علائم اختلالات گفتاری در ام اس

بیماران مبتلا به MS، براساس ناحیه آسیب دیده در مغز، ممکن است به انواعمختلفی از اختلالات گفتاری مواجه شوند. میزان شدت این اختلالات در افراد مختلف متفاوت می باشد. به گونه ای که گاهی بیمار فقط در بیان کلمات دچار مشکلات خفیف می شود و گاهی شدت اختلال در حدی است که دیگران به سختی می توانند صحبت های آنان را درک کنند.

از اختلالات گفتاری شایعی که در نتیجه ابتلا به بیماری MS، ایجاد می شوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• گفتار "اسکنیگ": این اختلال موجب وقفه‌های طولانی در گفتار شخص می شود.
• لغزش کلامی: این اختلال در اثر ضعف عضلات زبان، لب‌ها و دهان ایجاد می‌شود.
• مشکل در تغییر تون صدا
• صدای تودماغی
• سختی در درک حرف‌های دیگران

تشخیص اختلالات گفتاری و بلع در MS

پزشکان برای تشخیص اختلالات گفتاری و مشکل بلع، ابتدا درباره علائم شما سوال می پرسد. سپس زبان، اعضای دهان و گلو را معاینه می کند. دربرخی موارد ممکن است برای اطمینان، آزمایش بلع باریم را انجام دهد. در این آزمایش با استفاده باریم، تصویری با جزئیات بالا از ساختار دهان، گلو و مری گرفته می شود که با مشاهده آن می توان علل ابتلا به اختلال بلع را تشخیص داد.

برای اثبات ابتلا به اختلال گفتاری نیز، توصیه می شود که بیمار به یک گفتار درمانگر مراجعه کرده و نوع اختلال گفتاری خود را مشخص کند.

درمان مشکلات گفتاری ناشی از MS

درصورتی که عامل اختلال گفتاری اسپاسم عضلانی باشد، احتمالا پزشک اقدام به تجویز دارو می کند. برخی دیگر از روش های موثر در درمان اختلالات گفتاری عبارتند از:

• انجام برخی از تمرینات برای تقویت یا شل کردن تارهای صوتی یا بهبود حرکت فک، زبان و لب‌ها.

• انجام تمریناتی برای کنترل تنفس. این تمرینات می‌توانند به شما کمک کنند، تا جملات بیشتری را با یک نفس صحبت کنید.

برخی از اختلالات گفتاری را بهتر است به جای درمان، مدیریت کرد. برخی از روش های مدیریت اختلالات گفتاری عبارتند از:

• هیچ عجله در هنگام صحبت کردن نداشته باشید و به خود فشار نیاورید. حتی اگر باعث می شود که احساس راحت تری داشته باشید، می توانید در ابتدای صحبت کردن، شخص مقابلتان را از داشتن این اختلال آگاه کنید.
• درصورت امکان سعی کنید که رو در رو صحبت کنید. این کار موجب می شود که طرف مقابل، منظور شما را از حرکات و حالات صورتتان متوجه شود.
• در مکالمات طولانی، در صورت نیاز کمی استراحت کنید.
• سعی کنید آرام باشید. داشتن نگرش مثبت، به شما کمک می‌کند تا نگرانی از درک شدن توسط شخص مقابل خود نداشته باشید.

درمان اختلالات بلع ناشی از بیماری MS

گاهی اختلال بلع ناشی از بیماری ام اس موجب تضعیف ماهیچه های فک شده و درنتیجه خوردن و بلعیدن را برای بیمار دشوار می کند. در این موارد با مراجعه به گفتاردرمانی و ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی، تغییر در موقعیت سر و همچنین انجام برخی تمرینات خاص، می توان تا حدودی به رفع مشکلات بلع کمک کرد.

درمواردی که مشکل بلع بسیار شدید باشد، می توان با استفاده از لوله های تغذیه ای، غذا را مستقیما وارد معده کرد.

علاوه بر روش های درمانی، با رعایت برخی نکات ساده می توان این اختلال را حل کرد:

• نشستن خود را اصلاح کنید. صاف و با زاویه 90 درجه بنشینید و کمی سر خود را به سمت جلو خم کنید. پس از غذا خوردن، بهتر است 30 تا 45 دقیقه، صاف بنشینید و یا بایستید.
• درهنگام غذاخوردن فقط به خوردن خود توجه کنید و حواس خود را پرت نکنید. همچنین درطول غذا خوردن صحبت نکنید.
• تا جایی که می توانید آرام غذا بخورید و در هر لقمه نیمی از قاشق خود را پر کنید.
• اگر غذا در گلویتان گیر کرد، به آرامی سرفه کنید یا گلوی خود را صاف کنید. پیش از نفس کشیدن لقمه را پایین دهید.
• بر بلعیدن غذا تمرکز کنید، در صورت نیاز، همراه غذا کمی آب نیز بنوشید.
• مایعات بیشتری مصرف کنید. آب نبات، یخ یا لیموناد، باعث می‌شود تا دهان شما بزاق بیشتری تولید کرده و بلع آسان‌تر شود.
•  اگر مایعات باعث سرفه در شما می‌شوند، غلظت آن‌ها را افزایش دهید.
• اگر جویدن برای شما مشکل است، از خوردن غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند، خودداری کنید.
• هنگام مصرف داروها، در صورت امکان آن‌ها را خرد کرده و با آبمیوه مصرف کنید. پیش از انجام این کار، حتما از داروساز یا پزشک خود، درباره قرص‌هایی که می‌توانید به این شکل مصرف کنید، سوال کنید.