دیابت نوع 2 یکی از انواع شایع بیماری دیابت و یک بیماری مادام العمر است که بدن را از استفاده صحیح از انسولین باز می دارد. گفته می شود که افراد مبتلا به دیابت نوع 2، مقاومت انسولینی دارند.
از آنجایی که احتمال ابتلای افراد میانسال یا مسن تر به این نوع دیابت بسیار بیشتر است، به آن دیابت بزرگسالان نیز گفته می شود. اما دیابت نوع 2 عمدتا به دلیل چاقی، بر کودکان و نوجوانان نیز تأثیر می گذارد. دیابت نوع 2 شایع ترین نوع دیابت است.
علائم و نشانه های دیابت نوع 2
علائم دیابت نوع دو می توانند بسیار خفیف باشند به طوری که فرد مبتلا متوجه ابتلا به آن نشود. حدود 8 میلیون نفر از افراد نمی دانند که به دیابت نوع 2 مبتلا هستند. درصورتی که دارای علائمی همچون علائم زیر هستید، به پزشک مراجعه نمایید:
- تشنگی زیاد
- دفع ادرار زیاد
- تاری دید
- زودرنج بودن
- احساس مور مور شدن ( نوعی احساس خواب رفتگی) یا بی حسی در دست یا پا
- احساس خستگی و کمبود انرژی که معمولا با خوابیدن برطرف نمی شود
- زخم هایی که ترمیم نمی شوند
- عفونت های قارچی که مدام عود می کنند
- احساس گرسنگی
- کاهش وزن بدون تلاش
- ابتلا به عفونت های بیشتر
* اگر در اطراف گردن یا زیر بغل خود جوش های تیره دارید، به پزشک مراجعه کنید. این جوش ها احتمالا آکانتوز نیگریکانس هستند که می توانند نشانه هایی از مقاوم شدن بدن در برابر انسولین باشند.
علت ابتلا به دیابت نوع 2
لوزالمعده هورمونی به نام انسولین می سازد. این هورمون ها به سلول های بدن کمک می کنند تا گلوکز( نوعی قند) موجود در غذایی که می خورید را به انرژی تبدیل کند. بدن افراد مبتلا به دیابت نوع 2 انسولین تولید می کند، اما سلول ها آنطور که باید نمی توانند از آن استفاده کنند.
در ابتدای بیماری دیابت، لوزالمعده برای اینکه بتواند گلوکز بیشتری به سلول ها برساند، انسولین بیشتری تولید می کند. اما در نهایت، لوزالمعده نمی تواند به این کار ادامه دهد و در نتیجه گلوکز زیادی در خون جمع می شود.
معمولا ترکیبی از شرایط مختلف می تواند منجر به دیابت نوع2 شود که ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- ژن ها: دانشمندان موفق به یافتن ژن هایی شده اند که می توانند بر نحوه ساخت انسولین توسط بدن تأثیر بگذارند.
- اضافه وزن: اضافه وزن یا چاقی می تواند باعث ایجاد مقاومت انسولینی شود، به خصوص اگر وزن و چربی اضافی در اطراف قسمت میانی بدن باشد.
- سندروم متابولیک: افراد مبتلا به مقاومت انسولینی غالبا دارای گروهی از شرایط مختلف هستند که شامل، قندخون بالا، چربی اضافه اطراف و دور کمر، فشارخون بالا، کلسترول و تری گلیسیرید بالا می شود.
- گلوکز بیش از حد در کبد: زمانی که قندخون پایین است، کبد، گلوکز را، هم می سازد و هم به بیرون از خود ارسال می کند. بعد از اینکه غذا می خورید، قندخون شما بالا می رود و کبد شما معمولا کند می شود و گلوکز خود را برای بعد ذخیره می کند. اما کبد برخی از افراد این کار را نکرده و به تولید قند ادامه می دهد.
- ارتباط بد و نامناسب میان سلول ها: برخی اوقات، سلول ها سیگنال اشتباه ارسال می کنند یا پیام ها را به درستی برداشت و دریافت نمیکنند. هنگامی که این مشکلات، بر نحوه ساخت و استفاده سلول ها از انسولین یا گلوکز تأثیر می گذارند، یک واکنش زنجیره ای رخ می دهد که می تواند منجر به دیابت شود.
- سلول های بتای شکسته: اگر سلول هایی که انسولین تولید می کنند مقدار اشتباهی از انسولین را در زمان نامناسبی به بیرون ارسال کنند، قندخون شما کاهش می یابد. قندخون بالا نیز می تواند به این سلول ها آسیب برساند.
عوامل موثر در ابتلا دیابت نوع 2
موارد مشخصی احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. هر چه یک فرد تعداد بیشتری از این عوامل را دارا باشد، احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در او بیشتر خواهد شد. برخی از این موارد عبارتند از:
- سن45 سال یا بیشتر
- ابتلای یکی از اعضای خانواده به دیابت
- داشتن قومیت آمریکایی آفریقایی تبار، بومی آلاسکا، بومی آمریکایی، آسیایی آمریکایی، اسپانیایی یا لاتین تبار، یا Pacific Islander American(آمریکایی که اصالت خانوادگی آن به جزایر اقیانوس آرام بر میگردد)
- عوامل خطرزای مرتبط با سلامت و سابقه پزشکی افراد شامل موارد زیرهستند:
- پیش دیابت
- بیماری قلب و عروقی
- فشارخون بالا، حتی اگر درمان شده یا تحت کنترل باشد
- HDL کم یا کلسترول خوب کم
- تری گلیسیرید بالا
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- حاملگی بر فرزندی که بیش از 4 کیلوگرم وزن دارد
- سابقه ابتلا به دیابت بارداری در زمان بارداری
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- افسردگی
موارد دیگری وجود دارند که خطر ابتلای افراد به دیابت را افزایش می دهند و با عادت های روزانه و سبک زندگی آنها در ارتباط هستند. این ها مواردی هستند که افراد میتوانند در مورد آنها کاری کرده و تغییراتی اعمال کنند:
- ورزش نکردن یا کم ورزش کردن
- سیگار کشیدن
- استرس
- خواب بسیار زیاد یا بسیار کم
تشخیص دیابت نوع 2 و تست های مربوط به آن
پزشک ممکن است برای یافتن نشانه هایی از دیابت نوع دو خون فرد را مورد آزمایش قرار دهد. معمولا، آنها فرد مشکوک به دیابت را طی 2 روز آزمایش می کنند تا تشخیص خود را تأیید کنند. اما درصورتی که قندخون فرد بسیار بالا باشد یا علائم زیادی داشته باشد، تنها یک تست برای تشخیص بیماری کافی است.
- A1c: این نمایه بیانگر میانگین قندخون در 2 یا 3 ماه گذشته است.
- قندخون ناشتا: در این تست، قندخون فرد را در حالی که ناشتا است اندازه میگیرند. قبل از انجام این تست، فرد باید به مدت 8 ساعت، به جز آب، نه چیزی بخورد نه بیاشامد.
- تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): این تست 2 ساعت قبل و بعد از اینکه چیز شیرینی مصرف شود، قندخون را اندازه می گیرد تا نحوه مدیریت بدن با قند را بررسی کند.
درمان دیابت نوع 2
مدیریت و درمان دیابت نوع 2 نیازمند ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی و دارو های مصرفی می باشد.
تغییر در سبک زندگی
ممکن است قادر باشید تنها با رعایت رژیم و انجام ورزش، به سطح قندخون نرمال دست پیدا کنید.
- کاهش وزن: کاهش وزن اضافی می تواند کمک بسیاری در کاهش قند خون کند. با اینکه کاهش 5 درصد از وزن بدن برایتان مناسب است، اما از دست دادن حداقل 7 درصد و حفظ آن در این مقدار ایده آل به نظر می رسد. این به این معناست که فردی با 82 کیلوگرم وزن، میتواند سطح قندخون خود را با حدود 6 کیلوگرم کاهش وزن، تغییر دهد. کاهش وزن در ابتدا می تواند سخت و مشکل به نظر برسد، اما میتوان با خوردن و کنترل غذاهای سالم شروع کرد.
- خوردن غذاهای سالم: هیچ رژیم خاصی برای مبتلایان به دیابت نوع 2 وجود ندارد. یک متخصص تغذیه تنها می تواند در مورد مقدار مصرف کربوهیدرات و تنظیم برنامه غذایی مناسب که بتوانید به آن عمل کنید، به شما کمک کند. در رژیم غذایی خود بر روی موارد زیر تمرکز کنید:
- مصرف کالری کمتر
- کاهش مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده، به ویژه شیرینی ها
- افزودن میوه و سبزیجات به رژیم غذایی
- دریافت فیبر بیشتر
- ورزش: تلاش کنید که روزانه بین 30 تا 60 دقیقه فعالیت فیزیکی داشته باشید. می توانید ورزش هایی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا، یا هر ورزش دیگری که باعث افزایش تپش قلب می شود را انجام دهید. علاوه بر این، تمرین های قدرتی مانند یوگا یا وزنه برداری را نیز به برنامه ورزشی خود اضافه کنید. اگر دارویی مصرف میکنید که قندخون شما را کاهش می دهد، احتمالا باید قبل از انجام ورزش میان وعده ای مصرف نمایید.
- مراقب سطح قندخون خود باشید. بسته به نوع درمانتان، به خصوص اگر از انسولین استفاده می کنید، پزشک در مورد نیاز شما به تست قندخون و مقدار انجام آن در طول روز به شما خواهد گفت.
مصرف دارو
اگر با تغییر سبک زندگی، قادر به کنترل سطح نرمال قندخون خود نبودید، ممکن است که پزشک مصرف دارو را برایتان تجویز کند. برخی از معروف ترین داروهای درمان دیابت نوع 2 شامل موارد زیر می شوند.
توجه داشته باشید که داروهای زیر صرفا جهت افزایش اطلاعات شما بوده و برای مصرف آن حتما باید تجویز پزشک باشد.
- مهارکننده آلفا گلوکوزیداز: مانند آکاربوز
- متفورمین: به طور معمول داروی درمان دیابت متفورمین اولین داروی مورد استفاده برای درمان دیابت نوع 2 می باشد. این دارو مقدار گلوکز تولیدی توسط کبد را کاهش می دهد و به بدن کمک می کند که پاسخ بهتری به انسولین تولید شده بدهد.
- سولفونیل اوره: این گروه از داروها به بدن کمک میکنند تا انسولین بیشتری تولید کنند. این گروه شامل گلیمپیرید، گلیپیزید و گلیبورید و گلی بنکلامید می شوند.
- مگلیتینیدها: این داروها در تولید انسولین بیشتر به بدن کمک میکنند. مگلیتینیدها سریعتر از گروه سولفونیل اوره عمل میکنند. در این گروه ممکن است پزشک برای درمان دیابت نوع 2 ناتگلینید یا رپاگلینید را تجویز کند.
- تیازولیدین دیون ها: این داروها مانند متفورمین، بدن را نسبت به انسولین حساس تر میکنند. شما در این گروه می توانید پیوگلیتازون یا روزیگلیتازون را دریافت کنید. اما این داروها همچنین ریسک ابتلا به مشکلات قلبی را بالا می برند، در نتیجه این داروها اولین انتخاب برای درمان دیابت نخواهند بود.
- مهارکننده های DPP-4: این داروها شامل لیناگلیپتین، ساکساگلیپتین و سیتاگلیپتین هستند که به کاهش سطح قندخون شما کمک می کنند. اما می توانند باعث ایجاد درد مفاصل و التهاب لوزالمعده نیز بشوند.
- آگونیست های گیرنده GLP-1: این داروها به صورت تزریقی بوده و باعث کند کردن فرایند هضم غذا و پایین اوردن سطح قند خون می شوند. اگزناتید، لیراگلوتاید و semaglutide برخی از رایج ترین این دسته دارویی هستند.
- مهارکننده های SGLT2: این دسته، به تولید کمتر گلوکز توسط کلیه ها کمک می کنند. در این گروه ممکن است داروهایی مانند: کاناگلیفلوزین، داپاگلیفلوزین یا امپاگلیفلوزین برایتان تجویز شود. امپاگلیفلوزین همچنین در کاهش خطر بستری شدن در بیمارستان یا مرگ ناشی از نارسایی قلبی موثر است.
- انسولین: مانند انسولین دتمیر یا انسولین گلارژین.
در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دارو های درمان دیابت به دسته بندی دارو های درمان دیابت در داروبین مراجعه فرمایید
حتی اگر سبک زندگی خود را تغییر دهید و داروهای خود را همانطور که تجویز شده است، مصرف نمایید، باز هم ممکن است که با گذشت زمان قندخون شما بدتر شود. این به این معنا نیست که شما کار اشتباهی انجام داده اید، بلکه دیابت در طول زمان پیشرفت می کند و بسیاری از افراد در نهایت به بیش از یک دارو نیاز خواهند داشت.
وقتی شما بیش از یک دارو برای کنترل دیابت خود مصرف میکنید، این درمان، درمان ترکیبی نامیده می شود.
در این صورت، شما و پزشک باید با هم همکاری کنید تا بهترین ترکیب دارویی برای بدنتان را بیابید. معمولا در این ترکیب دارویی به مصرف متفورمین ادامه داده و یک مورد دیگر در کنار آن مصرف خواهید کرد.
این موضوع به شرایط شما بستگی دارد. برخی از داروها افزایش شدید قندخون (هیپرگلیسمی) که بلافاصله بعد از خوردن غذا ایجاد می شود را کنترل می کنند. داروهای دیگر، بیشتر در توقف افت و کاهش قندخون (هیپوگلیسمی) که بین وعده های غذایی اتفاق می افتد، موثر هستند. برخی از داروها ممکن است در کنار کمک به دیابت به کاهش وزن و کلسترول نیز کمک کنند.
بسیار مهم است که با پزشک خود در مورد احتمال بروز هرگونه عارضه جانبی توسط داروها صحبت کنید. درصورتی که برای درمان بیماری دیگری غیر از دیابت دارو مصرف می کنید، باید آنها را با پزشک درمیان گذاشته و در هر تصمیمی مد نظر قرار دهید.
توجه داشته باشید که در هنگام شروع به مصرف ترکیب جدیدی از داروها، باید مراجعه به پزشک را بیشتر کنید.
ممکن است متوجه شوید که اضافه کردن داروی دوم، به کنترل قندخون شما کمکی نمی کند، یا ترکیب دو دارو تنها برای مدت کوتاهی موثر است. درصورت بروز این اتفاق، پزشک ممکن است یک داروی غیرانسولینی به عنوان داروی سوم برای شما در نظر بگیرد، یا ممکن است انسولین درمانی را شروع کنید.
پیشگیری از دیابت نوع 2
پیروی از یک سبک زندگی سالم، میتواند در کاهش ریسک ابتلا به دیابت کمک کند.
- در صدد کاهش وزن خود باشید. کاهش وزن به اندازه 7 تا 10 درصد از وزن شما می تواند ریسک ابتلای شما به دیابت نوع 2 را تا 50 درصد کاهش دهد.
- فعال تر شوید. 30 دقیقه پیاده روی سریع به صورت روزانه میتواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را حدود 30 درصد کاهش دهد.
- غذای درست و مناسب مصرف کنید. از مصرف کربوهیدرات های بسیار فرآوری شده، نوشیدنی های شیرین شده با شکر و چربی های ترانس و اشباع شده بپرهیزید. مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده را محدود کنید.
- ترک سیگار. با پزشک خود همکاری کنید تا شما را از افزایش وزن بعد از ترک مصون نگه دارد، در این صورت شما با حل یک مشکل، مشکل دیگری را ایجاد نمی کنید.
عوارض دیابت نوع 2
داشتن قندخون بالا می تواند با گذشت زمان، آسیب ها و مشکلات زیادی را در قسمت های مختلف بدن ازجمله موارد زیر بوجود آورد:
- قلب و عروق: شما تا 5 برابر بیشتر از افراد دیگر شانس ابتلا به بیماری قلبی یا سکته را دارید. شما همچنین در خطر بالای گرفتگی عروق (atherosclerosis) و درد سینه (angina) خواهید بود.
- کلیه ها: اگر کلیه های شما آسیب دیده باشند یا نارسایی کلیه داشته باشید، ممکن است نیاز به دیالیز یا حتی پیوند کلیه داشته باشید.
- چشم ها: قندخون بالا میتواند به رگ های ریز خونی پشت چشم شما آسیب وارد سازد (رتینوپاتی). اگر این مشکل درمان نشود ممکن است منجر به کوری چشم شود.
- اعصاب: آسیب به اعصاب میتواند منجر به ایجاد مشکلات در هضم غذا، احساس در پاها و پاسخ جنسی شما شود.
- پوست: گردش خون در بدن به خوبی انجام نمی شود، در نتیجه زخم ها دیرتر بهبود می یابند و میتوانند منجر به عفونت شوند.
- بارداری: زنان مبتلا به دیابت بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر سقط جنین، مرده زایی یا نوزادی با نقص مادرزادی هستند.
- خواب: ممکن است دچار اختلال sleep apnea شوید، شرایطی که در آن در حالی که خواب هستید تنفس شما متوقف و دوباره از سر گرفته می شود.
- شنوایی: شما نسبت به دیگران احتمال بیشتری در داشتن مشکلات شنوایی دارید که البته دلیل این موضوع مشخص نیست.
- مغز: قندخون بالا میتواند به مغز شما آسیب برساند و می تواند خطر ابتلای شما به آلزایمر را افزایش دهد.
- افسردگی: افراد مبتلا به دیابت، 2 برابر بیش تر از دیگر افراد مستعد افسرده شدن هستند.
نحوه مدیریت دیابت نوع 2
بهترین راه پیشگیری از بروز عوارض ذکر شده این است که دیابت نوع 2 خود را به خوبی مدیریت کنید.
- داروهای دیابت خود را سر موقع مقرر مصرف کنید.
- قندخون خود را بررسی کنید.
- به درستی غذا بخورید و هیچ وعده غذایی را حذف نکنید.
- در صورت بروز نشانه های اولیه مشکل، برای بررسی آن به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید.
پزشکان موثر در دیابت نوع 2
متخصصان زیادی هستند که میتوانند به شما کمک کنند تا زندگی بهتری حتی در صورت داشتن دیابت داشته باشید. این افراد شامل:
- متخصصان غدد
- پرستاران
- متخصصان تغذیه
- چشم پزشک
- دندانپزشک
مرکز سلامت دیابت داروبین مرجع پاسخ به تمامی سوالات در خصوص بیماری دیابت می باشد
10 سوال برای پرسش از پزشک خود درباره دیابت
اگر اخیرا مشخص شده است که شما مبتلا دیابت نوع 2 هستید، در مراجعه بعدی به پزشک سوالات زیر را مطرح نمایید:
- آیا داشتن دیابت به این معناست که من در خطر ابتلای بالاتری به دیگر مشکلات پزشکی هستم؟
- آیا باید مراجعه به دیگر پزشکان را مانند چشم پزشک شروع کنم؟
- هر چند مدت یکبار باید قندخون خود را آزمایش کنم و اگر خیلی بالا یا پایین بود چه کاری باید انجام دهم؟
- آیا داروهای جدیدی وجود دارند که در مدیریت دیابت من کمک کنند؟
- آیا دیابت به این معناست که من باید خوردن بهترین غذاهایی که دوست دارم را کنار بگذارم؟
- ورزش چگونه میتواند در وضعیت من تغییر و تفاوتی ایجاد کند؟
- اگر اضافه وزن دارم، چه مقدار نیاز است که از وزن خود بکاهم تا در وضعیت سلامتی خود تغییری ایجاد کنم؟
- آیا فرزندان من در خطر بالایی برای ابتلا به بیماری دیابت هستند؟
- اهمیت رژیم در دیابت چیست؟
- آیا حتی روزهایی که احساس سلامتی دارم هم، باید داروهای خود را مصرف نمایم؟
شما هم می توانید در مورد این بیماری نظر بدهید