آنچه در این مطلب می خوانیم:
- علائم اختلال شخصیت وابسته DPD
- دلایل ابتلا به اختلال شخصیت وابسته
- نحوه تشخیص DPD
- نحوه درمان اختلال شخصیت وابسته
- عوارض اختلال شخصیت وابسته
- آیا می توان از DPD پیشگیری کرد؟
اختلال شخصیت وابسته (DPD) یکی از شایعترین اختلالات شخصیتی مربوط به سلامت روان است که احتمال ابتلا به آن در زنان و مردان مساوی است. این اختلال معمولا در جوانی یا در بزرگسالانی در بستر رابطه هستند، ظاهر می شود.
علائم اختلال شخصیت وابسته DPD
افرادی که شخصیت وابسته دارند، از نظر عاطفی بیش از حد به افراد دیگر وابسته بوده و برای جلب رضایت دیگران، تلاش های زیادی می کنند. این افراد تمایل زیادی به نشان دادن رفتار نیازمندانه، منفعل داشته و به دلیل ترس از جدایی، به بقیه می چسبند.
از دیگر ویژگی های رایج این اختلال شخصیتی عبارت است از:
- ناتوانی در تصمیم گیری: این افراد حتی برای جزئی ترین تصمیمات خود مانند لباس پوشیدن، نیاز به مشورت و تایید دیگران دارند
- اجتناب از مسئولیت های مربوط به بزرگسالان، با رفتار منفعل: این افراد در تصمیم گیری هایی مانند مکان کار و زندگی، به همسر یا خانواده خود وابسته هستند
- ترس شدید از رها کردن و احساس تخریب و ناراحتی بعد از پایان روابط: فردی که به DPD مبتلا است، اغلب برای فرار از احساس ناراحتی ناشی از پایان رابطه، به محض پایان یافتن یک رابطه وارد رابطهی بعدی میشود.
- حساسیت به انتقاد
- عدم اعتماد بنفس و بدبینی نسبت به خود: این افراد معتقدند که توانایی مراقبت از خودشان را ندارند
- اجتناب از اعلام مخالفت خود: فرد دارای شخصیت وابسته به خاطر ترس از دست دادن حمایت یا تایید دیگران، از مخالفت کردن با آنها دوری می کنند
- ناتوان در شروع پروژه ها یا وظایف به دلیل عدم اعتماد به نفس
- این افراد تنها بودن برایشان سخت است
- تمایل به تحمل بدرفتاری و سوء استفاده دیگران برای از دست ندادن حمایت و تایید آنها
- ارجح دانستن نیازهای اطرافیان از نیازهای خودشان
- تمایل به ساده لوح بودن و در رؤیا سیر کردن
دلایل ابتلا به اختلال شخصیت وابسته
تاکنون، علت دقیق DPD مشخص نشده است، اما به احتمال زیاد، ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، رشدی، رفتاری و روانی در ابتلای افراد به آن نقش دارند. برخی از محققان معتقدند که سبک تربیتی والدین اقتدارگرا یا کنترل گر، می تواند ویژگی های شخصیت وابسته در افرادی که مبتلا به این اختلال هستند را توسعه دهد.
نحوه تشخیص DPD
به طور حتم، نحوه تشخیص اختلال شخصیت وابسته باید از اختلال شخصیت مرزی متمایز باشد. زیرا، افراد مبتلا به این دو اختلال، با وجود داشتن نشانه های مشترک، واکنش های متفاوتی از خود نشان می دهند.
در اختلال شخصیت مرزی، فرد به ترس از رها کردن، از طریق احساس خشم و تنبیه پاسخ می دهد. در DPD، فرد به ترس رها شدن، از طریق تسلیم شدن پاسخ می دهد و به دنبال رابطه دیگری برای حفظ وابستگی به آن است.
در تشخیص اختلال شخصیت وابسته، اگر فرد اکثر یا تمام علائم این اختلال را داشته باشد، پزشک با بررسی سابقه پزشکی و روانپزکی بیمار و معاینه فیزیکی او، ارزیابی را شروع می کند. باوجود اینکه برای تشخیص اختلالات شخصیتی هیچ آزمایش آزمایشگاهی وجود ندارد، اما پزشک برای اطمینان از نبودن علائم ناشی از بیماری های جسمانی، آزمایش های مختلفی تجویز می کند.
درصورتیکه پزشک، هیچ دلیل فیزیکی برای علائم فرد پیدا نکند، فرد را به روانپزشک، روانشناس یا سایر متخصصان مربوط به سلامت روان ارجاع می دهد تا نوع بیماری روانی او را تشخیص داده و درمان کنند. روانپزشکان و روانشناسان از مصاحبه و ارزیابی طراحی شده برای معاینهی یک فرد جهت تشخیص اختلال شخصیت استفاده می کنند.
نحوه درمان اختلال شخصیت وابسته
مانند بسیاری از اختلالات شخصیتی دیگر، افراد مبتلا به DPD به طور کلی به دنبال درمان خود نیستند و حتی داشتن مشکل در خود را انکار می کنند. این افراد ممکن است زمانی که یک مشکل ناشی از تفکر یا رفتار مربوط به این اختلال رخ می دهد و قادر به مقابله با آن نیستند، به درمان فکر کنند. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، زمینه روانی مناسبی برای ابتلا به افسردگی یا اضطراب دارند و همین، عاملی است که می تواند فرد را وادار به درمان کند.
روان درمانی (نوعی مشاوره) روش اصلی در درمان DPD است. هدف از درمان شخصیت وابسته این است که به فرد مبتلا به DPD کمک کند تا فعال تر و مستقل تر شود و یاد بگیرد که روابط سالم ایجاد کند.
درمان کوتاه مدت با اهداف خاص زمانی ترجیح داده می شود که تمرکز بر مدیریت رفتارهایی باشد که در عملکرد فرد اختلال ایجاد می کنند. نقش درمانگر در درمان بیماران مبتلا به شخصیت وابسته بسیار مهم است. روانشناس باید بتواند شرایط اتکای منفعلانه بیمار را خارج از محیط درمانی و مشاوره ای به خوبی ببیند و تشخیص دهد که علل بروز این رفتارها در بیمار چه بوده و چه درمان هایی می تواند به او کمک کند.
یکی از راهبردهای خاصی که می تواند در درمان DPD موثر باشد، آموزش قاطعیت و درمان شناختی-رفتاری (CBT) به بیمار است. در این روش، به فرد کمک می شود تا اعتماد به نفس داشته باشد و نگرش و دیدگاه جدیدی را نسبت به دیگران ایجاد کند.
درمان های معنادارتر در ساختار شخصیتی ازجمله: روان درمانی روانکاوانه یا روان پویشی طولانی مدت، زمانی اجرا می شود که اولین تجربیات از درمان اولیه بررسی شده و در آن فرد رفتارهایی مانند گیری مکانیسم های دفاعی، سبک های مقابله ای و الگوهای دلبستگی و صمیمیت را در روابط نزدیک نشان دهند.
دارو درمانی در افراد مبتلا به DPD،معمولا زمانی انجام می شود که بیمار به مشکلاتی مانند افسردگی یا اضطراب دچار شده باشد زیرا، معمولا دارو درمانی به خودی خود نمی تواند مشکلات اصلی ناشی از اختلالات شخصیتی را درمان کند. همچنین، درصورت مصرف دارو، باید به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرند، زیرا افراد مبتلا به DPD، ممکن است از داروهای تجویزی خاصی استفاده کنند.
عوارض اختلال شخصیت وابسته
افراد مبتلا به DPD در معرض خطر افسردگی، اختلالات اضطرابی و فوبیایی و همچنین سوء مصرف مواد هستند. آنها همچنین در معرض خطر سوء استفاده قرار می گیرند، زیرا خودشان می خواهند که برای حفظ رابطه با یک شریک غالب یا شخص قدرتمند، هر چیزی را انجام دهند.
با روان درمانی (مشاوره)، بسیاری از افراد مبتلا به DPD می توانند یاد بگیرند که چگونه انتخاب های مستقل تر را در زندگی خود انتخاب کنند.
آیا می توان از DPD پیشگیری کرد؟
اگرچه پیشگیری از اختلال شخصیتی مانند DPD ممکن است امکان پذیر نباشد، اما، درمان آن، گاهی می تواند به فردی که مستعد این اختلال است کمک کند تا بتواند روش های ابتکاری بیشتری برای برخورد با شرایط را بیاموزد.
به طورکلی، شکلگیری ساختار شخصیت یک فرآیند پیچیده است که از سنین اولیه آغاز می شود. محیط تربیتی و زندگی فرد ازجمله عواملی است که تاثیر زیادی در ایجاد اختلالات شخصیتی دارد و می تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. درمان این اختلالات با هدف اصلاح شخصیت، زمانی نتیجه بخش است که روان درمانی به موقع انجام شده و بیمار انگیزه زیادی برای تغییر داشته باشد. همچنین، در طول روان درمانی، وجود رابطه کاری و درمانی قوی بین بیمار و روانشناس نیز، تاثیر زیادی در روند درمانی بیمار دارد.
