دفراسیروکس

دفراسیروکس چیست؟

دفراسیروکس به انگلیسی Deferasirox برای درمان و کاهش سطوح بالای آهن در بدن که ممکن است پس از دفعات مکرر تزریق خون ایجاد شود استفاده می‌شود. افراد مبتلا به تالاسمی که میزان آهن در خونشان بالا است از مهمترین مصرف کنندگان این دارو میباشند. انتقال خون مکرر ممکن است باعث انباشت آهن در بدن و بروز مشکلات مانند نارسایی قلبی، بیماری کبد و دیابت شود. این دارو به شکل قرص دفراسیروکس 125، 250 و 500 میلی‌گرمی تولید می‌گردد. احتمال بروز برخی عوارض جانبی شایع حین مصرف این دارو مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال و سرگیجه وجود دارد، ولی در موارد نادر و تحت شرایطی، احتمال بروز بیماری حاد کلیوی، کبدی یا خونریزی معده یا روده نیز وجود دارد، و توصیه می‌شود موارد احتیاطی لازم بخصوص در افراد مسن و افراد مبتلا به مشکلات کلیوی، خونی یا کبدی رعایت شود.

موارد مصرف دفراسیروکس

دفراسیروکس (Deferasirox) دارویی از دسته‌ی داروهای آنتاگونیست‌های فلزات سنگین است که برای درمان سطوح بالای آهن در بدن ناشی از چند بار تزریق خون و برای درمان سطوح بالای آهن در افراد مبتلا به یک اختلال خونی خاص که نیازی به تزریق خون ندارند (تالاسمی غیر وابسته به انتقال خون) استفاده می‌شود. این دارو با اتصال به آهن عمل می‌کند و به بدن اجازه می‌دهد تا آهن اضافی را از طریق مدفوع خارج کند. دفراسیروکس متعلق به دسته‌ای از داروها است که به عنوان عوامل کلات کننده آهن شناخته می‌شوند. این دارو در درمان بیماری های زیر تجویز میگردد:

• سطح بالای آهن
• مشکلات انعقاد خون
• تالاسمی
• بعد برخی از عمل های جراحی

تزریق خون مکرر اغلب در انواع خاصی از بیماری‌های خونی (مانند بیماری سلول داسی شکل یا کم خونی) مورد نیاز است، ولی انتقال خون با وجود فواید زیاد، باعث می‌شود بدن آهن زیادی را نگه دارد که این آهن اضافی در بدن انباشته و باعث مشکلاتی مانند نارسایی قلبی، بیماری کبد و دیابت می‌شود که با خلاص شدن بدن از شر آهن اضافی، خطر ابتلا به این بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند.

نحوه مصرف داروی دفراسیروکس

قبل از مصرف این دارو راهنمای دارویی داخل بسته‌ی دارو را مطالعه کنید و در صورت داشتن هرگونه سوال یا نیاز به راهنمایی، از پزشک یا مسئول داروخانه سوال کنید.

قرص دفراسیروکس 125، 250 و 500 میلی‌گرمی را طبق تجویز پزشک (معمولا یک بار در روز) به صورت خوراکی و با معده‌ی خالی یا با یک وعده غذایی سبک (مثلا یک مافین گندم کامل با مربا و شیر بدون چربی) مصرف کنید. از مصرف این دارو همراه با وعده غذایی پر کالری (بیش از 250 کالری) و پر چربی خودداری کنید، زیرا خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد، برای کسب اطلاعات بیشتر، از دکتر یا داروساز راهنمایی بگیرید. قرص‌ دفراسیروکس را با آب یا سایر نوشیدنی‌ها مصرف کنید و اگر در بلعیدن قرص‌ها مشکل دارید، می توانید قرص‌ها را خرد کرده و با غذاهای نرم (مانند پوره‌ی سیب یا ماست) مخلوط کنید و سپس تمام مخلوط دارو یا غذا را فوراً قورت دهید (این ترکیب را برای استفاده‌ی بعدی آماده نکنید). اگر از گرانول دفراسیروکس استفاده می‌کنید، دوز معین آن را روی غذای نرم (مانند پوره‌‎‌ی سیب یا ماست) بپاشید و بلافاصله تمام آن را مصرف کنید. آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم به دفراسیروکس متصل می‌شوند و ممکن است بر نحوه‌ی عملکرد آن تأثیر بگذارد، لذا از مصرف این دارو با آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم خودداری کنید. برای آنکه بیشترین نتیجه را از این دارو بگیرید، آن را طبق یک برنامه‌ی منظم مصرف کنید و برای جلوگیری از فراموشی مصرف، دارو را در یک زمان مشخصی از روز استفاده کنید. از آنجایی که دوز مصرفی شما بر اساس وضعیت پزشکی، وزن، آزمایشات آزمایشگاهی و پاسخ به درمان تعیین می‌شود، لذا دوز مصرفی یا مدت زمان مصرف دارو را سرخود افزایش یا کاهش ندهید چون با این کار نه تنها وضعیت شما بهبود نمی‌یابد بلکه خطر بروز عوارض جانبی افزایش پیدا می‌کند. در صورت بروز عوارض جانبی یا در صورت نیاز، پزشک شما ممکن است دوز مصرفی‌تان را به تدریج کاهش دهد یا درمان شما را متوقف کند، بنابرین دستورالعمل‌های پزشک را به دقت دنبال کنید.

چه کسانی نباید دفراسیروکس مصرف کنند

پیش از آنکه مصرف این دارو را شروع کنید، در صورت داشتن سابقه‌ی حساسیت به دفراسیروکس (Deferasirox) و یا هرگونه حساسیت دارویی یا خوراکی دیگر، پزشک را در جریان قرار دهید زیرا ممکن است برخی از مواد سازنده‌ی این دارو باعث واکنش آلرژیک یا برخی مشکلات دیگر شود، همچنین پزشک خود را در جریان سابقه‌ی درمانی و پزشکی خود، به‌ ویژه در خصوص موارد زیر قرار دهید:

• بیماری کلیوی
• بیماری کبد
• تعداد کم پلاکت‌ها
• سرطان پیشرفته
• برخی اختلالات مغز استخوان که شامل سلول‌های خون‌ساز آسیب دیده (سندرم‌های میلودیسپلاستیک پرخطر) می‌شود

این دارو باعث سرگیجه یا تاری دید می‌شود، و مصرف همزمان این دارو با الکل یا ماری‌جوانا(حشیش) این مشکل را تشدید می‌کند، لذا مصرف مشروبات الکلی را محدود کنید و در صورت سابقه‌ی مصرف ماری جوانا، به پزشک اطلاع دهید. ضمنا تا زمانی که هوشیاری کامل‌تان را به دست نیاورده‌اید، از رانندگی و کار با دستگاه‌هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند، خودداری کنید.

قبل از هرگونه عمل جراحی، پزشک یا دندانپزشک را در جریان مصرف یا سابقه‌ی مصرف داروی دفراسیروکس و همچنین تمام داروهای مصرفی‌تان (داروهای‌ تجویزی، داروهای‌ بدون نسخه و محصولات گیاهی) قرار دهید.

این احتمال وجود دارد که افراد مسن، نسبت به برخی عوارض این دارو به ویژه مشکلات کبدی، خونریزی معده یا روده و زخم‌ها حساسیت بیشتری داشته باشند. کودکان نیز ممکن است به برخی از عوارض این دارو به ویژه مشکلات کلیوی و کم شنوایی حساس‌تر باشند.

هشدار:

دفراسیروکس (Deferasirox) به ندرت باعث بیماری جدی (احتمالاً کشنده) کلیوی، بیماری کبدی و خونریزی معده یا روده می‌شود. خطر ابتلا به بیماری کلیوی در افراد مبتلا به مشکلات کلیوی و افراد مبتلا به بیماری های خونی جدی، بیماری کبد در افراد مبتلا به مشکلات کبدی (مانند سیروز) و افراد مسن و خونریزی معده یا روده در افراد مسن مبتلا به بیماری های خونی جدی (از جمله سرطان های خون) بیشتر می باشد. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید و همچنین قسمت عوارض جانبی را مطالعه کنید.

البته در حین مصرف این دارو، پزشک شما را از نزدیک تحت نظر خواهد داشت، پس تمام برنامه‌های پزشکی و آزمایشگاهی را به طور منظم انجام دهید.

عوارض دفراسیروکس

در صورت صلاحدید پزشک و تجویز این دارو برای شما، پزشک از مزایا و عوارض احتمالی این دارو برای شما مطلع است، البته اکثر افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی بخصوصی تجربه‌ نمی‌کنند، با این حال توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم درج شده در این قسمت، حتما پزشک را مطلع سازید.

عوارض جانبی متداول و شایع دفراسیروکس (در صورت تشدید یا ادامه داشتن، به پزشک مراجعه کنید):

• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• سرگیجه

عوارض جانبی بعید ولی جدی دفراسیروکس (در صورت مشاهده، فورا به پزشک اطلاع دهید):

• کاهش شنوایی
• تغییرات بینایی (مانند تاری دید)
• به ندرت ممکن است این دارو باعث واکنش آلرژیک بسیار جدی شود، ولی توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم واکنش آلرژیک، فورا به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید:
• بثورات پوستی
• خارش یا تورم (بخصوص در صورت، زبان یا گلو)
• سرگیجه‌ی شدید
• تنگی نفس

در صورت ابتلا به هر بیماری که ممکن است باعث کم آبی بدن شود (از جمله تب، اسهال یا استفراغ) یا اگر قادر به نوشیدن مایعات نیستید، فوراً به پزشک اطلاع دهید. ممکن است پزشک نیاز به قطع یا تنظیم درمان داروی دفراسیروکس، به ویژه در کودکان داشته باشد.

این دارو به ندرت باعث مشکلات جدی معده یا روده (مانند خونریزی معده یا روده و زخم) می‌شود، لذا اگر متوجه هر یک از عوارض جانبی بعید اما جدی زیر شدید، مصرف دفراسیروکس را قطع کنید و فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

• مدفوع سیاه یا خون آلود
• استفراغ شبیه تفاله قهوه
• درد مداوم معده یا شکم

داروی دفراسیروکس (Deferasirox) به ندرت باعث بیماری جدی (احتمالاً کشنده) کبد می‌شود، بنابرین در صورت داشتن علائم آسیب کبدی از جمله موارد زیر، فورا پزشک را مطلع سازید:

•  تهوع یا استفراغ مداوم
• از دست دادن اشتها
• درد معده یا شکم
• زردی چشم یا پوست
• ادرار تیره

دفراسیروکس ممکن است به ندرت باعث مشکلات کلیوی بسیار جدی (احتمالاً کشنده) شود، در صورت بروز علائم مشکلات کلیوی زیر، فورا به پزشک خود اطلاع دهید:

• تغییر در مقدار ادرار
• ادرار کف آلود

دفراسیروکس معمولاً باعث ایجاد راش‌هایی می‌شود که جدی نیستند، با این حال، ممکن است نتوانید آن را از یک بثورات نادر که نشانه‌ی یک واکنش شدید باشد، تشخیص دهید، پس در صورت بروز هرگونه بثورات پوستی فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

این دارو عملکرد مغز استخوان را کاهش می‌دهد و ممکن است منجر به کاهش تعداد گلبول‌های خونی مانند گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت‌ها شود. همچنین این اثر کم خونی را بدتر می‌کند، توانایی بدن شما برای مبارزه با عفونت را کاهش می‌دهد و یا باعث کبودی یا خونریزی آسان می‌شود. توصیه می‌شود در صورت بروز هر یک از علائم بعید زیر فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

• خستگی غیرمعمول
• رنگ پریدگی پوست
• علائم عفونت (مانند تب، لرز یا گلودرد مداوم)
• کبودی یا خونریزی آسان

ممکن است این لیست، دربرگیرنده‌ی تمام عوارض جانبی احتمالی این دارو نباشد، پس توصیه می‌شود در صورت بروز هرگونه علائم یا عارضه‌ی جانبی دیگر نیز، به پزشک اطلاع دهید.           

فراموشی و مصرف بیش از حد داروی دفراسیروکس

اگر مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید ولی اگر نزدیک به زمان دوز بعدی بودید، از مصرف دو دوز نزدیک به هم خودداری کنید و دوز فراموش شده را مصرف نکنید.

در صورتی که فردی دچار اوردوز با این دارو شده است و عوارض حادی مانند بی‌هوشی یا تنگی نفس دارد با ۱۱۵ تماس بگیرید یا بیمار را سریعا به مراکز درمانی برسانید.

نکات مهم هنگام استفاده از داروی دفراسیروکس (Deferasirox)

در صورت استفاده از داروی دفراسیروکس نکات زیر را رعایت کنید:

این دارو را دقیقا طبق برنامه‌ی مصرفی که پزشک برایتان تجویز می‌کند مصرف کنید.

این دارو برای بیماری فعلی شما تجویز شده‌است، لذا از مصرف آن برای سایر موارد یا توصیه به افراد یا اشتراک گذاری آن خودداری کنید.

در صورت نیاز به انجام برخی آزمایش‌ها جهت بررسی روند درمان، تمام اقدامات مربوطه را منظم و سروقت انجام دهید و در مورد نحوه‌ی دقیق انجام آنها از پزشک مشورت بگیرید.

نگهداری از داروی دفراسیروکس

برندهای مختلف بسیاری از داروها مانند دفراسیروکس دارای شرایط لازم مختلفی برای نگهداری هستند، بنابرین راهنمای دارویی ارائه شده در بسته بندی را مطالعه کنید و در صورت نیاز، از پزشک یا داروساز درباره‌ی نحوه‌ی نگهداری از برندی که خریداری می‌کنید مشورت بگیرید. همچنین تمامی داروها باید از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهداری شوند.

در صورت عدم نیاز به این دارو یا در صورت رد شدن تاریخ مصرف دارو، آن را دور بیندازید و هرگز این دارو را در توالت یا فاضلاب نریزید.