ریفامپین

موارد و نحوه مصرف داروی ریفامپین (Rifampin)

 داروی ریفامپین (Rifampin) یک داروی ضد باکتری (آنتی بیوتیک) از دسته‌ی داروهای ضد توبرکلوز و زیرمجموعه داروهای داروهای ضد عفونت با طیف اثر گسترده و باکتریسید می‌باشد که از طریق مهار RNA باکتریایی اثر خود را اعمال می نماید. علاوه بر درمان سل، ریفامپین همراه با سایر داروها و در ترکیب با آنتی‌بیوتیک‌های دیگر در پیشگیری یا درمان انواع خاصی از عفونت ها (مانند سل نهفته یا فعال و بیماری مننگوکوک) استفاده می‌شود. توجه کنید که استفاده از آنتی بیوتیک‌ها مانند ریفامپین، در مواقعی که نیازی به آن وجود ندارد، می‌تواند منجر به عدم کارایی برای عفونت‌های بعدی شود.

داروی ریفامپین همچنین ممکن است برای کاهش باکتری‌های خاصی در بینی و گلو (که می‌تواند باعث مننژیت یا سایر عفونت‌ها شوند) استفاده شود. ریفامپین از انتشار این باکتری‌ها به افراد دیگر جلوگیری می‌کند، اما عفونت مننژیت فعال را درمان نمی‌کند.

پیش از مصرف داروی آنتی بیوتیک ریفامپین (Rifampin) و در هر بار خرید مجدد آن، بروشور ریفامپین را مطالعه کنید و هر سوالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید. 

قرص آنتی بیوتیک ریفامپین را طبق تجویز پزشک با معده خالی، با یک لیوان پر آب (240 میلی لیتر)، 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از غذا مصرف کنید؛ اگر آنتی اسید مصرف می‌کنید، بین آن و مصرف این دارو یک ساعت فاصله در نظر بگیرید. اگر نمی‌توانید کپسول را قورت دهید، کپسول را باز کنید و محتویات آن را روی یک قاشق پوره سیب خنک و نرم یا ژله بپاشید و بلافاصله کل مخلوط را بخورید. این مخلوط را برای استفاده در آینده آماده نکنید.

در صورت تجویز شربت 60میلی‌لیتر ریفامپین، آن را قبل از مصرف به خوبی تکان دهید و برای اندازه گیری، از سرنگ یا قاشق‌های مخصوص اندازه گیری (و نه قاشق آشپزخانه) استفاده کنید.

در صورت تجویز آمپول ریفامپین، یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی تزریق را انجام می‌دهد، اگر هنگام یا بعد از تزریق احساس سوزش، درد یا التهاب اطراف محل تزریق داشتید حتما او را مطلع سازید.

دوز مصرفی این دارو به وضعیت بیماری و واکنش به درمان بستگی دارد. بهتر است برای افزایش عملکرد دارو و جلوگیری از فراموشی مصرف، آن را در فواصل زمانی منظم و مشخصی مصرف کنید و برای جلوگیری از رشد مجدد عفونت، ریفامپین را یک دوره کامل مصرف کنید و حتی در صورت بهبود علائم عفونت مصرف را قطع نکنید چون ممکن است با قطع زودهنگام این دارو، باکتری‌ها اجازه‌ی رشد مجدد پیدا کنند. همچنین در صورت تشدید یا عدم درمان، حتما پزشک را در جریان قرار دهید.

موارد احتیاطی و هشدار هنگام درمان سل با ریفامپین

حین مصرف ریفامپین (Rifampin) برای درمان سل حتما موارد احتیاطی زیر را رعایت کنید:

پیش از شروع مصرف، اگر به ریفامپین یا هر دارو یا خوراکی دیگری حساسیت دارید پزشک را در جریان قرار دهید، این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که منجر به واکنش آلرژیک شود.

پیش از مصرف داروی ریفامپین برای درمان سل، پزشک را در جریان سابقه پزشکی خود قرار دهید. بخصوص در مورد:

• دیابت
• مشکلات کبدی (مانند هپاتیت)
• عفونت HIV
• سابقه مصرف یا سوء مصرف الکل (بعلت احتمال تشدید بیماری‌های کبدی، ریفامپین و نوشیدنی‌های الکلی را همزمان مصرف نکنید)

ریفامپین می‌تواند باعث کاهش عملکرد واکسن‌‌‌های دارای باکتری زنده (مانند واکسن تیفوئید) شود، قبل از واکسیناسیون، متخصص مراقبت‌های بهداشتی را از مصرف این دارو مطلع کنید. توقف مصرف داروی ریفامپین یا مصرف مجدد پس از یک دوره توقف بدون تجویز پزشک، ممکن است باعث بروز مشکلات کلیوی شود. معمولا این دارو تا زمانی که علائم بهبودی در نتایج آزمایش مشاهده شوند، مصرف می‌شود.

قبل از تجویز ریفامپین توسط پزشک یا پیش از هرگونه اقدام درمانی یا عمل جراحی، پزشک را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید (تجویزی، بدون نسخه و محصولات گیاهی)  قرار دهید.

عوارض جانبی داروی آنتی بیوتیک ریفامپین (Rifampin)

اگر پزشک داروی ریفامپین را برای شما تجویز می‌کند، از مزایا و عوارض احتمالی آن مطلع است، با این حال در صورت بروز هرکدام از علائم زیر، پزشک را مطلع سازید.

عوارض شایع جزئی و احتمالی داروی ریفامپین:

• ناراحتی معده
• سوزش سر دل
• حالت تهوع
• تغییرات قاعدگی
• سردرد

عوارض نادر ولی جدی داروی ریفامپین:

• علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)
• تغییرات روانی و خلقی (مانند گیجی، رفتار غیر معمول)
• خستگی غیر معمول، کبودی یا خونریزی آسان
• لکه های قرمز کوچک روی پوست، درد یا تورم مفاصل
• تنگی نفس جدید یا شدت یافته، درد قفسه سینه

علائم  واکنش آلرژیک بسیار جدی به داروی ریفامپین (مراجعه سریع به پزشک):

• تب مداوم
• تورم جدید در غدد لنفاوی جدید یا تورم قدیمی تشدید شده
• بثورات پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان یا گلو)
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

 داروی ریفامپین به ندرت ممکن است در هر زمان از دوره مصرف یا مدت‌ها پس از اتمام مصرف، به دلیل وجود باکتری به نام C.difficile  باعث ایجاد یک بیماری شدید روده شود. در صورت بروز ‌اسهال مداوم، درد شکم یا معده، گرفتگی و یا خون یا مخاط در مدفوع فوراً به پزشک خود اطلاع دهید و اگر به هریک از این عوارض دچار شدید، از محصولات ضد ‌اسهال یا دارو‌‌های حاوی مخدر استفاده نکنید چون ممکن است علائم را بدتر کنند.

ریفامپین به ندرت ممکن است باعث بیماری جدی کبدی شود، مخصوصا در صورت درمان ترکیبی با سایر داروها (مانند ایزونیازید، پیرازینامید). در صورت بروز علائم بیماری کبدی که در زیر عنوان شده‌اند، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

• تهوع
• استفراغ مداوم
• درد معده یا شکم
• ادرار تیره
• زردی چشم یا پوست

مصرف داروی ریفامپین برای دوره‌‌‌های طولانی یا مکرر ممکن است منجر به برفک د‌‌هان یا عفونت قارچی جدید واژن شود. در صورت مشاهده لکه‌‌‌های سفید در د‌‌هان، تغییر در ترشحات واژن یا سایر علائم جدید با پزشک خود تماس بگیرید.

احتمال تغییر رنگ ادرار عرق، بزاق یا اشک (زرد، نارنجی، قرمز یا قهوه ای) حین درمان سل با ریفامپین وجود دارد که بی ضرر است و با قطع مصرف از بین می رود، البته رنگ گرفتن دندان‌ها و لنز چشم ممکن است دائمی باشد.

اگر پس از مصرف ریفامپین (Rifampin) متوجه اثرات دیگری شدید که در بالا ذکر نشده است، با پزشک یا داروساز تماس بگیرید.

فراموشی و مصرف بیش از حد داروی ریفامپین

در صورت فراموشی مصرف ریفامپین، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، اگر به زمان نوبت بعدی نزدیک بودید، از نوبت فراموش شده صرف‌نظر کنید و دو دوز را باهم مصرف نکنید. در صورت استفاده این دارو با برنامه طولانی‌تر (مثلا دو نوبت در هفته) در صورت فراموشی، حتما پزشک را مطلع سازید.       

در صورت اوردوز با ریفامپین، فورا با 115 تماس بگیرید یا مریض را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید. علائم اوردوز ممکن است شامل تورم صورت یا چشم‌ها، خارش کل بدن، تغییر رنگ پوست یا چشم ها به نارنجی یا قرمز ، تهوع یا استفراغ، درد معده یا شکم، افزایش خستگی یا علائم بسیار جدی‌تر مثل غش کردن یا مشکل تنفسی باشد.

نکات مهم در استفاده از داروی ریفامپین (Rifampin)

در صورت استفاده از این دارو، نکات زیر را رعایت کنید:

• ریفامپین برای بیماری فعلی شما یعنی سل تجویز شده‌است، لذا از مصرف آن برای سایر موارد یا توصیه به افراد یا اشتراک گذاری آن خودداری کنید.
• در صورت نیاز به انجام برخی آزمایش‌ها جهت بررسی روند درمان (مانند عملکرد کبد یا کلیه، بیلی روبین، شمارش کامل خون) تمام اقدامات مربوطه را منظم و سروقت انجام دهید و در مورد نحوه دقیق انجام آنها از پزشک مشورت بگیرید.

نگهداری از داروی آنتی بیوتیک ریفامپین (Rifampin)

در دمای اتاق به دور از گرما و رطوبت، دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری شود. فرم مایع را می‌توان تا 4 هفته در دمای اتاق یا در یخچال نگهداری کرد.

در صورت عدم نیاز یا رد شدن تاریخ انقضاء، دارو را در توالت یا فاضلاب نریزید. از داروساز یا شرکت دفع زباله درباره برون ریزی داروها راهنمایی بگیرید.