داروی آنتی هیستامین پرومتازین

پرومتازین (Promethazine) یک آنتی هیستامین است که برای پیشگیری و درمان تهوع و استفراغ مربوط به شرایط خاص مانند قبل یا بعد از جراحی یا بیماری حرکت (هنگام سفر) و درمان علائم آلرژی مانند بثورات، خارش و آبریزش بینی استفاده می شود. همچنین ممکن است برای کمک به احساس خواب‌آلودگی یا آرامش قبل و بعد از جراحی یا کمک به برخی مسکن‌های ضد درد مخدر (مانند مپریدین) و برای مدت کوتاهی برای درمان آبریزش بینی ناشی از سرماخوردگی استفاده شود. این دارو به شکل قرص 10 و 25 میلی‌گرمی، آمپول 25و 50 میلی گرم و شربت 5 میلی گرمی تولید و به بازار عرضه می‌شود. این دارو نباید توسط کودکان کمتر از دو سال و کودکان مبتلا به بیماری کبدی استفاده شود.

هشدار: پرومتازین نباید توسط کودکان کمتر از 2 سال استفاده شود. زیرا ممکن است باعث تنفس آهسته یا کم عمق جدی شود که در مواردی می تواند جان بیمار را به خطر بیاندازد. در صورت مصرف این دارو توسط کودکان 2 سال یا بزرگتر، باید از کمترین دوز موثر استفاده شود و از سایر داروهایی که بر تنفس تأثیر می‌گذارند اجتناب شود، لذا در صورت بروز تنفس آهسته یا کم عمق فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.

علاوه بر این، در کودکان، داروهای ضد تهوع فقط باید در موارد استفراغ طولانی مدت با علت شناخته‌شده استفاده شوند، بنابرین از مصرف پرومتازین برای کودکان مبتلا به بیماری کبدی (از جمله سندرم احتمالی ری) اجتناب کنید.

موارد و نحوه مصرف داروی پرومتازین

پرومتازین (Promethazine) یک آنتی هیستامین است که با مسدود کردن یک ماده طبیعی خاص (هیستامین) که بدن شما در طی یک واکنش آلرژیک تولید می کند، عمل می کند و اثرات دیگر آن (مانند اثر ضد تهوع، آرام‌بخش یا تسکین درد) با تأثیر بر سایر مواد طبیعی (مانند استیل کولین) و تأثیر مستقیم بر بخش‌های خاصی از مغز عمل می‌کند. این دارو سرماخوردگی را درمان یا مدت آن را کوتاه نمی‌کنند و ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کند. سایر داروهای ضدسرفه و سرماخوردگی را که ممکن است حاوی مواد مشابه باشند، مصرف نکنید (همچنین به بخش تداخلات دارویی مراجعه کنید). همچنین از پزشک یا داروساز در مورد راه‌های دیگر برای تسکین علائم سرفه و سرماخوردگی (مانند نوشیدن مایعات کافی، استفاده از مرطوب کننده یا قطره یا اسپری بینی نمکی) راهنمایی بگیرید و برای کاهش احتمال بروز عوارض جانبی، تمام دستورالعمل‌های دوز مصرفی تجویز شده توسط پزشک را به دقت دنبال کنید.

قبل از مصرف این دارو و هربار خرید مجدد آن، راهنمای دارویی  داخل بسته‌ی دارو را مطالعه کنید و در صورت داشتن هرگونه سوال یا نیاز به راهنمایی، از پزشک یا مسئول داروخانه سوال کنید. شاید نیاز باشد قبل از مصرف این دارو، بینی خود با به آرامی خالی کنید.

این دارو را طبق تجویز پزشک (معمولاً 2 تا 4 بار در روز) به صورت خوراکی با یا بدون غذا مصرف کنید. برای درمان بیماری حرکت (Motion sickness)، اولین دوز دارو باید 30 تا 60 دقیقه قبل از شروع سفر مصرف شود و برای آلرژی، این دارو باید یک بار در روز قبل از خواب مصرف شود تا از خواب آلودگی در طول روز جلوگیری کند. همچنین برای قبل از جراحی، شب قبل یا درست قبل از عمل مصرف می‌شود و ممکن است طبق دستور پزشک بعد از عمل نیز ادامه یابد.

در صورت تجویز شربت 5 میلی گرمی پرومتازین، میزان دوز مصرفی را با قاشق مخصوص اندازه گیری کنید و از قاشق‌های خانگی استفاده نکنید چون ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.

میزان دوز مصرفی این دارو به وضعیت بیماری و واکنش به درمان و در کودکان به وزن کودک بستگی دارد، لذا سر خود میزان مصرف یا مدت زمان مصرف دارو را افزایش ندهید و پزشک را در جریان تمام داروهای مصرفی‌تان قرار دهید (اعم از داروهای نسخه‌ای، بدون نسخه و محصولات گیاهی) و  اگر بعد از استفاده از این دارو علائمتان بهبود نیافت و یا تشدید شد پزشک را مطلع کنید.

محصولات ضدسرفه و سرماخوردگی در کودکان کمتر از 6 سال، ایمن یا موثر نشان داده نشده‌است.

از این دارو، مگر در صورت دستور پزشک، برای درمان علائم سرماخوردگی در کودکان کمتر از 6 سال استفاده نکنید.

برخی از محصولات (مانند قرص‌ها یا کپسول‌های طولانی‌اثر) برای استفاده در کودکان کمتر از 12 سال توصیه نمی‌شود.

در کل توصیه می‌شود از پزشک خود جزئیات بیشتر در مورد استفاده ایمن از این دارو را بپرسید.

موارد احتیاطی در مصرف داروی پرومتازین

پیش از آنکه مصرف این دارو را شروع کنید، در صورت داشتن سابقه حساسیت به آن یا سایر فنوتیازین ها (مانند پروکلروپرازین) یا هرگونه حساسیت دارویی یا خوراکی دیگر، پزشک را در جریان قرار دهید زیرا ممکن است برخی از مواد سازنده‌ی این دارو باعث واکنش آلرژیک یا برخی مشکلات دیگر شود، همچنین پزشک خود را در جریان سابقه‌ی درمانی و پزشکی خود، به‌ ویژه در خصوص موارد زیر قرار دهید:

• مشکلات تنفسی (مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه-COPD، آپنه خواب)
• مشکلات خون یا سیستم ایمنی (مانند پوکی مغز استخوان)
• بیماری قلبی (مانند ضربان قلب نامنظم)
• فشار خون بالا
• بیماری کبد
• برخی اختلالات مغزی (مانند سندرم بدخیم نورولپتیک، سندرم ری یا تشنج)
• مشکلات معده یا روده (مانند انسداد یا زخم روده)
• تیروئید پرکار (پرکاری تیروئید)
• مشکل در ادرار کردن (مثلاً به دلیل بزرگ شدن پروستات)

این دارو باعث سرگیجه یا تاری دید می‌شود، و مصرف همزمان این دارو با الکل یا ماری‌جوانا(حشیش) این مشکل را تشدید می‌کند، لذا از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر خودداری کنید و تا زمانی که هوشیاری کامل‌تان را به دست نیاورده‌اید، از رانندگی و کار با دستگاه‌هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند، بپرهیزید.

قبل از هرگونه عمل جراحی، پزشک یا دندانپزشک را در جریان مصرف یا سابقه‌ی مصرف این دارو و همچنین تمام داروهای مصرفی‌تان (داروهای‌ تجویزی، داروهای‌ بدون نسخه و محصولات گیاهی) قرار دهید.

این دارو ممکن است شما را نسبت به نور خورشید حساس‌تر کند، به همین دلیل توصیه می‌شود بیرون از منزل از کرم ضد آفتاب و لباس محافظ استفاده کنید و زیاد زیر نور مستقیم آفتاب نمانید و از اتاق های برنزه کننده و لامپ‌های آفتابی استفاده نکنید و اگر دچار آفتاب سوختگی یا تاول یا قرمزی پوست شدید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

این دارو همچنین ممکن باعث کاهش تعریق و افزایش احتمال ابتلا به گرمازندگی شود، لذا از انجام کارهایی مثل کار سخت یا ورزش در هوای گرم یا استفاده از جکوزی که ممکن است باعث گرمازدگی شما شود، خودداری کنید. وقتی هوا گرم است مایعات زیادی بنوشید و لباس سبک بپوشید. اگر احساس گرمای بیش از اندازه داشتید، سریعا به دنبال مکانی برای خنک شدن و استراحت باشید و اگر دچار تب ادامه دار یا تغییرات روحی یا خلقی، سردرد یا سرگیجه شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

شربت پرومتازین ممکن است حاوی شکر یا الکل باشند، لذا در صورت ابتلا به دیابت، بیماری کبد یا هر بیماری دیگری که نیازمند محدود کردن یا اجتناب از شکر یا الکل در رژیم غذایی‌تان است، احتیاط کنید و از پزشک یا داروساز در مورد استفاده ایمن از این محصول سوال کنید.

کودکان ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو، به ویژه کند شدن تنفس و حرکات کنترل نشده حساس‌تر باشند (همچنین به بخش موارد احتیاطی و هشدار مراجعه کنید). این دارو اغلب به جای خواب آلودگی در کودکان خردسال باعث ایجاد هیجان می‌شود.

استفاده از این دارو در کودکانی که دچار کم آبی بدن شده‌اند، کسانی که سابقه خانوادگی سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) دارند و کسانی که به سختی از خواب بیدار می شوند، باید با احتیاط انجام شود.

این احتمال وجود دارد که افراد مسن، نسبت به برخی عوارض این دارو به ویژه خواب آلودگی، گیجی، یبوست یا مشکل در ادرار کردن حساسیت بیشتری داشته باشند. علاوه بر این موارد، سرگیجه و خواب آلودگی ممکن است در افراد مسن منجر به سقوط از ارتفاع یا آسیب دیدگی‌ فیزیکی شود.

عوارض جانبی داروی پرومتازین (Promethazine)

در صورت صلاحدید پزشک و تجویز این دارو برای شما، پزشک از مزایا و عوارض احتمالی این دارو برای شما مطلع است، البته اکثر افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی بخصوصی تجربه‌ نمی‌کنند، با این حال توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم زیر، حتما پزشک را مطلع سازید.

عوارض جانبی متداول و شایع پرومتازین (در صورت تشدید یا ادامه داشتن، به پزشک مراجعه کنید):

• خواب آلودگی
• سرگیجه
• یبوست
• تاری دید یا دوبینی
• خشکی دهان
• صدای زنگ در گوش
• احساس عصبانیت
• بی خوابی

به منظور کاهش خشکی دهان آب‌نبات (بدون قند) یا تکه یخ بمکید، آدامس (بدون قند) بجوید، آب بنوشید و یا از جایگزین‌های آب دهان استفاده کنید.

عوارض جانبی بعید ولی جدی پرومتازین (در صورت مشاهده، فورا به پزشک اطلاع دهید):

• غش کردن
• ضربان قلب آهسته
• تغییرات روحی یا روانی (مانند توهم، عصبی بودن، تحریک پذیری، بی قراری یا گیجی)
• حرکات غیرمعمول یا غیرقابل کنترل (مانند خیره شدن ثابت رو به بالا، پیچش گردن یا حرکات زبان)
• لرز
• مشکل در ادرار کردن
• خونریزی یا کبودی آسان
• علائم عفونت (مانند تب یا گلودرد مداوم)
• درد شدید معده یا شکم
• تهوع یا استفراغ مداوم
• زردی چشم یا پوست

عوارض جانبی بسیار بعید ولی بسیار جدی پرومتازین (در صورت مشاهده، مصرف را متوقف کرده و فورا به پزشک اطلاع دهید):

• تنفس آهسته یا کم عمق
• تشنج

به ندرت ممکن است این دارو باعث واکنش آلرژیک بسیار جدی شود، ولی توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم واکنش آلرژیک، فورا به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید:

• بثورات پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان یا گلو)
• سرگیجه‌ی شدید
• تنگی نفس

به ندرت ممکن است پرومتازین باعث یک بیماری بسیار جدی به نام سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) شود که ممکن است علائم زیر را داشته باشد، در صورت مشاهده، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• تب
• سفتی عضلات
• درد
• حساسیت یا ضعف
• خستگی شدید
• گیجی شدید
• تعریق
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• ادرار تیره
• علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)

ممکن است این لیست، دربرگیرنده‌ی تمام عوارض جانبی احتمالی این دارو نباشد، پس توصیه می‌شود در صورت بروز هرگونه علائم یا عارضه‌ی جانبی دیگر نیز، به پزشک اطلاع دهید.          

فراموشی و مصرف بیش از حد داروی پرومتازین

اگر مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید ولی اگر نزدیک به زمان دوز بعدی بودید، از مصرف دو دوز نزدیک به هم خودداری کنید و دوز فراموش شده را مصرف نکنید.

در صورتی که فردی دچار اوردوز با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید یا بیمار را سریعا به مراکز درمانی برسانید.

نکات مهم در مصرف داروی پرومتازین (Promethazine)

در صورت استفاده از داروی پرومتازین نکات زیر را رعایت کنید:

• این دارو را دقیقا طبق برنامه‌ی مصرفی که پزشک برایتان تجویز می‌کند مصرف کنید.
• این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده‌است، لذا از مصرف آن برای سایر موارد یا توصیه به افرادیا اشتراک گذاری آن خودداری کنید.

نحوه نگهداری از داروی پرومتازین(Promethazine)

برندهای مختلف بسیاری از داروها مانند پرومتازین دارای شرایط لازم مختلفی برای نگهداری هستند، بنابرین راهنمای دارویی ارائه شده در بسته بندی را مطالعه کنید و در صورت نیاز، از پزشک یا داروساز درباره‌ی نحوه‌ی نگهداری از برندی که خریداری می‌کنید مشورت بگیرید.

در صورت عدم نیاز به این دارو یا در صورت رد شدن تاریخ مصرف دارو، آن را دور بیندازید و هرگز این دارو را در توالت یا فاضلاب نریزید.