داروی ایپراتروپیوم بروماید

ایپراتروپیوم بروماید (Ipratropium Bromide) از جمله گشاد کننده های برونش و داروهای ضد آسم و متعلق به خانواده داروهای آنتی موسکارینیک ها - ضد اسپاسم ها است که با مهار گيرنده هاي موسكاريني موجب گشادي برونش و درمان مشکلات تنفسی می شود. این دارو به صورت اسپری استنشاقی 20 و 40 میکروگرم و نبولایزر 250میکروگرم موجود بوده و برای درمان انسداد برگشت پذيرراه هاي هوايي به ويژه برونشيت مزمن و التهاب غير آلرژيك غشاء مخاطي بيني همراه با آبريزش استفاده می شود. سرگیجه، تهوع، دلپیچه، خشکی دهان و یبوست از شایع ترین عوارض جانبی این دارو به شمار می روند. تجویز ایپراتروپیوم بروماید استنشاقی در افراد دارای حساسیت به آتروپین یا سایر داروهای دسته بلادونا و همچنین بیماران دارای سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم و مشکل در دفع ادرار با احتیاط صورت می گیرد. برخی از تداخلات این  دارو عبارتنداز: آکلیندینیوم، داروهای آنتی کولینرژیک، سیمتروپیوم، الوکسادولین، گلیکوپیرولات (استنشاق دهانی)، گلیکوپیرونیوم (موضعی) و ...

موارد و نحوه مصرف ایپراتروپیوم بروماید

از داروی ایپراتروپیوم (Ipratropium) برای کنترل و پیشگیری علائم بیماری COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه که شامل برونشیت و آمفیزمی نیز هست) نظیر خس‌خس سینه و تنگی نفس استفاده می شود. این دارو عضلات مجاری تنفسی را آرام می‌کند و به این ترتیب تنفس راحت‌تر می‌شود. کنترل علائم مشکلات تنفسی موجب صرف‌جویی در وقت کار و تحصیل بیماران می گردد.

به منظور پیشگیری از علائم بیماری ریوی لازم است که این دارو به صورت منظم مصرف شود. برای بهبود خس‌خس‌سینه یا تنگی نفس ناگهانی از اسپری سریع الاثر (مانند سالبوتامول) استفاده کنید، چون این دارو مانند داروهای سریع الاثر عمل نمی‌کند اما در صورت تجویز پزشک، گاها به منظور بهبود علائم خس‌خس سینه و تنگی نفس ناگهانی همراه با داروی سریع‌الاثر مصرف می‌شود.

پیش از مصرف این دارو و در هر بار خرید مجدد آن بروشور اطلاعات دارویی ارائه شده توسط شرکت سازنده را مطالعه کنید. این دارو به وسیله دستگاهی به نام نبولایزر که محلول را به ذرات قابل تنفس تبدیل می‌کند، مورد استفاده قرار می گیرد. روش صحیح آماده‌سازی محلول و استفاده از دستگاه را بیاموزید و اگر سوالی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید. بهتر از است که کودکان تحت نظارت یک بزرگسال از این دارو استفاده کنند. 

این دارو بی‌رنگ و شفاف است، توصیه می شود پیش از مصرف، دارو را از لحاظ وجود ذرات اضافی و تغییر رنگ بررسی کنید و در صورت وجود هریک از این موارد از مصرف دارو خودداری کنید.

این دارو را به کمک نبولایزر، بر اساس تجویز پزشک،  معمولا ۳ تا ۴ بار در روز (با فاصله ۶ تا ۸ ساعت) مصرف کرده و از تماس دارو با چشم اجتناب کنید. چون ممکن است باعث درد یا تحریک چشم، تاری دید موقت و سایر تغییرات بینایی شود. توصیه می‌شود به جای ماسک، به کمک قطعه دهانی از دستگاه استفاده کنید و یا اینکه در زمان مصرف دارو چشمان‌تان را ببندید. هر بار مصرف دارو حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و این محلول خوراکی یا تزریقی نیست. به منظور پیشگیری از عفونت، بر اساس دستورالعمل دارو دستگاه و قطعه دهانی یا ماسک را تمیز کنید. همچنین به منظور پیشگیری از خشکی دهان و تحریک گلو، دهانتان را بعد از مصرف دارو بشویید.

ممکن است در صورت تجویز پزشک ایپراتروپیوم با داروهای دیگر (مانند سالبوتامول) یا محلول نمک ترکیب شود، لذا به دقت از دستورات پزشک پیروی کنید و بعد از باز کردن ویال، محلول استفاده نشده را دور بریزید.

میزان مصرف این دارو به وضعیت بیماری و واکنش بدن به درمان بستگی دارد، بنابراین دوز دارو را خودسرانه افزایش ندهید. اگر این دارو را به صورت مستمر مصرف می‌کنید بهتر است که آن را در فواصل زمانی منظم مصرف کنید. می توانید برای کمک به یادآوری هر روز در زمان مشخصی از آن استفاده کنید.  

بین اسپری های مصرف روزانه (داروی نگهدارنده) و اسپری های موارد اورژانسی(داروی سریع‌الاثر) تمایز قائل شوید و تحت شرایط زیر، در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید:

• سرفه یا تنگی نفس جدید یا تشدید شونده
• خس‌خس سینه
• افزایش خلط
• تشدید نتایج دستگاه پیک فلومتر
• تنگی نفس در نیمه شب
• افزایش مصرف اسپری سریع‌الاثر (بیشتر از ۲ روز در هفته)
• عدم عملکرد صحیح اسپری سریع‌الاثر

همچنین توصیه می شود که تشخیص مشکلات حاد قابل درمان در منزل و موارد نیازمند مداخلات پزشکی را بیاموزید و اگر بیماری‌تان بهبود نمی‌یابد و یا تشدید می‌شود به پزشک اطلاع دهید.

موارد احتیاطی در مصرف ایپراتروپیوم بروماید استنشاقی

پیش از مصرف این دارو، در صورت حساسیت به این دارو یا آتروپین یا سایر داروهای دسته بلادونا یا هر ماده غذایی یا دارویی دیگری، به پزشک اطلاع دهید. ممکن است که برخی از مواد سازنده این دارو باعث بروز حساسیت و یا سایر مشکلات شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز صحبت کنید و سابقه پزشکی خود را به خصوص در موارد زیر به اطلاع پزشک برسانید:

• سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع زاویه بسته)
• مشکل در دفع ادرار (مانند موارد ناشی از بزرگ شدن پروستات)

این دارو می تواند باعث بروز احساس گیجی و تاری دید شود. الکل و ماریجوانا این وضعیت را تشدید می‌کنند. بنابراین توصیه می شود در انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند مانند رانندگی و کار با ماشین آلات احتیاط کرده و از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر خودداری کنید.

پیش از انجام عمل جراحی پزشک یا دندانپزشک را در جریان تمام داروهای مصرفی خود (شامل داروهای نسخه‌ای، ‌بدون نسخه و محصولات گیاهی)‌ قرار دهید.

ممکن است که سالمندان نسبت به عوارض جانبی این دارو بخصوص مشکل در دفع ادرار و نیز یبوست حساسیت بیشتری داسته باشند، از این رو توصیه می شود که مصرف ایپراتروپیوم در این رده سنی با احتیاط بیشتری همراه شود.

عوارض جانبی ایپراتروپیوم بروماید  (Ipratropium Bromide)

برخی عوارض متداول مصرف این دارو عبارت‌اند از:

• سرگیجه
• تهوع
• دلپیچه
• خشکی دهان
• یبوست

اگر هر کدام از این عوارض بعد از مدتی تشدید شد و یا بهبود نیافت فورا به پزشک اطلاع دهید و به خاطر داشته باشید که از نظر پزشک فواید این دارو برای شما بیشتر از عوارض آن است و اغلب افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند با عوارض جانبی حادی روبرو نمی‌شوند.

در موارد نادر افراد بعد از مصرف این دارو دچار خس‌خس سینه و مشکلات تنفسی ناگهانی می‌شوند. در صورت بروز این مشکل از اسپری سریع‌الاثر استفاده کرده و فورا به پزشک مراجعه کنید.

در صورت بروز عوارض حاد زیر فورا به پزشک اطلاع دهید:

• ضربان قلب شدید یا تند
•  ادرار دردناک یا دشوار

در صورت بروز عوارض جانبی بسیار حاد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:

• درد، تورم، قرمزی چشم
• تغییرات بینایی (مانند دیدن رنگین‌کمان در اطراف لامپ در شب، تاری دید)

واکنش آلرژیک بسیار شدید به این دارو نادر است، با این حال در صورت بروز علائم حساسیت شدید فورا به پزشک مراجعه کنید:

• راش پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان، گلو)
• سرگیجه شدید
• تنگی نفس

این مطلب تمام عوارض جانبی احتمالی این دارو را پوشش نمی دهد، لذا در صورت مشاهده سایر عوارض جانبی با پزشک تماس بگیرید.

فراموشی و مصرف بیش از حد ایپراتروپیوم استنشاقی

اگر مصرف یک نوبت از این دارو را فراموش کردید به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک نوبت بعدی باشد. نوبت بعدی را سر وقت مصرف کنید و میزان آن را دو برابر نکنید.

در صورتی که فردی دچار اوردوز با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید. در سایر موارد فورا به پزشک مراجعه کنید.

 نکات مهم در مصرف ایپراتروپیوم استنشاقی

این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده است، لذا از مصرف آن در موارد مشابه یا توصیه به دیگران اکیدا خودداری کنید.

شرایط نگهداری از ایپراتروپیوم استنشاقی

این دارو را در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهدارید. تمام داروها را از دسترس اطفال و حیوانات خانگی دور کنید.

هیچ دارویی را در فاضلاب تخلیه نکنید، اگر دوره مصرف ایپراتروپیوم شما تمام شده و یا تاریخ مصرف آن به پایان رسید، باقیمانده دارو را به درستی دور بریزید.